[go: up one dir, main page]
Μετάβαση στο περιεχόμενο

Άνθρωπος της Χαϊδελβέργης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Homo heidelbergensis)
Homo heidelbergensis
Ο Homo heidelbergensis
Ο Homo heidelbergensis
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia)
Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata)
Υποσυνομοταξία: Σπονδυλωτά (Vertebrata)
Υπερομοταξία: Τετράποδα (Tetrapoda)
Ομοταξία: Θηλαστικά (Mammalia)
Υφομοταξία: Θηρία (Theria)
Τάξη: Πρωτεύοντα (Primates)
Υπεροικογένεια: Ανθρωποειδή (Hominoidea)
Οικογένεια: Ανθρωπίδαι (Hominidae)
Υποοικογένεια: Ανθρωπίναι (Homininae)
Γένος: Άνθρωπος (Homo)
Είδος: Η. heidelbergensis
Διώνυμο
†Homo heidelbergensis

Ο Homo heidelbergensis (Χαϊδελβέργειος Άνθρωπος), επίσης H. sapiens heidelbergensis είναι ένα εξαφανισμένο είδος ή υποείδος αρχαϊκού ανθρώπου, που υπήρχε κατά το Μέσο Πλειστόκαινο. Ταξινομήθηκε ως υποείδος του Homo erectus το 1950 ως H. e. heidelbergensis, αλλά προς το τέλος του αιώνα ταξινομήθηκε ευρύτερα ως ιδιαίτερο είδος. Συζητείται αν πρέπει να περιοριστεί ή όχι ο H. heidelbergensis μόνο στην Ευρώπη ή να συμπεριληφθούν επίσης δείγματα Αφρικής και Ασίας και αυτό συγχέεται περαιτέρω με το είδος δείγματος (Mauer 1) να είναι σιαγόνα, επειδή τα οστά των γνάθων διαθέτουν λίγα διαγνωστικά χαρακτηριστικά και γενικά σπανίζουν μεταξύ των δειγμάτων του Μέσου Πλειστόκαινου. Έτσι συζητείται εάν μερικά από αυτά τα δείγματα θα μπορούσαν να ταξινομηθούν σε δικά τους είδη ή σε ένα υποείδος του H. erectus.

Ο H. heidelbergensis θεωρείται χρονοείδος, που εξελίσσεται από μια αφρικανική μορφή του H. erectus (μερικές φορές ονομάζεται Homo ergaster). Συμβατικά ο H. heidelbergensis θεωρείται ως ο πιο πρόσφατος κοινός πρόγονος των σύγχρονων ανθρώπων (H. sapiens ή H. s. Sapiens) και των Νεάντερταλ (H. neanderthalensis ή H. s. Neanderthalensis). Πολλά δείγματα που αποδόθηκαν στον H. heidelbergensis πιθανότατα υπήρχαν και μετά το νεότερο διαχωρισμό ανθρώπου/Νεάντερταλ. Στο Μέσο Πλειστόκαινο το μέγεθος του εγκεφάλου ήταν κατά μέσο όρο περίπου 1.200 κ.ε, συγκρίσιμο με εκείνο του σύγχρονου ανθρώπου. Το ύψος στο Μέσο Πλειστόκαινο μπορεί να εκτιμηθεί μόνο από λείψανα από 3 περιοχές: τη Σίμα ντε λος Χουέσος της Ισπανίας, 169,5 cm για τους άνδρες και 157,7 εκατοστά για τις γυναίκες, 165 εκατοστά για θηλυκό από το Γινιουσάν της Κίνας και 181,2 εκατοστά για ένα δείγμα από το Kάμουε της Ζάμπια. Όπως και οι Νεάντερταλ είχαν φαρδιά στήθη και ήταν γενικά εύσωμοι.

Το Μέσο Πλειστόκαινο της Αφρικής και της Ευρώπης χαρακτηρίζεται την έλευση της Τελευταίας Αχελαίας τεχνολογίας, που αποκλίνει από τον αρχαιότερο και και τον H. erectus της εποχής, και πιθανώς σχετίζεται με την αύξηση της νοημοσύνης. Η φωτιά έγινε πιθανότατα αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής λιγότερο από 400.000 χρόνια πριν και αυτό συμπίπτει κατά προσέγγιση με τη μόνιμη και ευρύτερη εμφάνιση της Ευρώπης (πάνω από 45 ° Β) και την εμφάνιση τεχνολογίας για την κατασκευή δόρατων. Ο H. heidelbergensis φαίνεται να ήταν σε θέση να πραγματοποιήσει συντονισμένες στρατηγικές κυνηγιού και επίσης να είχε μεγαλύτερη εξάρτηση από το κρέας.

Ταξινόμηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικό της έρευνας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
To τυπικό δείγμα Mauer 1

Το πρώτο απολίθωμα, Mauer 1 (μια σιαγόνα), ανακαλύφθηκε από έναν εργάτη στο Mάουερ, νοτιοανατολικά της Χαϊδελβέργης, στη Γερμανία, το 1907. Περιγράφηκε επίσημα τον επόμενο χρόνο από το Γερμανό ανθρωπολόγο Οτο Σέτενσακ, που το έκανε το τυπικό δείγμα ενός νέου είδους, του Homo heidelbergensis.[1] Το ξεχώρισε ως νέο είδος κυρίως λόγω της αρχαϊκότητας της κάτω γνάθου-ιδίως του τεράστιου μεγέθους της-και ήταν το παλαιότερο μέχρι τότε ανθρώπινο σαγόνι στο ευρωπαϊκό αρχείο απολιθωμάτων ηλικίας 640.000 ετών. Η κάτω γνάθος είναι καλά διατηρημένη, λείπουν μόνο οι αριστεροί προγόμφιοι, μέρος του 1ου αριστερού γομφίου, η άκρη της αριστερής στεφανιαίας προεξοχής (στην άρθρωση της γνάθου) και θραύσματα του μεσαίου τμήματος καθώς η γνάθος βρέθηκε σε 2 κομμάτια που έπρεπε να κολληθούν. Μπορεί να ανήκε σε νεαρό ενήλικα με βάση την ελαφρά φθορά του 3ου γομφίου.[2] Το 1921 ανακαλύφθηκε στο Kάμπουε της Ζάμπια (τότε Μπρόκεν Χιλ της Βόρειας Ροδεσίας) το κρανίο Kabwe 1 από τον Ελβετό ανθρακωρύχο Τομ Τσβίγκλααρ και αποδόθηκε σε ένα νέο είδος, το "H. rhodesiensis", από τον Άγγλο παλαιοντολόγο Αρθουρ Σμιθ Γούντγουορντ.[3] Αυτά ήταν δύο από τα πολλά θεωρούμενα είδη του Homo του Μέσου Πλειστοκαινού που περιγράφηκαν κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Τη δεκαετία του 1950 ο Ερνστ Μάυρ είχε μπει στο πεδίο της ανθρωπολογίας και, μελετώντας μια «αμήχανη ποικιλία ονομάτων», αποφάσισε να ορίσει μόνο 3 είδη Homo: H. transvaalensis (αυστραλοπιθηκίνες), H. erectus (συμπεριλαμβανομένου της κάτω γνάθου Mauer και διάφορων υποτιθέμενων αφρικανικών και ασιατικών ειδών) και Homo sapiens (συμπεριλαμβανομένων οτιδήποτε νεότερου από τον H. erectus, όπως οι σύγχρονοι άνθρωποι και οι Νεάντερταλ). Ο Μάυρ τα όρισε ως μια διαδοχική καταγωγή, με κάθε είδος να εξελίσσεται στο επόμενο (χρονοείδη). Αν και αργότερα ο Μάυρ άλλαξε τη γνώμη του για τους αυστραλοπιθηκίνες (αναγνωρίζοντας τον Αυστραλοπίθηκο) η πιο συντηρητική του άποψη για την αρχαϊκή ανθρώπινη πολυμορφία υιοθετήθηκε ευρέως τις επόμενες δεκαετίες.

Ανακατασκευασμένο κρανίο Πετράλωνα 1 στο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας των ΗΠΑ

Παρόλο που ο H. erectus εξακολουθεί να θεωρείται ένα πολύ μεταβλητό, διαδεδομένο και μακράς διαρκείας είδος, εξακολουθεί να συζητείται πολύ αν δικαιολογείται ή όχι η συμπερίληψη όλων των υπολειμμάτων του Μέσου Πλειστόκαινου σε αυτό. Η ένταξη από τον Μάυρ του H. heidelbergensis σε αυτόν αμφισβητήθηκε για πρώτη φορά από τον Αμερικανό ανθρωπολόγο Φράνσις Κλαρκ Χόουελ το 1960. Το 1974 ο Βρετανός φυσικός ανθρωπολόγος Κρις Στρίνγκερ επεσήμανε τις ομοιότητες μεταξύ των κρανίων Kabwe 1 και του ελληνικού Πετράλωνα με τα κρανία των σύγχρονων ανθρώπων (H. sapiens ή H. s. sapiens) και Νεάντερταλ (H. neanderthalensis ή H. s. neanderthalensis). Έτσι ο Στρίνγκερ τα ενέταξε στον Homo sapiens με την ευρεία έννοια, ως προγονικά των σύγχρονων ανθρώπων και των Νεάντερταλ. Το 1979 ο Στρίνγκερ και ο Φινλανδός ανθρωπολόγος Μπγερν Κούρτεν διαπίστωσαν ότι τα κρανία Kabwe και Πετράλωνα συνδέονται με την Κρομεριανή κατασκευή εργαλείων, όπως η κάτω γνάθος του Mάυερ, και έτσι υποστήριξε ότι αυτοί οι τρεις πληθυσμοί θα μπορούσαν να είχαν συμμαχήσει. Παρόλο που αυτά τα απολιθώματα είναι ελάχιστα διατηρημένα και δεν παρέχουν πολλά συγκρίσιμα πιθανά διαγνωστικά χαρακτηριστικά (και ομοίως ήταν δύσκολο εκείνη τη στιγμή να προσδιοριστεί σωστά ένα μοναδικό είδος), υποστήριξαν ότι τουλάχιστον αυτά τα δείγματα του Μέσου Πλειστόκαινου θα πρέπει να αποδοθούν στον H. (s). ?) heidelbergensis ή τον H. (s.?) rhodesiensis (ανάλογα, αντίστοιχα, με τη συμπερίληψη ή τον αποκλεισμό της κάτω γνάθου Mauer) για να αναγνωριστεί επίσημα η ομοιότητά τους.[4]

Περαιτέρω εργασίες κυρίως από τον Στρίνγκερ, τον παλαιοανθρωπολόγο Ιαν Τάτερσαλ και τον εξελικτικό βιολόγο Φίλιπ Ράιτμαϊρ ανέφεραν περαιτέρω διαφορές μεταξύ των αφροευρωπαϊκών δειγμάτων του Μέσου Πλειστόκαινου και δειγμάτων του H. erectus sensu stricto ("με την αυστηρή έννοια"), (σε αυτή την περίπτωση από την Ανατολική Ασία).[5] Κατά συνέπεια τα αφροευρωπαϊκά λείψανα από 600 ως 300 χιλιάδες χρόνια πριν - κυρίως από το Kάμπουε, τα Πετράλωνα, το Μπόντο και το Aραγκό - συχνά ταξινομούνται ως H. heidelbergensis. Το 2010 ο Αμερικανός φυσικός ανθρωπολόγος Τζέφρι Χ. Σβαρτς και ο Τάτερσαλ πρότειναν να ταξινομηθούν όλα τα ευρωπαϊκά καθώς και τα ασιατικά δείγματα του Μέσου Πλειστόκαινου — συγκεκριμένα από το Νταλί και το Γινιουσάν στην Κίνα — ως H. heidelbergensis.[6] Αυτό το μοντέλο δεν είναι καθολικά αποδεκτό. Μετά τον εντοπισμό του 2010 του γενετικού κώδικα ορισμένων μοναδικών αρχαϊκών ανθρωπίνων ειδών στη Σιβηρία, που ονομάζονται Ντενίσοβαν με ευρήματα διαγνωστικών απολιθωμάτων, υποστηρίζεται ότι τα ασιατικά κατάλοιπα θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν το ίδιο είδος.[4] Έτσι τα ασιατικά δείγματα του Μέσου Πλειστόκαινου, όπως ο Ανθρωπος του Νταλί ή ο Ινδός Ανθρωπος του Ναρμάντα, παραμένουν αινιγματικά.[7] Το παλαιοντολογικό ινστιτούτο του Πανεπιστήμιου της Χαϊδελβέργης, όπου φυλάσσεται η κάτω γνάθος του Mάυερ από το 1908, άλλαξε την ετικέτα από H. e. heidelbergensis σε H. heidelbergensis το 2015.[8]

Εκμαγείο του Κρανίου 5 του Σίμα ντε λος Χουέσος ("Miguelón") στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου

Το 1976 στη Σίμα ντε λος Χουέσος (SH) στη Σιέρα δε Αταπουέρκα της Ισπανίας οι Ισπανοί παλαιοντολόγοι Εμιλιάνο Αγκουίρε, Χοσέ Μαρία Μπασάμπε και Τρινιντάντ Τόρες άρχισαν να ανασκάπτουν αρχαϊκά ανθρώπινα λείψανα. Η έρευνά τους για τον χώρο προκλήθηκε από την εύρεση αρκετών υπολειμμάτων αρκούδας (Ursus deningeri) από τις αρχές του 20ού αιώνα από ερασιτέχνες σπηλαιολόγους (που έτσι κατέστρεψαν μερικά από τα ανθρώπινα λείψανα εκεί). Μέχρι το 1990 είχαν αναφερθεί περίπου 600 ανθρώπινα λείψανα και μέχρι το 2004 ο αριθμός τους είχε αυξηθεί σε περίπου 4.000. Αυτά αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον 28 άτομα, εκ των οποίων πιθανώς μόνο το 1 είναι παιδί και οι υπόλοιποι έφηβοι και νεαροί ενήλικες. Το σύνολο των απολιθωμάτων είναι εξαιρετικά πλήρες, με ολόκληρα πτώματα θαμμένα γρήγορα, με όλα τα σωματικά στοιχεία να αντιπροσωπεύονται.[9] Το 1997 ο Ισπανός παλαιοανθρωπολόγος Χουάν Λούις Αρσουάγκα τα απέδωσε στον H. heidelbergensis αλλά το 2014 υπαναχώρησε, δηλώνοντας ότι τα χαρακτηριστικά τύπου Νεάντερταλ που υπάρχουν στην κάτω γνάθο του Mάυερ λείπουν από τους ανθρώπους της SH.

Aνατομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κρανία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε σύγκριση με τον H. erectus/ergaster του Πρώιμου Πλειστόκαινου οι άνθρωποι του Μέσου Πλειστόκαινου έχουν ένα πολύ πιο σύγχρονο ανθρώπινο πρόσωπο. Το ρινικό άνοιγμα τοποθετείται τελείως κατακόρυφα στο κρανίο. Το μετωπιαίο οστό είναι ευρύ, το βρεγματικό μπορεί να επεκταθεί και το πλακώδες τμήμα του κροταφικού οστού είναι ψηλό και τοξωτό, πράγμα που θα μπορούσε να σχετίζεται με την αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου. Το σφηνοειδές οστό έχει μια ράχη που εκτείνεται προς τα κάτω και ο αρθρικός σωλήνας στην κάτω πλευρά του κρανίου μπορεί να εξέχει εμφανώς καθώς η επιφάνεια πίσω από την άρθρωση της γνάθου είναι κατά τα άλλα αρκετά επίπεδη.[10]

Το 2004 ο Ράιτμαϊρ εκτίμησε τους όγκους εγκεφάλου 10 ανθρώπων του Μέσου Πλειστόκαινου, που μπορούν να αποδοθούν στον H. heidelbergensis - από το Κάμπουε, το Μπόντο, το Ντάλι, το Γινιουσάν, τα Πετράλωνα, το Στάιν χαϊμ, το Αραγκό και 2 από την SH. Αυτό το σύνολο δίνει έναν μέσο όγκο περίπου 1.206 κ.ε, που κυμαίνεται από 1.100 ως 1.390 κ.ε. Επίσης υπολόγισε το μέσο όρο του όγκου 30 δειγμάτων εγκεφάλων του H. erectus/ergaster, που εκτείνονται σχεδόν 1,5 εκατομμύριο χρόνια από όλη την Ανατολική Ασία και την Αφρική, σε 973 κ.ε. και έτσι κατέληξε σε ένα σημαντικό άλμα στο μέγεθος του εγκεφάλου, αν και το παραδεκτό μέγεθος του εγκεφάλου ήταν εξαιρετικά μεταβλητό από 727 ως 1.231 κ.ε. ανάλογα με τη χρονική περίοδο, τη γεωγραφική περιοχή και ακόμη και μεταξύ ατόμων στον ίδιο πληθυσμό (το τελευταίο πιθανώς οφείλεται σε αξιοσημείωτο σεξουαλικό διμορφισμό με αρσενικά πολύ μεγαλύτερα από τα θηλυκά).[10] Συγκριτικά στους σύγχρονους ανθρώπους το μέγεθος του εγκεφάλου είναι κατά μέσο όρο 1.270 κε για τους άνδρες και 1.130 κε για τις γυναίκες [11] και για τους Νεάντερταλ 1.600 κε για τους άνδρες και 1.300 κε για τις γυναίκες.[12][13][14]

Σώμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι τάσεις στο σωματικό μέγεθος κατά το Μέσο Πλειστόκαινο είναι ασαφείς λόγω γενικής έλλειψης οστών των άκρων και μη κρανιακών (μετακρανιακών) λειψάνων. Με βάση τα μήκη διαφόρων επιμήκων οστών οι άνθρωποι της SH είχαν κατά μέσο όρο ύψος περίπου 169,5 cm για τα αρσενικά και 157,7 cm για τα θηλυκά, με μέγιστα 177 cm και 160 αντίστοιχα. Το ύψος ενός μερικού γυναικείου σκελετού από το Γινιουσάν εκτιμάται ότι ήταν αρκετά μεγάλο, περίπου 165 cm, πολύ μεγαλύτερο από τα θηλυκά της SH. Από μια κνήμη από το Kάμπουε εκτιμάται ότι το ύψος ήταν 181,2 εκατοστά, μεταξύ των ψηλότερων δειγμάτων του Μέσου Πλειστόκαινου, αλλά είναι πιθανό ότι αυτό το άτομο ήταν είτε ασυνήθιστα ψηλό είτε είχε πολύ μεγαλύτερη αναλογία κνήμης προς μηριαίο οστό από το αναμενόμενο. Αν αυτά τα δείγματα είναι αντιπροσωπευτικά των αντίστοιχων ηπείρων τους, φαίνεται ότι άνθρωποι άνω του μεσαίου ως μεγάλου ύψους επικρατούσαν σε όλο τον Παλαιό Κόσμο κατά το Μέσο Πλειστόκαινο. Αν ισχύει αυτό τότε οι περισσότεροι πληθυσμοί οποιουδήποτε αρχαϊκού ανθρώπινου είδους θα είχαν γενικά κατά μέσο όρο ύψος 165–170 cm. Οι πρώτοι σύγχρονοι άνθρωποι ήταν σημαντικά ψηλότεροι, με τα υπολείμματα από το Σκουλ και το Καφζέχ (Ισραήλ) να δίνουν ύψη κατά μέσο όρο 185,1 cm για τα αρσενικά και 169,8 cm για τα θηλυκά, κατά μέσο όρο 177,5 cm (5 ft 10 in), πιθανώς αυξάνοντας την ενεργειακή απόδοση της διάνυσης μεγάλων αποστάσεων με μακρύτερα πόδια.[15] Ένα εμφανώς ογκώδες εγγύς (άνω μισό) μηριαίο οστό που ανακτήθηκε από το ορυχείο Μπεργκ Αουκας της Ναμίμπια, περίπου 20 χλμ ανατολικά του Γκροοτφοντάιν είχε αρχικά υπολογιστεί ότι ανήκε σε άτομο 93 κιλών, αλλά το υπερβολικό μέγεθος τώρα αποδίδεται σε έντονο επίπεδο δραστηριότητας κατά την ενηλικίωση. Το άτομο του Μπεργκ Αουκας ήταν πιθανώς παρόμοιο με το Kabwe 1.[16]

Ο σωματότυπος είχε εξελιχθεί στον H. ergaster και χαρακτηρίζει όλα τα μεταγενέστερα είδη του Homo, αλλά μεταξύ των πιο περισσότερων μελών υπάρχουν 2 διακριτές μορφές: ένα στενόστερνο και λεπτό σώμα, όπως οι σύγχρονοι άνθρωποι, και ένα ευρύστερνο και ρωμαλέο, σαν τους Νεάντερταλ. Κάποτε θεωρήθηκε ότι το σώμα των Νεάντερταλ ήταν μοναδικό σε αυτούς, με βάση τον εύθραυστο μερικό σκελετό H. ergaster KNM WT-15000 ("Turkana Boy"), αλλά η ανακάλυψη ορισμένων σκελετικών στοιχείων του Μέσου Πλειστόκαινου (αν και γενικά αποσπασματικά και πολύ και λίγα) φαίνεται να υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι του Μέσου Πλειστόκαινου συνολικά διέθεταν μια μορφή πλησιέστερη στους Νεάντερταλ. Έτσι η σύγχρονη ανθρώπινη μορφή μπορεί να είναι μοναδική για τους σύγχρονους ανθρώπους, που εξελίχθηκε πολύ πρόσφατα. Αυτό αποδεικνύεται με μεγαλύτερη σαφήνεια στο εξαιρετικά καλά διατηρημένο σύνολο της SH. Με βάση τη στιβαρότητα του κρανίου θεωρήθηκε ότι οι άνθρωποι του Μέσου Πλειστόκαινου διέθεταν υψηλό βαθμό φυλετικού διμορφισμού, αλλά οι άνθρωποι της SH παρουσιάζουν ένα σύγχρονο ανθρώπινο επίπεδο.

Οι άνθρωποι της SH και άλλοι Homo του Μέσου Πλειστόκαινου έχουν πιο βασική λεκάνη και μηριαίο οστό (πιο παρόμοιο με τον Homo πριν από τους Νεάντερταλ). Η γενικά ευρεία και ελλειπτική λεκάνη είναι ευρύτερη, ψηλότερη και παχύτερη (διευρυμένη προσθιοοπίσθια) από αυτή των Νεάντερταλ ή των σύγχρονων ανθρώπων και διατηρεί μια κοτύλη που βρίσκεται στο μπροστινό μέρος (που υποστηρίζει τις λαγόνιες κορυφές κατά την απαγωγή του ισχίου), μια καλά καθορισμένη αυλάκωση (μεταξύ της υποδοχής του ισχίου και του ανώνυμου οστού) και μία λεπτή και ορθογώνια ανώτερη ηβική προεξοχή (σε αντίθεση με τη χονδρή στους σύγχρονους ανθρώπους). Το πόδι όλων των αρχαϊκών ανθρώπων έχει αστράγαλο πιο εύκαμπτο (συγκεκριμένα ραχιαία κάμψη και πελματιαία κάμψη).

Παθολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην αριστερή πλευρά του προσώπου του, ένα Κρανίο της SH (Κρανίο 5) παρουσιάζει την παλαιότερη γνωστή περίπτωση τροχιακής κυτταρίτιδας (λοίμωξη των ματιών που αναπτύχθηκε από απόστημα στο στόμα). Αυτό πιθανώς προκάλεσε σήψη, σκοτώνοντας το άτομο.[17][18][19]

Μια αρσενική Λεκάνη της SH (Λεκάνη 1), εδραζόμενη σε εκφυλισμένες αρθρώσεις, μπορεί να έζησε περισσότερα από 45 χρόνια, καθιστώντας την ένα από τα παλαιότερα παραδείγματα αυτού του δημογραφικού στα ανθρώπινα απολιθώματα. Η συχνότητα των ατόμων άνω των αυξάνεται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, αλλά συνολικά παρέμεινε αρκετά χαμηλή σε όλη την Παλαιολιθική περίοδο. Παρομοίως είχε τις σχετιζόμενες με την ηλικία ασθένειες οσφυϊκή κύφωση (υπερβολική καμπυλότητα των οσφυϊκών σπονδύλων της κάτω ράχης), σπονδυλολίσθηση L5–S1 (κακή ευθυγράμμιση του τελευταίου οσφυϊκού σπονδύλου με τον πρώτο ιερό σπόνδυλο) και τη νόσο Μπάαστρουπ στο L4 και 5 (μεγέθυνση των ακανθωδών προεξοχών). Αυτά θα είχαν προκαλέσει πόνο στη μέση, περιορίζοντας σημαντικά την κίνηση και μπορεί να αποτελούν ένδειξη ομαδικής φροντίδας.

Ένα εφηβικό κρανίο της SH (Κρανίο 14) διαγνώστηκε με κρανιοσυνοστέωση της λαμδοειδούς μονής ραφής (ατελές κλείσιμο της αριστερής λαμβδοειδούς ραφής, που οδήγησε σε παραμορφώσεις του κρανίου καθώς συνεχιζόταν η ανάπτυξη). Αυτή είναι μια σπάνια κατάσταση, που εμφανίζεται σε λιγότερα από 6 σε κάθε 200.000 άτομα στους σύγχρονους ανθρώπους. Το άτομο πέθανε κοντά στην ηλικία των 5 ετών, υποδηλώνοντας ότι δεν εγκαταλείφθηκε λόγω της παραμόρφωσής του, όπως συνέβαινε στους ιστορικούς χρόνους, και έλαβε την ίδια ποιότητα φροντίδας με οποιοδήποτε άλλο παιδί.

Η υποπλασία της αδαμαντίνης στα δόντια χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό των κρίσεων διατροφικού στρες. Σε ποσοστό 40% των ανθρώπων της SH αυτό είναι σημαντικά υψηλότερο από ό,τι εμφανίστηκε στον προγενέστερο νοτιοαφρικανικό ανθρωπίνο Paranthropus robustus στο Σβάρτκρανς (30,6%) ή στο Στέρκοφοντάιν (12,1%). Παρ 'όλα αυτά οι Νεάντερταλ υπέστησαν ακόμη υψηλότερα ποσοστά και εντονότερες φάσεις υποπλασίας, αλλά δεν είναι σαφές αν αυτό συνέβη επειδή οι Νεάντερταλ ήταν λιγότερο ικανοί να εκμεταλλευτούν τους φυσικούς πόρους ή επειδή ζούσαν σε δριμύτερα περιβάλλοντα. Η αιχμή στα 3,5 χρόνια μπορεί να συσχετιστεί με την ηλικία του απογαλακτισμού. Στους Νεάντερταλ αυτή η αιχμή ήταν στα 4 χρόνια και πολλοί σύγχρονοι κυνηγοί συλλέκτες απογαλακτίζονται επίσης σε ηλικία περίπου 4 ετών.[20]

Πολιτισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διατροφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι κοινότητες του Μέσου Πλειστόκαινου γενικά φαίνεται να τρέφονταν με κυνήγι μεγάλων ζώων με υψηλότερη συχνότητα από τις προηγούμενες, με το κρέας να αποτελεί βασικό συστατικό της διατροφής. Η διατροφή μπορούσε γενικά να ποικίλλει - για παράδειγμα οι κάτοικοι της Tέρα Aμάτα φαίνεται να έτρωγαν κυρίως ελάφια, αλλά και ελέφαντες, αγριόχειρους, αγριοκάτσικα, ρινόκερους και ούρους. Στις αφρικανικές τοποθεσίες συνήθως βρίσκονται οστά βοοειδών και αλόγων. Αν και τα πτώματα μπορεί απλώς να είχαν περισυλλεγεί, ορισμένες αφροευρωπαϊκές τοποθεσίες δείχνουν συγκεκριμένη στόχευση ενός μεμονωμένου είδους, κάτι που πιθανότερα υποδηλώνει ενεργό κυνήγι. για παράδειγμα το Ολοργκεσαίλιε στην Κένυα, που έχει δώσει πάνω από 50 έως 60 μεμονωμένους μπαμπουίνους (Theropithecus oswaldi) και το Toράλμπα και το Aμπρόνα στην Ισπανία, που έχουν αφθονία οστών ελεφάντων (αν και επίσης ρινόκερων και θηλαστικών με μεγάλες οπλές). Η αύξηση της διατροφής με κρέας θα μπορούσε να υποδηλώνει την ανάπτυξη στρατηγικών ομαδικού κυνηγιού στο Μέσο Πλειστόκαινο. Για παράδειγμα στο Toράλμπα και το Aμπρόνα τα ζώα μπορεί να είχαν τρέξει σε βάλτους πριν θανατωθούν, με αποτέλεσμα να περικυκλωθούν και να πιαστούν από μια μεγάλη ομάδα κυνηγών σε μια συντονισμένη και οργανωμένη επίθεση. Η εκμετάλλευση του υδάτινου περιβάλλοντος γενικά σχεδόν απουσιάζει, παρά το γεγονός ότι ορισμένες τοποθεσίες βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση από τον ωκεανό, λίμνες ή ποτάμια.[21]

Φυτά καταναλώνονταν επίσης συχνά, συμπεριλαμβανομένων των εποχιακά διαθέσιμων, αλλά η έκταση της εκμετάλλευσής τους είναι ασαφής, καθώς δεν αφήνουν απολιθώματα η και οστά όπως τα ζώα. Υποθέτοντας μια δίαιτα πλούσια σε άπαχο κρέας ένα άτομο θα χρειαζόταν υψηλή πρόσληψη υδατανθράκων για να αποτρέψει την υπερπρωτείνωση, όπως τρώγοντας συνήθως άφθονους υπόγειους βολβούς, φλοιούς δέντρων, μούρα ή ξηρούς καρπούς. Η τοποθεσία Σένινγκεν στη Γερμανία, έχει πάνω από 200 φυτά που είναι βρώσιμα είτε ωμά είτε όταν μαγειρευτούν.[22]

Τέχνες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Απεικόνιση της εγχάρακτης κνήμης ελέφαντα 370.000 ετών από το Μπιλτσινγκσλέμπεν της Γερμανίας

Οι νεότεροι άνθρωποι της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου είναι ευρέως γνωστοί για την κατασκευή εγχαράξεων με φανερά συμβολική αξία. Μέχρι το 2018 μόνο 27 αντικείμενα της Μέσης και της Κατώτερης Παλαιολιθικής περιόδου θεωρείται ότι έχουν συμβολική χάραξη, από τα οποία ορισμένα έχει απορριφθεί ότι προκλήθηκαν από φυσικά ή μη συμβολικά φαινόμενα (όπως οι διαδικασίες απολίθωσης ή ανασκαφής). Εκείνα της Κατώτερης Παλαιολιθικής είναι: τρία βότσαλα ηλικίας 380.000 ετών από την Τέρα Αμάτα, ένα βότσαλο 250.000 ετών από το Μάρκλεμπεργκ της Γερμανίας, 18 βότσαλα περίπου 200.000 ετών από το Λάζαρετ (κοντά στην Τέρα Αμάτα), ένα λίθινο περίπου 200.000 ετών από το Γκροτ ντε λ' Ομπζεβατουάρ τιυ Μονακό, ένα οστό 370.000 ετών από το Μπιλτσινγκσλέμπεν της Γερμανίας και ένα βότσαλο 200 ως 130 χιλιάδων ετών από το Μπομ Μπον της Γαλλίας..[23]

Στα μέσα του 19ου αιώνα ο Γάλλος αρχαιολόγος Ζακ Μπουσέρ ντε Κρεβκέρ ντε Περτ ξεκίνησε την ανασκαφή στο Σαιντ Οσέλ της Αμιένης στη Γαλλία, (η περιοχή από την οποία πήρε το όνομά της η Αχελαία Περίοδος) και, εκτός από τα τσεκούρια χειρός, ανέφερε και διάτρητα απολιθώματα σπόγγου (Porosphaera globularis), που θεωρούσε ότι ήταν διακοσμητικές χάντρες. Αυτός ο ισχυρισμός αγνοήθηκε εντελώς. Το 1894 ο Άγγλος αρχαιολόγος Γουόρθνγκτον Τζορτζ Σμιθ ανακάλυψε 200 παρόμοια διάτρητα απολιθώματα στο Μπέντφορντσιρ της Αγγλίας και επίσης είκασε ότι χρησίμευαν ως χάντρες, αν και δεν έκανε καμία αναφορά στο εύρημα του Μπουσέρ ντε Κρεβκέρ ντε Περτ, πιθανώς επειδή δεν το γνώριζε. Το 2005 ο Ρόμπερτ Μπέντναρικ επανεξέτασε το υλικό και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι — επειδή όλα τα απολιθώματα του Μπέντφορντσιρ P. globularis είναι υποσφαιρικά και έχουν διάμετρο 10–18 mm, παρά το ότι αυτό το είδος έχει πολύ μεταβλητό σχήμα — επιλέχθηκαν σκόπιμα. Φαίνεται να έχουν τρυπηθεί εντελώς ή σχεδόν εντελώς από κάποιο παράσιτο (δηλαδή, μέσω φυσικών διεργασιών) και στη συνέχεια κτυπήθηκαν στο πιο κλειστό άκρο για να ανοίξει πλήρως η τρύπα. Βρήκε επίσης φθαρμένες όψεις, που υπέθεσε ότι προήλθαν από το κτύπημα σε άλλες χάντρες όταν αυτές φορέθηκαν ως περιδέραιο.[24] Το 2009 ο Σολάνζ Ριγκό, ο Φρανσίσκο ντ" Ερίκο και οι συνεργάτες του παρατήρησαν ότι οι τροποποιημένες περιοχές είναι πιο ανοιχτόχρωμες από τις μη τροποποιημένες, υποδηλώνοντας ότι προκλήθηκαν πολύ πιο πρόσφατα, όπως κατά τη διάρκεια της ανασκαφής. Δεν ήταν επίσης πεπεισμένοι ότι τα απολιθώματα θα μπορούσαν να συσχετιστούν με σιγουριά με τα τεχνουργήματα της Αχελαίας Περιόδου από τις τοποθεσίες και πρότειναν ότι — ως εναλλακτική λύση στην αρχαϊκή ανθρώπινη δραστηριότητα — η φαινομενική επιλογή μεγέθους θα μπορούσε να είχε προκληθεί είτε από φυσικές γεωλογικές διεργασίες είτε από συλλέκτες του 19ου αιώνα που προτιμούσαν αυτή τη συγκεκριμένη μορφή.[25]

Οι πρώτοι σύγχρονοι άνθρωποι και οι ύστεροι Νεάντερταλ (οι τελευταίοι ειδικά πριν από 60.000 χρόνια και μετά) έκαναν ευρεία χρήση της κόκκινης ώχρας για πιθανώς συμβολικούς σκοπούς καθώς παράγει ένα χρώμα που μοιάζει με αίμα, αν και η ώχρα μπορεί επίσης να έχει λειτουργική ιατρική εφαρμογή. Πέρα από αυτά τα δύο είδη η χρήση της ώχρας καταγράφεται στο Φαράγγι του Ολντουβάι της Τανζανίας, όπου έχουν βρεθεί δύο σβώλοι κόκκινης ώχρας, στην Άμπρονα όπου μια πλάκα ώχρας κόπηκε σε συγκεκριμένο σχήμα και στην Tέρα Αμάτα, όπου θερμάνθηκαν 75 κομμάτια ώχρας για να επιτευχθεί ένα ευρύ φάσμα χρωμάτων από κίτρινο ως κόκκινο-καφέ και κόκκινο. Αυτά μπορεί να αποτελούν παραδείγματα πρώιμων και μεμονωμένων περιπτώσεων προτίμησης χρώματος και κατηγοριοποίησης χρωμάτων.

Το 2006 ο Εουντάλντ Καρμπονέλ και η Μαρία Μοσκουέρα υποστήριξαν ότι οι ανθρωπίνοι της SH θάβονταν από ανθρώπους αντί να πέσουν θύματα κάποιου καταστροφικού γεγονότος, όπως ένα σπήλαιο, επειδή τα μικρά παιδιά και τα βρέφη απουσιάζουν, κάτι που δεν θα ήταν αναμενόμενο αν αυτό μια πλήρες οικογενειακή μονάδα. Οι άνθρωποι της SH συνδέονται εμφανώς με ένα μόνο πέτρινο εργαλείο, ένα προσεκτικά κατασκευασμένο χειροποίητο τσεκούρι από υψηλής ποιότητας χαλαζίτη (που σπάνια χρησιμοποιείται στην περιοχή) και έτσι οι Καρμπονέλ και Μοσκουέρα υπέθεσαν ότι αυτό τοποθετήθηκε σκόπιμα και συμβολικά με τα σώματα, σαν κάποιο είδος ταφικού κτερίσματος. Υποτιθέμενα στοιχεία για συμβολικούς τάφους δεν θα εμφανίζονταν τα επόμενα 300.000 χρόνια.

Τεχνολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πέτρινα εργαλεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κατώτερη Παλαιολιθική περίοδος (Πρώιμη Εποχή του Λίθου) περιλαμβάνει την Ολντοβαν, που αντικαταστάθηκε από την Αχελαία Περίοδο, που χαρακτηρίζεται από την παραγωγή συμμετρικών ως επί το πλείστον χειροπελέκεων. Η Αχελαία διήρκεσε περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια και αυτή η τεχνολογική στασιμότητα συνήθως αποδίδεται στις συγκριτικά περιορισμένες γνωστικές ικανότητες που περιορίζουν σημαντικά την ικανότητα καινοτομίας, όπως ένα έλλειμμα στη δυνατότητα αντίληψης, την εργασιακή μνήμη ή ένα κοινωνικό σύστημα συμβατό με τη μαθητεία. Παρόλα αυτά η Αχελαία φαίνεται να αλλάζει ελαφρώς με την πάροδο του χρόνου και τυπικά χωρίζεται σε Πρώιμη και Ύστερη Αχελαία, με τη δεύτερη να γίνεται ιδιαίτερα αισθητή πριν από 600 ως 500 χιλιάδες χρόνια και μετά. Η τεχνολογία της ύστερης Αχελαίας δεν πέρασε ποτέ στην Ανατολική Ασία, κάτι που γενικά πιστεύεται ότι οφείλεται είτε σε κάποιο σημαντικό έλλειμμα στην πολιτιστική μετάδοση (δηλαδή μικρότερο μέγεθος πληθυσμού στην Ανατολή) ή απλώς σε προκατάληψη, λόγω πολύ λιγότερων λίθινων εργαλείων που βρέθηκαν εκεί.[26]

Η μετάβαση φαίνεται από την παραγωγή μικρότερων, λεπτότερων και πιο συμμετρικών χειροπελέκεων (αν και εξακολουθούσαν να παράγονται παχύτεροι kai λιγότερο εκλεπτυσμένοι). Στην τοποθεσία Mπόξγκροβ 500.000 ετών στην Αγγλία — μια τοποθεσία με εξαιρετικά καλοδιατηρημένη άφθονα υπολείμματα εργαλείων — η λέπτυνση μπορεί να έχει προκληθεί χτυπώντας το τσεκούρι σχεδόν κάθετα με ένα μαλακό σφυρί, πιθανόν με την εφεύρεση προετοιμασμένων πλατφορμών για την κατασκευή εργαλείων. Οι τεχνίτες του Mπόξγκροβ μας άφησαν επίσης μεγάλες λίθινες νιφάδες που είχαν απομείνει από την κατασκευή χειροπελέκεων, πιθανώς με την πρόθεση να τις ανακυκλώσουν αργότερα σε άλλα εργαλεία. Σε άλλες θέσεις της ύστερης Αχελαίας περιόδου προετοίμαζαν λίθινους πυρήνες με διάφορους τρόπους πριν τους διαμορφώσουν σε εργαλεία, καθιστώντας τις προετοιμασμένες πλατφόρμες περιττές. Αυτό εξαπλώνεται από την Αφρική στη Δυτική και Νότια Ασία πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια και είναι παρόν στη Νότια Ευρώπη πριν από 600.000 χρόνια, αλλά στη βόρεια Ευρώπη (και στο Λεβάντε πριν από 700.000 χρόνια) χρησιμοποίησαν μαλακά σφυριά καθώς χρησιμοποιούσαν κυρίως μικρά, παχιά οζίδια πυριτόλιθου. Οι πρώτες προετοιμασμένες πλατφόρμες στην Αφρική προέρχονται από την τεχνολογία Φάουερσμιτ 450.000 ετών, μεταβατική μεταξύ της Πρώιμης Εποχής (Αχελαίας) και της Μέσης Λίθινης Εποχής.

Με οποιαδήποτε μέθοδο οι κατασκευαστές εργαλείων πρέπει να είχαν παραγάγει κάποιο αντικείμενο που σχετίζεται έμμεσα με τη δημιουργία του επιθυμητού προϊόντος (ιεραρχική οργάνωση), που θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει μια σημαντική γνωστική ανάπτυξη. Πειράματα με σύγχρονους ανθρώπους έδειξαν ότι η προετοιμασία της πλατφόρμας δεν μπορεί να διδαχθεί μέσω καθαρά παρατηρητικής μάθησης, σε αντίθεση με προηγούμενες τεχνικές, και θα μπορούσε να είναι ενδεικτική των καλά αναπτυγμένων μεθόδων διδασκαλίας καθώς και της αυτορυθμιζόμενης μάθησης. Στο Mπόξγκροβ οι τεχνίτες χρησιμοποιούσαν όχι μόνο πέτρα, αλλά και κόκκαλα και κέρατα για να φτιάξουν σφυριά και η χρήση τόσο μεγάλης ποικιλίας πρώτων υλών θα μπορούσε να οδηγήσει σε προηγμένες δυνατότητες σχεδιασμού, καθώς η λιθοτεχνία απαιτεί πολύ διαφορετικές δεξιότητες για την εργασία και τη συλλογή υλικών από ότι η επεξεργασία οστών.

Ο Σχηματισμός Kάπτουριν στην Κένυα έδωσε τα παλαιότερα στοιχεία τεχνολογίας λεπίδων και λεπίδων, που χρονολογούνται από 545 ως 509 χιλιάδες χρόνια πριν. Αυτή η τεχνολογία είναι σπάνια ακόμη και στη Μέση Παλαιολιθική και συνήθως συνδέεται με τους σύγχρονους ανθρώπους της Ανώτερης Παλαιολιθικής. Δεν είναι σαφές εάν αυτό είναι μέρος μιας μακράς παράδοσης κατασκευής λεπίδων ή εάν η τεχνολογία των λεπίδων χάθηκε και εφευρέθηκε εκ νέου αρκετές φορές από πολλά διαφορετικά ανθρώπινα είδη.[27]

Φωτιά και κατασκευές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρά τις εμφανείς μετακινήσεις σε ψυχρότερα κλίματα τα στοιχεία φωτιάς είναι σπάνια στα αρχαιολογικά αρχεία μέχρι πριν από 400 ως 300 χιλιάδες χρόνια. Αν και είναι πιθανό τα υπολείμματα φωτιάς απλώς να υποβαθμίστηκαν, οι μακρές και συνολικά αδιατάρακτες ακολουθίες κατοίκησης, όπως στο Aραγκό ή στο Γκραν Ντολίνα, στερούνται εμφανώς πειστικών αποδείξεων χρήσης φωτιάς. Αυτό το σχήμα θα μπορούσε ενδεχομένως να υποδηλώνει την εφεύρεση της τεχνολογίας ανάφλεξης ή βελτιωμένων τεχνικών συντήρησης φωτιάς εκείνη την εποχή και ότι η φωτιά δεν ήταν αναπόσπαστο μέρος της ζωής των ανθρώπων νωρίτερα στην Ευρώπη. Στην Αφρική από την άλλη πλευρά οι άνθρωποι μπορεί να ήταν σε θέση να έχουν συχνά φωτιά ήδη πριν από 1,6 εκατομμύρια χρόνια από φυσικές πυρκαγιές, που συνέβαιναν πολύ πιο συχνά στην Αφρική, με αποτέλεσμα πιθανώς (περισσότερο ή λιγότερο) να χρησιμοποιούν τακτικά φωτιά. Η παλαιότερη τοποθεσία κατοίκησης με συνεχή χρήση φωτιάς πέρα από την Αφρική είναι η ηλικίας 780.000 ετών Γκεσέρ Μπενότ Γιακόβ στο Ισραήλ.

Στην Ευρώπη στοιχεία κατασκευής καταλυμάτων κατοίκησης - ταξινομημένων ως καλύβες σταθερής επιφάνειας με γερά θεμέλια χτισμένα σε περιοχές που προστατεύονταν κυρίως από τις καιρικές συνθήκες - έχουν καταγραφεί από την Κρομεριανή Μεσοπαγετώδη (πριν πάνω από 500 χιλιάδες χρόνια), με παλαιότερο παράδειγμα πέτρινο θεμέλιο 700.000 ετών από το Πρεζλέτιτσε της Τσεχίας. Αυτή η κατοικία πιθανότατα διέθετε θολωτή στέγη από χοντρά κλαδιά ή λεπτούς στύλους, που στηριζόταν σε θεμέλια από μεγάλους βράχους και χώμα. Άλλες τέτοιες κατοικίες θεωρείται ότι υπήρχαν κατά ή μετά τη Χολστάιν Μεσοπαγετώδη (που ξεκίνησε πριν από 424.000 χρόνια) στο Μπιλτσινγκσλέμπεν της Γερμανίας, την Τέρα Αμάτα της Γαλίας και τη Φερμανβίλ και το Σεν-Ζερμέν-ντε-Βο στη Νορμανδία. Αυτές πιθανότατα κατοικούνταν κατά τη διάρκεια του χειμώνα και είχαν κατά μέσο όρο επιφάνεια μόνο 3,5 m × 3 m, πιθανότατα χρησιμοποιούνταν μόνο για ύπνο, ενώ άλλες δραστηριότητες (συμπεριλαμβανομένης της συντήρησης της φωτιάς) φαίνεται ότι γίνονταν έξω. Η λιγότερο μόνιμη τεχνολογία σκηνών μπορεί να ήταν παρούσα στην Ευρώπη κατά την Κατώτερη Παλαιολιθική περίοδο.[28]

Δόρατα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η εμφάνιση της επαναλαμβανόμενης χρήσης φωτιάς — η πιο πρώιμη στην Ευρώπη από το Μπίτσες Πιτ της Αγγλίας και το Σένινγκεν της Γερμανίας — συμπίπτει χονδρικά με την τεχνολογία κοπής (προσάρτηση πέτρινων άκρων σε δόρατα) που αποδεικνύεται καλύτερα από τα δόρατα του Σένινγκεν.[49] Αυτά τα 9 ξύλινα δόρατα και θραύσματα δοράτων - εκτός από μια λόγχη και μια ράβδο διπλής αιχμής - χρονολογούνται πριν από 300.000 χρόνια και διατηρήθηκαν στις ακτές μιας λίμνης. Τα δόρατα ποικίλλουν από 2,9–4,7 cm σε διάμετρο και μπορεί να είχαν μήκος 210–240 cm, συνολικά παρόμοια με τα σημερινά αγωνιστικά ακόντια. Τα δόρατα ήταν κατασκευασμένα από μαλακό ξύλο ελάτης, εκτός από το δόρυ 4 που ήταν (επίσης μαλακό) ξύλο πεύκου. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την αιχμή του δόρατος Κλάκτον από το Σένινγκεν-oν-Ση της Αγγλίας, ίσως περίπου 100.000 χρόνια παλαιότερη, η οποία ήταν κατασκευασμένη από σκληρό ξύλο πουρναριού. Τα δόρατα του Σένινγκεν είχαν βεληνεκές ως και 35 μέτρα, αν και θα ήταν πιο αποτελεσματικά σε κοντινή απόσταση, περίπου 5 μέτρα, καθιστώντας τα αποτελεσματικά όπλα απόστασης είτε κατά των θηραμάτων είτε κατά των αρπακτικών. Εκτός από αυτές τις δύο τοποθεσίες η μόνη άλλη τοποθεσία που παρέχει στέρεες αποδείξεις για την ευρωπαϊκή τεχνολογία δοράτων είναι το πριν 120.000 χρόνια Λέρινγκεν της Γερμανίας, όπου ένα δόρυ 238 εκατοστών προφανώς είχε χτυπήσει έναν ελέφαντα.[29] Στην Αφρική αιχμές ηλικίας 500.000 ετών από το Κάτου Παν 1, στη Νότια Αφρική, πιθανότατα ανήκαν σε δόρατα. Κρίνοντας από έμμεσα στοιχεία μια ωμοπλάτη αλόγου από το Μπόξγκροβ ηλικίας 500.000 ετών δείχνει ένα τραύμα διάτρησης που μοιάζει με τραύμα από δόρυ. Στοιχεία προσαρμογής αιχμών (τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αφρική) γίνονται πολύ πιο κοινά μετά από 300.000 χρόνια.[30]

Γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι άνθρωποι της SH είχαν ένα σύγχρονο ανθρώπινο υοειδές οστό (το οποίο υποστηρίζει τη γλώσσα) και μεσοώτια οστά ικανά να διακρίνουν σαφώς τις συχνότητες εντός του εύρους της φυσιολογικής ανθρώπινης ομιλίας. Κρίνοντας από τις οδοντικές ραβδώσεις φαίνεται ότι ήταν κυρίως δεξιόχειρες, πράγμα που σχετίζεται με την πλευρική λειτουργία της εγκεφαλικής λειτουργίας, που συνήθως σχετίζεται με την επεξεργασία της γλώσσας στους σύγχρονους ανθρώπους. Έτσι φαίνεται ότι αυτός ο πληθυσμός μιλούσε με κάποια πρώιμη μορφή γλώσσας.[31][32] Ωστόσο αυτά τα χαρακτηριστικά δεν αποδεικνύουν απολύτως την ύπαρξη της γλώσσας και της ανθρώπινης ομιλίας και η παρουσία της τόσο νωρίς, παρά τέτοια ανατομικά επιχειρήματα, αμφισβητήθηκε κυρίως από τον γνωστικό επιστήμονα Φίλιπ Λίμπερμαν.

Κοινωνική συμπεριφορά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα πιο πρόσφατα ευρήματα στην Αταπουέρκα (Ισπανία), υποδεικνύουν πως ο H. heidelbergensis πιθανότατα ήταν το πρώτο είδος του γένους Homo που έθαβε τους νεκρούς.

Πολλοί επιστήμονες[33] πιστεύουν πως ο H. heidelbergensis, όπως και ο απόγονός του H. neanderthalensis, είχαν μία πρωτόγονη μορφή γλώσσας. Αν και δεν έχουν εντοπιστεί εξελιγμένα τεχνήματα πέρα από τα λίθινα εργαλεία, κόκκινη ώχρα, ουσία που χρησιμοποιείται για να δημιουργηθεί κόκκινη μπογιά, εντοπίστηκε κοντά σε απολιθώματα στη Γαλλία.

Ανακάλυψη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πρώτο απολίθωμα του είδους εντοπίστηκε στις 21 Οκτωβρίου του 1907, και αποτελείται από μία απολιθωμένη σιαγόνα που βρέθηκε από τον εργάτη Ντάνιελ Χαρτμαν στην περιοχή Μάουερ κοντά στη Χαϊδελβέργη της Γερμανίας. Η σιαγόνα, που ήταν σε καλή κατάσταση, παραδόθηκε στον καθηγητή Ότο Σέτενζακ του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, ο οποίος αναγνώρισε και ονόμασε το απολίθωμα.

Άλλα απολιθώματα H. heidelbergensis, βρέθηκαν στην περιοχή Στάνχαϊμ αν ντεα Μουρ, Γερμανία, στο Άραζο της Γαλλίας, στο Σπήλαιο Πετραλώνων της Ελλάδας (κρανίο Petralona 1) και στην Τσιαμπάτε ντελ Ντιαβόλο της Ιταλίας.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Harvati, K. (2007). «100 years of Homo heidelbergensis – life and times of a controversial taxon». Mitteilungen der Gesellschaft für Urgeschichte 16: 85. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304103545/http://www.geo.uni-tuebingen.de/fileadmin/website/arbeitsbereich/ufg/palaeoanthropologie/Harvati/085-094_GFU16_Harvati.pdf. Ανακτήθηκε στις 2021-10-20. 
  2. ↑ Mounier, A.; Marchal, F.; Condemi, S. (2009). «Is Homo heidelbergensis a distinct species? New insight on the Mauer mandible». Journal of Human Evolution 56 (3): 219–246. doi:10.1016/j.jhevol.2008.12.006. PMID 19249816. 
  3. ↑ Begun, David R., επιμ. (2012). «The African Origin of Homo sapiens». A Companion to Paleoanthropology. John Wiley & Sons. ISBN 9781118332375. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Stringer, C. B. (2012). «The status of Homo heidelbergensis (Schoetensack 1908)». Evolutionary Anthropology 21 (3): 101–104. doi:10.1002/evan.21311. PMID 22718477. 
  5. ↑ de Lumley, M.-A. (2015). «L'homme de Tautavel. Un Homo erectus européen évolué. Homo erectus tautavelensis». L'Anthropologie 119 (3): 344–346. doi:10.1016/j.anthro.2015.06.001. 
  6. ↑ Schwartz, J. H.; Tattersall, I. (2010). «Fossil evidence for the origin of Homo sapiens». American Journal of Physical Anthropology 143 (S51): 96–98; 101–103. doi:10.1002/ajpa.21443. PMID 21086529. 
  7. ↑ Buck, L. T.; Stringer, C. B. (2014). «Homo heidelbergensis» (στα αγγλικά). Current Biology 24 (6): R214–R215. doi:10.1016/j.cub.2013.12.048. ISSN 0960-9822. PMID 24650901. 
  8. ↑ «Hierzu zählte noch im Jahr 2010 auch das Geologisch-Paläontologische Institut der Universität Heidelberg, das den Unterkiefer seit 1908 verwahrt und ihn als Homo erectus heidelbergensis auswies. Inzwischen wird er jedoch auch in Heidelberg als Homo heidelbergensis bezeichnet, siehe» (στα Γερμανικά). Sammlung des Instituts für Geowissenschaften. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2015. 
  9. ↑ de Castro, J. M. B.; Martínez, I.; Gracia-Téllez, A.; Martinón‐Torres, M.; Arsuaga, J. L. (2020). «The Sima de los Huesos Middle Pleistocene hominin site (Burgos, Spain). Estimation of the number of individuals». The Anatomical Record 304 (7): 1463–1477. doi:10.1002/ar.24551. PMID 33099880. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Rightmire, R. P. (2004). «Brain size and encephalization in early to Mid-Pleistocene Homo». American Journal of Physical Anthropology 124 (2): 109–123. doi:10.1002/ajpa.10346. PMID 15160365. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-physical-anthropology_2004-06_124_2/page/109. 
  11. ↑ Allen, J. S.; Damasio, H.; Grabowski, T. J. (2002). «Normal neuroanatomical variation in the human brain: an MRI-volumetric study». American Journal of Physical Anthropology 118 (4): 341–358. doi:10.1002/ajpa.10092. PMID 12124914. https://semanticscholar.org/paper/97ba80fc802f5e29b06959700c9905d1e17a00da. 
  12. ↑ Stringer, C. (1984). «Human evolution and biological adaptation in the Pleistocene». Στο: Foley, R., επιμ. Hominid evolution and community ecology. Academic Press. ISBN 978-0-12-261920-5. 
  13. ↑ Holloway, R. L. (1985). «The poor brain of Homo sapiens neanderthalensis: see what you please». Στο: Delson, E., επιμ. Ancestors: The hard evidence. Alan R. Liss. ISBN 978-0-471-84376-4. 
  14. ↑ Amano, H.; Kikuchi, T.; Morita, Y.; Kondo, O.; Suzuki, H. και άλλοι. (2015). «Virtual Reconstruction of the Neanderthal Amud 1 Cranium». American Journal of Physical Anthropology 158 (2): 185–197. doi:10.1002/ajpa.22777. PMID 26249757. https://www.zora.uzh.ch/id/eprint/120401/6/AmudPaper.pdf. 
  15. ↑ Carretero, José-Miguel; Rodríguez, Laura; García-González, Rebeca; Arsuaga, Juan-Luis; Gómez-Olivencia, Asier; Lorenzo, Carlos; Bonmatí, Alejandro; Gracia, Ana και άλλοι. (2012). «Stature estimation from complete long bones in the Middle Pleistocene humans from the Sima de los Huesos, Sierra de Atapuerca (Spain)». Journal of Human Evolution 62 (2): 242–55. doi:10.1016/j.jhevol.2011.11.004. PMID 22196156. https://eprints.ucm.es/26998/1/1-s2.0-S0047248411002193-_01.pdf. 
  16. ↑ Churchill, S. E.; Berger, L. R.; Hartstone-Rose, A.; Zondo, B. H.. «Body size in African Middle Pleistocene Homo». African Genesis: 325–326. doi:10.1017/CBO9781139096164.021. 
  17. ↑ DeCroos, FC; Liao, JC; Ramey, NA; Li, I (2011-08-15). «Management of Odontogenic Orbital Cellulitis». Journal of Medicine and Life 4 (3): 314–317. ISSN 1844-122X. PMID 22567060. 
  18. ↑ Ascaso, F.; Adiego, M.I. (2016-09-14). «Homo heidelbergensis: the oldest case of odontogenic orbital cellulitis?» (στα αγγλικά). Acta Ophthalmologica 94. doi:10.1111/j.1755-3768.2016.0022. ISSN 1755-375X. 
  19. ↑ Gracia-Téllez, Ana; Arsuaga, Juan-Luis; Martínez, Ignacio; Martín-Francés, Laura; Martinón-Torres, María; Bermúdez De Castro, José-María; Bonmatí, Alejandro; Lira, Jaime (2013-05-08). «Orofacial pathology in Homo heidelbergensis: The case of Skull 5 from the Sima de los Huesos site (Atapuerca, Spain)» (στα αγγλικά). Quaternary International 295: 83–93. doi:10.1016/j.quaint.2012.02.005. ISSN 1040-6182. Bibcode: 2013QuInt.295...83G. 
  20. ↑ Bermúdez de Castro, J. M.; Pérez, P. J. (1995). «Enamel Hypoplasia in the Middle Pleistocene Hominids From Atapuerca (Spain)». American Journal of Physical Anthropology 96 (3): 301–314. doi:10.1002/ajpa.1330960307. PMID 7785727. 
  21. ↑ Isaac, G. (1971). «The diet of early man: Aspects of archaeological evidence from lower and middle Pleistocene sites in Africa». World Archaeology 2 (3): 279–299. doi:10.1080/00438243.1971.9979481. PMID 16468210. 
  22. ↑ Bigga, G.; Schoch, W. H.; Urban, B. (2015). «Paleoenvironment and possibilities of plant exploitation in the Middle Pleistocene of Schöningen (Germany). Insights from botanical macro-remains and pollen». Journal of Human Evolution 89: 92–104. doi:10.1016/j.jhevol.2015.10.005. PMID 26596728. 
  23. ↑ Majkić, A.; d’Errico, F.; Stepanchuk, V. (2018). «Assessing the significance of Palaeolithic engraved cortexes. A case study from the Mousterian site of Kiik-Koba, Crimea». PLOS ONE 13 (5): e0195049. doi:10.1371/journal.pone.0195049. PMID 29718916. Bibcode: 2018PLoSO..1395049M. 
  24. ↑ Bednarik, R. G. (2005). «More on Acheulian beads». Rock Art Research 22 (2): 210–212. http://www.ifrao.com/wp-content/uploads/2014/06/News_22-1.pdf.  (Convenience link)
  25. ↑ Rigaud, S.; d'Errico, F.; Vanhaeren, M.; Neumann, C. (2009). «Critical reassessment of putative Acheulean Porosphaera globularis beads». Journal of Archaeological Science 36 (1): 25–34. doi:10.1016/j.jas.2008.07.001. 
  26. ↑ Dennel, R. (2020). «Life without the Movius Line: The structure of the East and Southeast Asian Early Palaeolithic». Quaternary International 400: 14–22. doi:10.1016/j.quaint.2015.09.001. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1040618215008605.  (Convenience link)
  27. ↑ Johnson, C. R.; McBrearty, S. (2010). «500,000 year old blades from the Kapthurin Formation, Kenya». Journal of Human Evolution 58 (2): 193–200. doi:10.1016/j.jhevol.2009.10.001. PMID 20042224. 
  28. ↑ Sklenář, K. (1987). «The Lower Paleolithic Dwelling Structure at Přezletice and its Significance». Anthropologie 25 (2): 101–103. 
  29. ↑ Schoch, W. H.; Bigga, G.; Böhner, U.; Richter, P.; Terberger, T. (2015). «New insights on the wooden weapons from the Paleolithic site of Schöningen». Journal of Human Evolution 89: 214–225. doi:10.1016/j.jhevol.2015.08.004. PMID 26442632. 
  30. ↑ Wilkins, Jayne; Schoville, Benjamin J.; Brown, Kyle S.; Chazan, Michael (2012). «Evidence for Early Hafted Hunting Technology». Science 338 (6109): 942–6. doi:10.1126/science.1227608. PMID 23161998. Bibcode: 2012Sci...338..942W. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-02-23. https://web.archive.org/web/20190223065409/http://pdfs.semanticscholar.org/4370/03090b2cd28fa7c1b106556669c5c027bb50.pdf. Ανακτήθηκε στις 2021-10-26. 
  31. ↑ Carbonell, E.; Mosquera, M. (2006). «The emergence of a symbolic behaviour: the sepulchral pit of Sima de los Huesos, Sierra de Atapuerca, Burgos, Spain». Comptes Rendus Palevol 5 (1–2): 155–160. doi:10.1016/j.crpv.2005.11.010. 
  32. ↑ Lozano, Marina; Mosquera, Marina; De Castro, José María Bermúdez; Arsuaga, Juan Luis; Carbonell, Eudald (2009). «Right handedness of Homo heidelbergensis from Sima de los Huesos (Atapuerca, Spain) 500,000 years ago». Evolution and Human Behavior 30 (5): 369–76. doi:10.1016/j.evolhumbehav.2009.03.001. https://archive.org/details/sim_evolution-and-human-behavior_2009-09_30_5/page/369. 
  33. ↑ Mithen, Steven (2006). The Singing Neanderthals, ISBN 978-0-674-02559-8

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Άνθρωπος_της_Χαϊδελβέργης&oldid=10623827"