Λυσίας

Το 430 π.Χ. ο Λυσίας μαζί με τα αδέλφια του, τον Πολέμαρχο και τον Ευθύδημο, αναχώρησε σε ηλικία 15 περίπου ετών για τους Θουρίους, την αποικία των Αθηναίων στην Κάτω Ιταλία. Εκεί διδάχθηκε ρητορική από τον Τεισία, τον γνωστό Συρακούσιο ρήτορα. Το 412 π.Χ. όμως επέστρεψε ξανά στην Αθήνα, όταν μετά την ατυχή εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία υπερίσχυσε στους Θουρίους η εχθρική προς τους Αθηναίους πολιτική παράταξη. Μαζί με τον αδελφό του Πολέμαρχο εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ζούσε ως πλούσιος ισοτελής, έχοντας κτήματα, τρία σπίτια και εργοστάσιο ασπίδων στον Πειραιά, όπου εργάζονταν 120 δούλοι.

Όμως η έντονη πολιτική δράση και τα δημοκρατικά φρονήματα των δύο αδελφών ενόχλησαν τους Τριάκοντα Τυράννους. Ο τύραννος Ερατοσθένης θανάτωσε τον Πολέμαρχο, ενώ ο Λυσίας διέφυγε στα Μέγαρα, χάνοντας μεγάλο μέρος της περιουσίας του. Από τα Μέγαρα υποστήριζε με σθένος τις επιχειρήσεις των εξορίστων στον Πειραιά με επικεφαλής τον Θρασύβουλο. Για τον λόγο αυτό τους απέστειλε τα υπόλοιπα χρήματά του, ασπίδες και μισθοφόρους. Για τις ενέργειές του αυτές έγινε πρόταση από τον Θρασύβουλο στην Εκκλησία του Δήμου, αμέσως μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας (403 π.Χ.), να του παραχωρηθεί το δικαίωμα του πολίτη, αλλά η πρόταση αυτή πολεμήθηκε ως παράνομη από τον πολιτικό αντίπαλο του Θρασυβούλου, Αρχίνο. Έτσι, ο Λυσίας δεν απέκτησε ποτέ το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη, αλλά έμεινε έως τον θάνατό του ισοτελής μέτοικος.

Ο Λυσίας, μόλις επέστρεψε στην Αθήνα το 403 π.Χ., παρουσιάστηκε στο δικαστήριο ως κατήγορος του Ερατοσθένους, του φονιά του αδελφού του. Ο Κατά Ερατοσθένους είναι ο μόνος λόγος που εκφωνήθηκε από τον ίδιο τον ρήτορα στο δικαστήριο. Από κει και πέρα ο Λυσίας, επειδή είχε χάσει την περιουσία του, εργάστηκε ως λογογράφος για να εξοικονομεί τα προς το ζην. Έγραφε επί πληρωμή λόγους για άλλους, οι οποίοι τους αποστήθιζαν και τους απήγγελλαν στα δικαστήρια για να υπερασπίσουν τις υποθέσεις τους. Ο Λυσίας πέθανε στην Αθήνα πιθανότατα το 377 π.Χ.

Έγραψε περισσότερους από 230 δικανικούς λόγους, από τους οποίους ακέραιοι έχουν σωθεί μόλις 34. Από μερικούς άλλους έχουν σωθεί αποσπάσματα. Από τους λόγους αυτούς οι περισσότεροι είναι δικανικοί (εκφωνήθηκαν στα δικαστήρια) και οι υπόλοιποι συμβουλευτικοί (εκφωνήθηκαν στη Βουλή και στην Εκκλησία του Δήμου) και επιδεικτικοί (εκφωνήθηκαν στις εορτές). Από τους σωζόμενους λόγους ένας μόνο είναι συμβουλευτικός, ο Περὶ τῆς Πολιτείας και δύο επιδεικτικοί: ο Ἐπιτάφιος και ο Ὀλυμπιακός. Οι υπόλοιποι με εξαίρεση τον Ἐρωτικό, ο οποίος έφθασε σε μας μέσω του Πλάτωνος και εμπεριέχεται στο έργο του Φαίδρος, είναι δικανικοί, κατηγορικοί ή απολογητικοί και αναφέρονται σε ποικίλες υποθέσεις δημόσιες ή ιδιωτικές. Οι κυριότερoι: Κατὰ Ἐρατοσθένους, Ὑπέρ ἀδυνάτου, Ἐπιτάφιος, Κατὰ Διογείτονος κ.α. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από την απλότητα και την λιτότητα του λόγου του και αναφέρονται στην πολιτική κατάσταση και στα ήθη της εποχής του.

• Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς
• Ολυμπιακός
• Δήμου καταλύσεως ἀπολογία
• Περί τοῦ μὴ καταλῦσαι τὴν πάτριον πολιτείαν Ἀθήνησι
• Ὑπέρ Πολυστράτου
• Κατά Ἐρατοσθένους
• Κατά Ἀγοράτου ἐνδείξεως
• Υπέρ Μαντιθέου
• Υπέρ Αδυνάτου ― νεοελλην. μετάφρ. Π. Τζαβέλης ("Πατάκης")
• Κατά τῶν Σιτοπωλῶν
• Ἀπολογία δωροδοκίας ἀπαράσημος
• Περί τῆς Εὐάνδρου δοκιμασίας
• Κατηγορία πρὸς τοὺς συνουσιαστάς κακολογιῶν
• Υπέρ τοῦ Στρατιώτου
• Κατά Παγκλέωνος
• Κατά Ἐπικράτους
• Ὑπέρ Καλλίου
• Ερωτικός
• Κατ´ Ἀνδοκίδου ἀσεβείας
• Κατά Ἀλκιβιάδου Α' Λιποταξίου
• Κατά Ἀλκιβιάδου Β' ἐκστρατείας
• Κατά Θεομνήστου Α' και Β'
• Κατά Διογείτονος
• Υπέρ τῶν Ἀριστοφάνους χρημάτων
• Κατά Ἐργοκλέους
• Κατά Φιλοκράτους
• Ἀρεοπαγιτικός (Ὑπέρ τοῦ σηκοῦ ἀπολογία)
• Κατά Νικομάχου γραμματέως εὐθυνῶν κατηγορία
• Κατά Φίλωνος δοκιμασίας
• Ὑπέρ τοῦ Ἐρατοσθένους φόνου ἀπολογία
• Πρὸς Σίμωνα ἀπολογία
• Περί δημεύσεως τῶν τοῦ Νικίου ἀδέλφου ἐπίλογος
• Περί τραύματος ἐκ προνοίας
• Περί δημοσίων ἀδικημάτων

• Aldus (Editio princeps, Venice, 1513)
• Immanuel Bekker (1823)
• W. S. Dobson (1828) in Oratores Attici
• C. Scheibe (1852)
• T. Thalheim (1901, Teubner series, with bibliography) - PDF
• Christopher Carey (2007), the most complete and critical edition of Lysias, along with a number of fragments of the lost speeches Lysias with an appendix of speeches enormously attributed to him by some modern scholars - printsec=frontcover&dq=Lysiae+Orationes+cum+Fragmentis#v=onepage&q=&f=false
• J. H. Bremi (1845)
• R. Rauchenstein (1848, revised by C. Fuhr, 1880–1881)
• H. Frohberger (1866–1871)
• H. van Herwerden (1863)
• Andreas Weidner (1888)
• Evelyn Shirley Shuckburgh (1882) - PDF
• A. Westermann and W. Binder (1887–1890)
• G. P. Bristol (1892)
• M. H. Morgan (1895) - PDF
• W. H. Wait (1898) - PDF
• C. D. Adams (1905) - PDF