Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου

Παγκόσμιο Κύπελλο ΦΙΦΑ

Τo τρόπαιο του Παγκοσμίου Κυπέλλου ΦΙΦΑ
Διοργανωτής	FIFA
Ίδρυση	1930
Αριθμός ομάδων	48 (στην τελική φάση) 207 (στα προκριματικά του 2026)
Τρέχων κάτοχος	Αργεντινή (3ος τίτλος)
Περισ. κατακτήσεις	Βραζιλία (5 τίτλοι)
Ιστοσελίδα	Επίσημη ιστοσελίδα
2026
Πολυμέσα σχετικά με τη διοργάνωση
wikidata (π • σ • ε )

Η Αργεντινή, η σημερινή πρωταθλήτρια
Διοργανώσεις
1930 1934 1938 1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018 2022 2026 2030 2034

Το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου^[1][2] (αγγλικά: FIFA World Cup) είναι μία ποδοσφαιρική διοργάνωση, η οποία πραγματοποιείται κάθε τέσσερα χρόνια υπό την αιγίδα της FIFA / Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (ΦΙΦΑ). Σε αυτήν παίρνουν μέρος οι εθνικές ομάδες των χωρών μελών της παγκόσμιας ομοσπονδίας, οι οποίες κατάφεραν να προκριθούν ύστερα από προκριματικούς αγώνες. Θεωρείται η κορυφαία ποδοσφαιρική διοργάνωση παγκοσμίως, η οποία καταφέρνει να προσελκύσει πλήθος θεατών, τηλεθεατών και χορηγών. Από το 1978 και τη διοργάνωση της Αργεντινής, ο όρος «Μουντιάλ» (Mundial) απαντάται συχνά στην καθομιλουμένη.^[3]

Το έτος 2022, το Παγκόσμιο Κύπελλο διεξήχθη στη χώρα του Κατάρ, με τη συμμετοχή 32 εθνικών ομάδων και από τις πέντε ηπείρους και για πρώτη φορά κατά την χειμερινή περίοδο (από τις 20 Νοεμβρίου έως τις 18 Δεκεμβρίου 2022), λόγω του εξαιρετικά θερμού κλίματος της χώρας. Νικήτρια ανακηρύχθηκε η εθνική ομάδα της Αργεντινής, νικώντας στον τελικό της διοργάνωσης την εθνική ομάδα της Γαλλίας στη διαδικασία των πέναλτι.

Πολυνίκης του θεσμού είναι η Βραζιλία με πέντε κατακτήσεις και ακολουθούν η Γερμανία και η Ιταλία με τέσσερα τρόπαια, η Αργεντινή με τρία, η Ουρουγουάη και η Γαλλία με δύο, και η Αγγλία και η Ισπανία με ένα.

Αν και η πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα στον κόσμο δημιουργήθηκε το 1857 στη Μεγάλη Βρετανία (Σέφιλντ ΦΚ, Sheffield Football Club), το 1905 έγινε η πρώτη συζήτηση για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος από τη FIFA, η οποία ιδρύθηκε στο Παρίσι στις 21 Μαΐου 1904.^[4]

Το ποδόσφαιρο έκανε την πρώτη παγκόσμια εμφάνισή του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1908 στο Λονδίνο, αγώνες οι οποίοι δεν στέφθηκαν με επιτυχία. Όμως 13 χρόνια αργότερα, ο Ζυλ Ριμέ εκλέχθηκε πρόεδρος της FIFA και ονειρεύτηκε όλος ο πλανήτης να ενωθεί με μία ποδοσφαιρική μπάλα, επιδιώκοντας να μιλήσουν όλοι τη γλώσσα του ποδοσφαίρου. Η πρόταση συνάντησε εμπόδια αρχικά και ο Ριμέ ήρθε σε σύγκρουση με τον πρόεδρο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, Πιερ ντε Κουμπερτέν, αλλά και με την Αγγλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία, που είχαν εξ αρχής αντιταχθεί στην ιδέα του Γάλλου για τη δημιουργία μιας τέτοιας διοργάνωσης.^[5] Κατά τη δεκαετία του 1920, η ιδέα για μια παγκόσμια ποδοσφαιρική διοργάνωση, βρήκε πολλούς υποστηρικτές, και έτσι το 1928, στο Άμστερνταμ, 30 μέλη της FIFA ψήφισαν υπέρ της έναρξης του Παγκοσμίου Κυπέλλου, το οποίο θα τελούταν ανά τετραετία. Έτσι το 1928, υπό την εποπτεία και προεδρία του Ριμέ, μία πενταμελής επιτροπή (Μπονέ, Μέισλ, Ντελονέ, Φερετί και Λίνεμαν) σχεδίασε τη δημιουργία του Πρώτου Παγκοσμίου Κυπέλλου. Οι προτάσεις, που διαδέχονταν η μία μετά την άλλη, εγκρίθηκαν και ο Μπονέ έγινε ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Η χώρα στην οποία αποφασίστηκε τελικά να διοργανωθεί το πρώτο παγκόσμιο κύπελλο ήταν η Ουρουγουάη, παρά τις αντιρρήσεις πολλών ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες απείλησαν με αποχή τους από τη διοργάνωση εάν αυτή διεξαγόταν σε χώρα της Λατινικής Αμερικής.^[4]

Τελικά, στις 7 Ιουλίου 1930 έγινε η πρώτη κλήρωση για τους τέσσερις ομίλους του Παγκοσμίου Κυπέλλου με μόνο 13 ομάδες να συμμετέχουν, ενώ 6 μέρες αργότερα το σφύριγμα του διαιτητή Ντομίνγκο Λομπάρντι ξεκίνησε τον αγώνα μεταξύ Γαλλίας και Μεξικού. Στο 19ο λεπτό, ο Γάλλος Λοράν άνοιξε το σκορ και έγινε ο πρώτος παίκτης που σκόραρε σε παγκόσμιο κύπελλο, σε έναν αγώνα όπου οι Γάλλοι επικράτησαν τελικά με 4–1. Η ιστορία αρχίζει να γράφεται.

Από το 1930 μέχρι το 1970, στους νικητές απονεμόταν το τρόπαιο Ζυλ Ριμέ (φωτό). Αρχικά ονομαζόταν επίσημα Κύπελλο Νίκη, επειδή απεικόνιζε τη θεά Νίκη της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, αλλά ήταν γενικά γνωστό απλά ως Παγκόσμιο Κύπελλο ή World Cup ή Coupe du Monde. Σχεδιάστηκε από τον Γάλλο γλύπτη Abel Lafleur και κατασκευάστηκε από επιχρυσωμένο ασήμι σε βάση λάπις λάζουλι,^[6] είχε ύψος 35 εκατοστά και ζύγιζε 3,8 κιλά.^[7] Το 1946 μετονομάστηκε σε «Ζυλ Ριμέ» προς τιμήν του ανθρώπου που διοργάνωσε το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο.

Στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 1970, η ποδοσφαιρική ομάδα της Βραζιλίας κατέκτησε το Παγκόσμιο Κύπελλο για τρίτη φορά και αποφασίστηκε το τρόπαιο να της παραχωρηθεί μόνιμα*, δυστυχώς όμως στις 19 Δεκεμβρίου 1983, κατά τη διάρκεια της νύχτας, κάποιος/κάποιοι άγνωστος/οι παραβίασαν την πόρτα των γραφείων της Βραζιλιάνικης Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας και έκλεψαν από κει το Τρόπαιο Ζιλ Ριμέ, που δεν βρέθηκε ποτέ - εικάζεται ότι προφανώς οι δράστες το έλιωσαν για να πάρουν τον χρυσό.^[8][9] Έτσι, στις 10 Ιανουαρίου 1984 συνεδρίασε εκτάκτως το Διοικητικό Συμβούλιο της FIFA και αποφάσισε το νέο τρόπαιο, το οποίο είχε αρχίσει να απονέμεται από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974, να μη δοθεί ποτέ μόνιμα σε καμία ομάδα, όσες φορές και αν το κατακτήσει.^[10][11]

Μετά το 1970, σχεδιάστηκε ένα νέο τρόπαιο, γνωστό ως Παγκόσμιο Κύπελλο FIFA (FIFA World Cup). Η Γερμανία (το 1974 και το 1990 ως Δυτική Γερμανία, και το 2014 ως Γερμανία) το 2014 έγινε το πρώτο έθνος που κέρδισε το τρόπαιο αυτό για τρίτη φορά και η Αργεντινή το 2022 έγινε το δεύτερο έθνος που το κέρδισε, αλλά φυσικά, σύμφωνα με τον σημερινό κανονισμό, καμία από αυτές δεν πρόκειται να το κρατήσει μόνιμα.^[12] Το τρόπαιο δεν θα αντικατασταθεί μέχρι το 2038, οπότε και θα συμπληρωθεί ο χώρος στο κύπελλο, για την ακρίβεια στη βάση του κυπέλλου, όπου αναγράφονται με χάραξη τα ονόματα των τροπαιούχων.

Το σημερινό τρόπαιο απεικονίζει δύο ανθρώπους να κρατάνε ψηλά τη Γη, είναι από χρυσό 18 καρατίων, έχει ύψος 36,8 εκατοστά, βάρος 4,97 κιλά το ίδιο και 6,175 κιλά μαζί με τη βάση του, η οποία αποτελείται από δύο στρώματα ημιπολύτιμου μαλαχίτη. Σε αυτήν αναγράφονται οι χρονιές και οι νικητές του κυπέλλου από το 1974 και έπειτα, στη γλώσσα της νικήτριας χώρας (για παράδειγμα «1974 Deutschland» ή «1994 Brasil»).^[13] Σημειωτέον ότι είναι κούφιο, διότι αν ήταν από συμπαγή χρυσό θα ζύγιζε 70 - 80 κιλά και τότε θα ήταν αδύνατον να το σηκώσει ένας μόνο άνθρωπος.

Οι νικητές κρατούν το κύπελλο για τέσσερα χρόνια, μέχρι την επόμενη διοργάνωση και μετά τη λήξη του τελικού της επόμενης, λίγο πριν την απονομή στον επόμενο νικητή, παίρνουν ένα επιχρυσωμένο ακριβές αντίγραφο.^[14]

(*): Ο λόγος ήταν ότι ο Ζυλ Ριμέ, που δημιούργησε το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, μεταξύ των κανόνων των Παγκοσμίων Κυπέλλων που είχε θεσμοθετήσει ο ίδιος το 1930 (το έτος της πρώτης διοργάνωσης), είχε τότε προσωπικά θεσπίσει και ότι όποια ομάδα έφτανε πρώτη τις τρεις κατακτήσεις θα έπαιρνε το τρόπαιο για πάντα σπίτι της. Κατά συνέπεια, το 1970, έπειτα από την τρίτη της νίκη στην διοργάνωση, η Βραζιλία έλαβε το συγκεκριμένο Παγκόσμιο Κύπελλο οριστικά (οι πρώτες της δύο νίκες ήταν το 1958 και το 1962). Στις 10 Ιανουαρίου 1984 όμως, μετά την κλοπή του τροπαίου, ο κανονισμός αυτός καταργήθηκε και η FIFA θέσπισε ότι το σημερινό τρόπαιο δεν θα ξαναδοθεί ποτέ οριστικά σε καμία ομάδα, όσες φορές και αν το κατακτήσει.

Στο πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1930 δεν παίχτηκαν προκριματικοί αγώνες για την παρουσία σε αυτό, αλλά όλες οι συμμετοχές των ομάδων που έλαβαν μέρος, μόλις 13 στον αριθμό, έγινε με πρόσκληση. Από το δεύτερο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1934, λόγω του πολύ μεγαλύτερου αριθμού εθνικών ομάδων που δήλωσαν συμμετοχή, θεσπίστηκε η προκριματική φάση για να ορίζονται οι ομάδες που θα μετέχουν στην τελική φάση. Η προκριματική φάση γίνεται σε κάθε ηπειρωτική ζώνη (Αφρική, Ασία, Βόρεια και Κεντρική Αμερική και Καραϊβική, Νότια Αμερική, Ωκεανία, Ευρώπη) που επιτηρούνται από τις αντίστοιχες συνομοσπονδίες τους. Η FIFA ορίζει εκ των προτέρων τον αριθμό των θέσεων για κάθε ζώνη, που οδηγεί στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Ο αριθμός αυτός προκύπτει τόσο από τη σχετική δυναμική των εθνικών ομάδων που μετέχουν στην εκάστοτε συνομοσπονδία, όσο και από την πίεση που ασκούν οι τελευταίες στην FIFA.

Η διαδικασία των προκριματικών ξεκινά δύο χρόνια πριν από την έναρξη της τελικής φάσης. Οι δομές των προκριματικών τουρνουά διαφέρουν ανάμεσα στις ηπειρωτικές ζώνες. Συνήθως, μία ή δύο θέσεις αποδίδονται στους νικητές διηπειρωτικών πλέι οφ.

Από τη διοργάνωση του 1938 και μετά, οι διοργανώτριες χώρες παίρνουν αυτόματα μια θέση για τα τελικά, χωρίς να αγωνίζονται στην προκριματική φάση. Αυτό το προνόμιο από τη διοργάνωση του 1938 έως τη διοργάνωση του 2002 είχαν και οι νικήτριες χώρες, προκειμένου να τους δοθεί η ευκαιρία να υπερασπιστούν τον τίτλο τους στην επόμενη διοργάνωση, αλλά ξεκινώντας από τη διοργάνωση του 2006 καταργήθηκε. Πλέον και οι νικήτριες χώρες αγωνίζονται κανονικά στα προκριματικά της αντίστοιχης ηπειρωτικής τους ζώνης.

Στη σημερινή τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου μετέχουν 48 εθνικές ομάδες που αγωνίζονται για έναν περίπου μήνα στα γήπεδα της διοργανώτριας χώρας (ή χωρών, αν πρόκειται για συνδιοργάνωση). Η τελική φάση, με τη σειρά της, χωρίζεται σε δυο επιμέρους φάσεις, σε αυτή των ομίλων και των νοκ άουτ αγώνων.

Στη φάση των ομίλων, οι ομάδες χωρίζονται σε δώδεκα ομίλους των τεσσάρων ομάδων. Οι δώδεκα καλύτερες ομάδες της διοργάνωσης (που προκύπτουν με βάση τη βαθμολογία της FIFA αλλά και την απόδοσή τους στα προηγούμενα Παγκόσμια Κύπελλα) μπαίνουν επικεφαλής σε κάθε όμιλο. Οι υπόλοιπες ομάδες κατανέμονται τυχαία. Έτσι, η κάθε ομάδα δίνει τρεις αγώνες στον όμιλό της, ενώ στον τελευταίο γύρο (τρίτος αγώνας) οι αγώνες του ομίλου γίνονται ταυτόχρονα ώστε να είναι δίκαιο για όλες τις ομάδες.

Οι δύο πρώτες ομάδες και οι οκτώ καλύτερες τρίτες του κάθε ομίλου προκρίνονται για τη φάση των νοκ άουτ αγώνων. Η βαθμολογία των ομάδων στους ομίλους γίνεται με πόντους. Από τη διοργάνωση του 1994, η νίκη ισούται με τρεις βαθμούς, η ισοπαλία ισούται με ένα βαθμό και η ήττα δεν δίνει πόντο (προηγουμένως η νίκη έδινε δύο βαθμούς αντί για τρεις). Αν δυο ή περισσότερες ομάδες ισοβαθμήσουν, χρησιμοποιούνται ως κριτήρια κατάταξης πρώτα η διαφορά τερμάτων, μετά το σύνολο των τερμάτων που πέτυχε κάθε ομάδα, ακολούθως τα αποτελέσματα των μεταξύ των ισοβαθμούντων ομάδων αγώνων και τέλος ο αριθμός των ισοπαλιών.

Η φάση των αγώνων νοκ άουτ διεξάγεται με μονούς αγώνες, από τους οποίους προκύπτει ένας νικητής. Αν υπάρξει ισοπαλία, τότε ακολουθεί παράταση του αγώνα και αν χρειαστεί εκτελούνται και πέναλτι. Η φάση των νοκ άουτ ξεκινά από τον γύρο των 32. Μετά ακολουθούν η φάση των 16, τα προημιτελικά (η φάση των 8), τα ημιτελικά και ο μεγάλος τελικός. Οι ομάδες που ηττώνται στα ημιτελικά αγωνίζονται στον μικρό τελικό για την τρίτη θέση.

Η διοργάνωση των πρώτων Παγκοσμίων Κυπέλλων δίνονταν στις χώρες κατά τη διάρκεια των συναντήσεων της συνέλευσης της FIFA. Η επιλογή της τοποθεσίας διεξαγωγής των αγώνων υπήρξε τότε πεδίο αντιπαράθεσης, ιδιαίτερα ανάμεσα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης, τα δύο ποδοσφαιρικά κέντρα της εποχής, αλλά και διαχρονικά. Κι αυτό γιατί τις δύο ηπείρους χώριζε ταξίδι τριών εβδομάδων με πλοίο. Για παράδειγμα, η επιλογή της Ουρουγουάης ως τη χώρα που θα διοργάνωνε το πρώτο Μουντιάλ, οδήγησε στη συμμετοχή μόλις τεσσάρων ευρωπαϊκών εθνικών ομάδων στο τουρνουά (και συνολικά 13 ομάδων).[1] Τα δύο επόμενα Παγκόσμια Κύπελλα διεξήχθησαν στην Ευρώπη και ιδιαίτερα η απόφαση για τη δεύτερη συνεχόμενη διοργάνωση στην Ευρώπη το 1938, αποτέλεσε πεδίο διαμάχης, καθώς οι αμερικάνικες ομάδες ήθελαν το Παγκόσμιο Κύπελλο να εναλλάσσεται διαδοχικά ανάμεσα στις δύο ηπείρους. Το αποτέλεσμα ήταν οι εθνικές ομάδες της Αργεντινής και της Ουρουγουάης να απέχουν από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1938, στη Γαλλία.[2]

Μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958, για να αποφευχθούν μελλοντικές αντιπαραθέσεις και μποϊκοτάζ, η FIFA αποφάσισε την εναλλάξ διοργάνωση από χώρες των δύο ηπείρων, μέχρι και τη διοργάνωση της Γαλλίας του 1998. Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2002, το οποίο συνδιοργανώθηκε από την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, ήταν το πρώτο που διεξήχθη στην Ασία (και γενικότερα το πρώτο σε χώρα εκτός Ευρώπης και Αμερικής), ενώ το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2010 στη Νότια Αφρική ήταν το πρώτο που διοργανώθηκε σε αφρικάνικο κράτος.

Το 2003, προσδιορίστηκε η Νότια Αμερική ως η ήπειρος όπου θα διεξαχθεί το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2014 και εκλήθησαν να τοποθετηθούν τα μέλη της Νοτιοαμερικανικής Συνομοσπονδίας (CONMEBOL) για την πρόταση της FIFA. Πολύ σύντομα όλα τα κράτη υποστήριξαν την υποψηφιότητα της Βραζιλίας για να αναλάβει τη διοργάνωση και (έστω και ανεπίσημα) είχε επί της ουσίας καθοριστεί ο διοργανωτής του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 2014, με τη Βραζιλία να αναλαμβάνει τελικά και επίσημα τη διοργάνωση.

Το σύστημα επιλογής της διοργανώτριας χώρας εξελίχθηκε έτσι ώστε σήμερα η επιλογή γίνεται από μια ειδική επιτροπή της FIFA.

Το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο που καλύφθηκε από την τηλεόραση ήταν του 1954 και το πρώτο που μεταδόθηκε έγχρωμο ήταν του 1970. Σήμερα το τουρνουά αποτελεί το αθλητικό γεγονός που έχει τη μεγαλύτερη τηλεθέαση στον κόσμο, ξεπερνώντας ακόμα και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι τηλεθεατές που παρακολούθησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2002 έφτασαν τα 2,82 δισεκατομμύρια, ενώ τον τελικό παρακολούθησαν 1,1 δις άνθρωποι. Την κλήρωση των ομίλων εκείνου της διοργάνωσης παρακολούθησαν 300 εκατομμύρια τηλεθεατές.

Κάθε Παγκόσμιο Κύπελλο συνήθως έχει τη δική του μασκότ. Ο Γουΐλι, στη διοργάνωση του 1966, ήταν η πρώτη μασκότ του θεσμού. Κατά τον 21ο αιώνα μασκότ της διοργάνωσης ήταν οι εξής: Το 2002 οι Άτο, Νικ και Καζ, τρεις φιγούρες ενεργειακών σωματιδίων, μωβ, κίτρινου και μπλε χρώματος. Το 2006 ο Γκολέο το λιοντάρι κι ο Πίλε η μπάλα. Το 2010 ο Ζακούμι, ένας λεόπαρδος με πράσινα μαλλιά. Το 2014 ο Φουλέκο, με την μορφή αρμαντίλο. Το 2018 ο Ζαμπιβάκα, ένας λύκος. Το 2022 ο Λαΐμπ, που είχε την μορφή μιας παραδοσιακής αραβικής καφίγια (κάλυμμα κεφαλής) που θύμιζε φάντασμα.

Έτος	Διοργανώτρια	Τελικός			Αγώνας για την 3η θέση			Αριθμός Ομάδων
		Πρωταθλήτρια	Αποτέλεσμα	Φιναλίστ	Τρίτη θέση	Αποτέλεσμα	Τέταρτη θέση
1930	Ουρουγουάη	Ουρουγουάη	4–2	Αργεντινή	Ηνωμένες Πολιτείες	δ.δ.1	Γιουγκοσλαβία	13
1934	Ιταλία	Ιταλία	2–1 (παρ)	Τσεχοσλοβακία	Γερμανία	3–2	Αυστρία	16
1938	Γαλλία	Ιταλία	4–2	Ουγγαρία	Βραζιλία	4–2	Σουηδία	15
1950	Βραζιλία	Ουρουγουάη	2–12	Βραζιλία	Σουηδία	3–12	Ισπανία	13
1954	Ελβετία	Δυτική Γερμανία	3–2	Ουγγαρία	Αυστρία	3–1	Ουρουγουάη	16
1958	Σουηδία	Βραζιλία	5–2	Σουηδία	Γαλλία	6–3	Δυτική Γερμανία	16
1962	Χιλή	Βραζιλία	3–1	Τσεχοσλοβακία	Χιλή	1–0	Γιουγκοσλαβία	16
1966	Αγγλία	Αγγλία	4–2 (παρ)	Δυτική Γερμανία	Πορτογαλία	2–1	Σοβιετική Ένωση	16
1970	Μεξικό	Βραζιλία	4–1	Ιταλία	Δυτική Γερμανία	1–0	Ουρουγουάη	16
1974	Δυτική Γερμανία	Δυτική Γερμανία	2–1	Ολλανδία	Πολωνία	1–0	Βραζιλία	16
1978	Αργεντινή	Αργεντινή	3–1 (παρ)	Ολλανδία	Βραζιλία	2–1	Ιταλία	16
1982	Ισπανία	Ιταλία	3–1	Δυτική Γερμανία	Πολωνία	3–2	Γαλλία	24
1986	Μεξικό	Αργεντινή	3–2	Δυτική Γερμανία	Γαλλία	4–2 (παρ)	Βέλγιο	24
1990	Ιταλία	Δυτική Γερμανία	1–0	Αργεντινή	Ιταλία	2–1	Αγγλία	24
1994	ΗΠΑ	Βραζιλία	0–0 (παρ) (3–2 π)	Ιταλία	Σουηδία	4–0	Βουλγαρία	24
1998	Γαλλία	Γαλλία	3–0	Βραζιλία	Κροατία	2–1	Ολλανδία	32
2002	Νότια Κορέα / Ιαπωνία	Βραζιλία	2–0	Γερμανία	Τουρκία	3–2	Νότια Κορέα	32
2006	Γερμανία	Ιταλία	1–1 (παρ) (5–3 π)	Γαλλία	Γερμανία	3–1	Πορτογαλία	32
2010	Νότια Αφρική	Ισπανία	1–0 (παρ)	Ολλανδία	Γερμανία	3–2	Ουρουγουάη	32
2014	Βραζιλία	Γερμανία	1–0 (παρ)	Αργεντινή	Ολλανδία	3–0	Βραζιλία	32
2018	Ρωσία	Γαλλία	4–2	Κροατία	Βέλγιο	2–0	Αγγλία	32
2022	Κατάρ	Αργεντινή	3–3 (παρ) (4–2 π)	Γαλλία	Κροατία	2–1	Μαρόκο	32
2026	Καναδάς / Μεξικό / Η.Π.Α							48
20303	Μαρόκο / Πορτογαλία / Ισπανία							48
2034	Σαουδική Αραβία							48

Σημειώσεις

¹ Στην πρώτη διοργάνωση του 1930 δεν υπήρξε μικρός τελικός ανάμεσα στις ηττημένες των δύο ημιτελικών, Η.Π.Α. και Γιουγκοσλαβία. Ωστόσο σήμερα η FIFA κατατάσσει στην 3η θέση τις Η.Π.Α. και στην 4η τη Γιουγκοσλαβία, με κριτήριο το σύνολο των αποτελεσμάτων τους στη διοργάνωση.

² Στη διοργάνωση του 1950 δεν διεξήχθη φάση με αγώνες νοκ άουτ, αλλά δημιουργήθηκε ένας τελικός όμιλος στον οποίο συμμετείχαν οι 4 ομάδες που προκρίθηκαν ως πρώτες από τους αρχικούς ομίλους. Ως εκ τούτου, δεν διοργανώθηκε τελικός και μικρός τελικός. Οι δύο αγώνες Ουρουγουάη – Βραζιλία και Σουηδία – Ισπανία λογαριάζονται ως τέτοιοι, καθώς συμπτωματικά έτυχε να διεξαχθούν την τελευταία αγωνιστική και να κρίνουν τις θέσεις 1–2 και 3–4.

³ Οι οικοδεσπότες των τριών πρώτων αγώνων:

Αργεντινή

Παραγουάη

Ουρουγουάη

Τροπαιούχοι των Παγκοσμίων Κύπελλων

Έτος	Ομάδα (Χώρα)
1930	Ουρουγουάη
1934	Ιταλία
1938	Ιταλία
1950	Ουρουγουάη
1954	Δυτική Γερμανία
1958	Βραζιλία
1962	Βραζιλία
1966	Αγγλία
1970	Βραζιλία
1974	Δυτική Γερμανία
1978	Αργεντινή
1982	Ιταλία
1986	Αργεντινή
1990	Δυτική Γερμανία
1994	Βραζιλία
1998	Γαλλία
2002	Βραζιλία
2006	Ιταλία
2010	Ισπανία
2014	Γερμανία
2018	Γαλλία
2022	Αργεντινή

Συνολικά, 211 ομάδες έχουν συμμετάσχει σε προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου και 80 από αυτές έχουν προκριθεί τουλάχιστον μία φορά στα τελικά. Όμως μόνο 8 ομάδες έχουν κατακτήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο και 13 συνολικά έχουν φτάσει στον τελικό. Οι οχτώ εθνικές ομάδες που έχουν στεφθεί πρωταθλήτριες κόσμου έχουν προσθέσει αστέρια στις φανέλες τους, τόσα όσες και οι κατακτήσεις του κυπέλλου.

Η Βραζιλία είναι η πιο επιτυχημένη ομάδα της διοργάνωσης με 5 Παγκόσμια Κύπελλα, ενώ είναι και η μόνη ομάδα που έχει συμμετάσχει σε όλες τις διοργανώσεις ανεξαιρέτως. Ακολουθούν η Ιταλία και η Γερμανία με 4 κατακτήσεις η καθεμία, ενώ σε ηπειρωτικό επίπεδο η Ευρώπη προηγείται με 12 τρόπαια έναντι 10 της Νοτίου Αμερικής.

Ομάδα	Πρώτη θέση	Δεύτερη θέση	Τρίτη θέση	Τέταρτη θέση
Βραζιλία	5 (1958, 1962,1970, 1994, 2002)	2 (1950*, 1998)	2 (1938, 1978)	2 (1974, 2014*)
Γερμανία ^	4 (1954, 1974*, 1990, 2014)	4 (1966, 1982, 1986, 2002)	4 (1934, 1970, 2006*, 2010)	1 (1958)
Ιταλία	4 (1934*, 1938, 1982, 2006)	2 (1970, 1994)	1 (1990*)	1 (1978)
Αργεντινή	3 (1978*, 1986, 2022)	3 (1930, 1990, 2014)	-	-
Γαλλία	2 (1998*, 2018)	2 (2022, 2006)	2 (1958, 1986)	1 (1982)
Ουρουγουάη	2 (1930*, 1950)	-	-	3 (1954, 1970, 2010)
Αγγλία	1 (1966*)	-	-	2 (1990, 2018)
Ισπανία	1 (2010)	-	-	1 (1950)
Ολλανδία	-	3 (1974, 1978, 2010)	1 (2014)	1 (1998)
Ουγγαρία	-	2 (1938, 1954)	-	-
Τσεχοσλοβακία #	-	2 (1934, 1962)	-	-
Σουηδία	-	1 (1958*)	2 (1950, 1994)	1 (1938)
Κροατία	-	1 (2018)	2 (1998, 2022)	-
Πολωνία	-	-	2 (1974, 1982)	-
Αυστρία	-	-	1 (1954)	1 (1934)
Πορτογαλία	-	-	1 (1966)	1 (2006)
Ηνωμένες Πολιτείες	-	-	1 (1930)	-
Χιλή	-	-	1 (1962*)	-
Τουρκία	-	-	1 (2002)	-
Γιουγκοσλαβία #	-	-	-	2 (1930, 1962)
ΕΣΣΔ #	-	-	-	1 (1966)
Βέλγιο	-	-	1 (2018)	1 (1986)
Βουλγαρία	-	-	-	1 (1994)
Νότια Κορέα	-	-	-	1 (2002*)
Μαρόκο	-	-	-	1 (2022)

* = Διοργανώτριες
^ = Περιλαμβάνονται τα αποτελέσματα της Δυτικής Γερμανίας μεταξύ του 1954 και του 1990
^# = Χώρες οι οποίες έχουν διασπαστεί σε δύο ή περισσότερα ανεξάρτητα κράτη

Έξι από τους οκτώ πρωταθλητές έχουν κατακτήσει τουλάχιστον έναν από τους τίτλους ως διοργανωτές. Εξαίρεση αποτελούν η Βραζιλία, η οποία καμία από τις δύο φορές που διοργάνωσε το Παγκόσμιο Κύπελλο δεν το κατέκτησε (το 1950 έχασε στον τελικό από την Ουρουγουάη και το 2014 τερμάτισε στην τέταρτη θέση) και η Ισπανία (το 1982 αποκλείστηκε στη δεύτερη φάση των ομίλων). Η Αγγλία το 1966 έχει κερδίσει τον μοναδικό τίτλο της ως διοργανώτρια. Η Ουρουγουάη, η Ιταλία, η Γαλλία και η Αργεντινή κατέκτησαν τα πρώτα τους τρόπαια ως διοργανωτές αλλά έχουν αναδειχθεί παγκόσμιοι πρωταθλητές και άλλες φορές. Η Γερμανία κέρδισε το δεύτερό της Μουντιάλ ως διοργανώτρια. Τα περισσότερα έθνη είχαν αρκετά καλές πορείες όταν το κύπελλο διεξήχθη στις χώρες τους. Η Σουηδία αγωνίστηκε στον τελικό του 1958 και η Νότια Κορέα προχώρησε μέχρι τους ημιτελικούς του 2002 ως συνδιοργανώτρια, παρά το γεγονός ότι μέχρι τότε δεν είχε προκριθεί ποτέ από τον πρώτο γύρο. Το Μεξικό έφτασε μέχρι τα προημιτελικά δυο φορές, και τις δύο ως διοργανώτρια χώρα. Η επιτυχία σε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο αποτελεί έναν από τους λόγους που τα κράτη πασχίζουν και πιέζουν προς κάθε κατεύθυνση για να αναλάβουν τη διοργάνωση του, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση η υποστήριξη των φιλάθλων αποτελεί τον λεγόμενο «12ο παίκτη».

Σχεδόν όλα τα Παγκόσμια Κύπελλα που έχουν διεξαχθεί στην Ευρώπη τα έχουν κερδίσει ευρωπαϊκές ομάδες, με εξαίρεση το παγκόσμιο κύπελλο του 1958, το οποίο κατακτήθηκε από τη Βραζιλία. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ομάδες της Λατινικής Αμερικής για τις διοργανώσεις που έχουν διεξαχθεί στην αμερικάνικη ήπειρο, με εξαίρεση το παγκόσμιο κύπελλο του 2014, το οποίο κατέκτησε η Γερμανία. Το παγκόσμιο κύπελλο του 2002 στα γήπεδα της Ν. Κορέας και της Ιαπωνίας το τρόπαιο κατέκτησε η Βραζιλία, ενώ το 2010, όταν το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου διεξήχθη στη Νότια Αφρική, νικήτρια ομάδα αναδείχθηκε η Ισπανία.

#	Ομάδα[15]	Έτος	Α	Ν	Ι	Η	Αποκλεισμός
1	Βραζιλία	2002	7	7	0	0	Κατάκτηση
2	Αργεντινή	1986	7	6	1	0	Κατάκτηση
3	Γαλλία	1998	7	6	1	0	Κατάκτηση
4	Γερμανία	2014	7	6	1	0	Κατάκτηση
5	Ιταλία*	1990	7	6	1	0	SF
6	Ιταλία	2006	7	5	2	0	Κατάκτηση
7	Βραζιλία	1994	7	5	2	0	Κατάκτηση
8	Ολλανδία*	2014	7	5	2	0	SF
9	Δυτική Γερμανία	1990	7	5	2	0	Κατάκτηση
10	Ιταλία	1982	7	4	3	0	Κατάκτηση
11	Γαλλία*	2006	7	4	3	0	F
12	Βραζιλία	1978	7	4	3	0	2PH
13	Βραζιλία	1970	6	6	0	0	Κατάκτηση
14	Αγγλία	1966	6	5	1	0	Κατάκτηση
15	Βραζιλία	1962	6	5	1	0	Κατάκτηση
16	Βραζιλία	1958	6	5	1	0	Κατάκτηση
17	Ιταλία	1934	5	4	1	0	Κατάκτηση
18	Βραζιλία*	1986	5	4	1	0	QF
19	Αγγλία	1982	5	3	2	0	2PH
20	Αργεντινή*	2006	5	3	2	0	QF
21	Αγγλία*	2006	5	3	2	0	QF
22	Ισπανία*	2002	5	3	2	0	QF
23	Ιταλία*	1998	5	3	2	0	QF
24	Μεξικό*	1986	5	3	2	0	QF
25	Ολλανδία*	2022	5	3	2	0	QF
26	Κόστα Ρίκα*	2014	5	2	3	0	QF
27	Ιταλία	1938	4	4	0	0	Κατάκτηση
28	Ουρουγουάη	1930	4	4	0	0	Κατάκτηση
29	Ουρουγουάη	1950	4	3	1	0	Κατάκτηση
30	Ελβετία*	2006	4	2	2	0	2R
31	Ιρλανδία*	2002	4	1	3	0	2R
32	Σκοτία	1974	3	1	2	0	1R
33	Νέα Ζηλανδία	2010	3	0	3	0	1R
34	Βέλγιο	1998	3	0	3	0	1R
35	Καμερούν	1982	3	0	3	0	1R

* Αποκλεισμός στα πέναλτι.

Κατάταξη	Χώρα	Παίκτης	Συνολικές Συμμετοχές
1		Λιονέλ Μέσι	26[16]
2		Λόταρ Ματέους	25
3		Μίροσλαβ Κλόζε	24

Κατάταξη	Χώρα	Παίκτης	Συνολικά Τέρματα
1		Μίροσλαβ Κλόζε	16
2		Ρονάλντο	15
3		Γκερντ Μίλερ	14
4		Ζυστ Φονταίν	13
		Λιονέλ Μέσι	13
5		Πελέ	12
		Κιλιάν Εμπαπέ	12
8		Γιούργκεν Κλίνσμαν	11
		Σάντορ Κότσις	11
10		Γκαμπριέλ Μπατιστούτα	10
		Τεόφιλο Κουμπίγιας	10
		Γκζέγκος Λάτο	10
		Γκάρι Λίνεκερ	10
		Τόμας Μύλερ	10
		Χέλμουτ Ραν	10

Κατάταξη	Χώρα	Παίκτης	Συνολικές ασίστ
1		Πελέ	10[17][18]
2		Ντιέγκο Μαραντόνα	8[19][20]
		Λιονέλ Μέσι

• Περισσότερες κατακτήσεις: 3 - Πελέ^[18][21]

• Περισσότερες νίκες: 17 - Λιονέλ Μέσι και Μίροσλαβ Κλόζε^[22]
• Περισσότερα λεπτά συμμετοχών: 2.314 - Λιονέλ Μέσι^[23][24][25]
• Περισσότερες συμμετοχές ως αρχηγός: 19 - Λιονέλ Μέσι^[26]
• Περισσότεροι αγώνες χωρίς να δεχθεί γκολ: 10 - Πίτερ Σίλτον και Φαμπιέν Μπαρτέζ^[27]
• Περισσότερος χρόνος χωρίς να δεχθεί γκολ: 518 λεπτά (5 συνεχόμενοι αγώνες) - Βάλτερ Ζένγκα^[28]
• Περισσότερες αποκρούσεις σε έναν αγώνα: 16 - Τιμ Χάουαρντ (2014, εναντίον του Βελγίου)^{[εκκρεμεί παραπομπή]}
• Περισσότερες ντρίμπλες: 125 - Λιονέλ Μέσι^[29]
• Περισσότερες συνεισφορές σε γκολ (γκολ και ασίστ μαζί): Πελέ - 22 (12 γκολ^[30] και 10 ασίστ^[17])
• Περισσότερες συμμετοχές σε τελικούς: 3 - Καφού^[31]
• Περισσότερα γκολ σε τελικούς: 4 - Κιλιάν Εμπαπέ^[32]
• Περισσότερα γκολ σε μία διοργάνωση: 13 - Ζυστ Φονταίν (Σουηδία 1958)^[33]
• Περισσότερα γκολ σε έναν αγώνα: 5 - Ολέγκ Σαλένκο (1994, εναντίον του Καμερούν)^[34]
• Περισσότεροι συνεχόμενοι αγώνες με επίτευξη γκολ: 6 - Ζυστ Φονταίν (1958) και Ζαϊρζίνιο (1970)^[35]
• Περισσότερα γκολ εκτός περιοχής: 5 - Ριβελίνο^[36][37]
• Περισσότεροι αγώνες με γκολ: 11 - Ρονάλντο, Μίροσλαβ Κλόζε και Λιονέλ Μέσι^[29]
• Περισσότερες ασίστ σε τελικούς: 3 - Πελέ (1958 και 1970)^[38]
• Περισσότερες ασίστ σε μία διοργάνωση: 6 - Πελέ (1970)^[38]
• Περισσότερες ασίστ σε νοκ-άουτ φάσεις: 6 - Πελέ και Λιονέλ Μέσι^[39]
• Περισσότερες διοργανώσεις με τουλάχιστον μία ασίστ: 5 - Λιονέλ Μέσι^[25]
• Μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης που έχει αγωνιστεί στη διοργάνωση: 45 ετών και 161 ημερών - Εσάμ Ελ-Χανταρί^[27]
• Νεότερος παίκτης που έχει αγωνιστεί στη διοργάνωση: 17 ετών και 41 ημερών - Νόρμαν Γουάιτσαιντ^[27]
• Μεγαλύτερος σε ηλικία σκόρερ: 42 ετών και 39 ημερών - Ροζέ Μιλά^[40]
• Νεότερος σκόρερ: 17 ετών και 239 ημερών - Πελέ^[41]
• Μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης που έχει αγωνιστεί σε τελικό: 40 ετών και 143 ημερών - Ντίνο Τζοφ^[42]
• Μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης που έχει κατακτήσει το τρόπαιο: 40 ετών και 143 ημερών - Ντίνο Τζοφ^[42]
• Νεότερος παίκτης που έχει αγωνιστεί σε τελικό: 17 ετών και 249 ημερών - Πελέ^[38]
• Νεότερος παίκτης που έχει σκοράρει σε τελικό: 17 ετών και 249 ημερών - Πελέ^[38]
• Μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης που έχει σκοράρει σε τελικό: 35 ετών και 264 ημερών - Νιλς Λίεντχολμ^[42]
• Νεότερος παίκτης που έχει κατακτήσει το τρόπαιο: 17 ετών και 249 ημερών - Πελέ^[38]
• Σκόρερ του γρηγορότερο γκολ σε αγώνα τελικής φάσης: 11 δευτερόλεπτα (2002) - Χακάν Σουκούρ^[43]
• Σκόρερ του γρηγορότερου γκολ σε τελικό Παγκοσμίου Κυπέλλου: 90 δευτερόλεπτα (1974) - Γιόχαν Νέσκενς (με πέναλτι)^[42]
• Μοναδικός παίκτης που έχει σκοράρει σε 5 διοργανώσεις: Κριστιάνο Ρονάλντο^[44]
• Μοναδικός παίκτης που έχει σκοράρει σε όλες τις φάσεις (όμιλοι, «16», προημιτελικά, ημιτελικά, τελικός): Λιονέλ Μέσι^[45]
• Μοναδικός παίκτης με δύο χρυσές μπάλες: Λιονέλ Μέσι^[29]
• Περισσότερα βραβεία Καλύτερου παίκτη του αγώνα (Man of the Match) : 11 - Λιονέλ Μέσι^[46]
• Περισσότερα βραβεία Παίκτη του αγώνα (Man of the Match) σε μία διοργάνωση: 5 - Λιονέλ Μέσι (2022)

Σε όλους τους τελικούς έχουν φτάσει ομάδες μόνο από την Ευρώπη και τη Νότια Αμερική.

Ήπειρος	Καλύτερη θέση
Ευρώπη	12 τίτλοι: Γερμανία (4), Ιταλία (4), Γαλλία (2), Αγγλία (1) και Ισπανία (1)
Νότια Αμερική	10 τίτλοι: Βραζιλία (5), Αργεντινή (3) και Ουρουγουάη (2)
Βόρεια Αμερική	Ημιτελικά: (ΗΠΑ, 1930)
Ασία	Τέταρτη θέση: (Νότια Κορέα, 2002)
Αφρική	Τέταρτη θέση: (Μαρόκο, 2022)
Ωκεανία	Φάση των 16: (Αυστραλία, 2006, 2022)

Οι παρακάτω μπάλες έχουν χρησιμοποιηθεί στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου:

Παγκόσμιο Κύπελλο	Μπάλα (-ες)	Εικόνα	Κατασκευαστής	Πρόσθετες πληροφορίες	Παραπομπές
1930	Tiento (Πρώτο ημίχρονο) T-Model (Δεύτερο ημίχρονο)			Για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 1930 χρησιμοποιήθηκαν 2 μπάλες για τον τελικό του Κυπέλλου: η Αργεντινή έδωσε τη μπάλα 'Tiento' και με αυτή αγωνίστηκαν οι ποδοσφαιριστές στο πρώτο ημίχρονο και η Ουρουγουάη έδωσε τη μπάλα 'T-Model', όπου με αυτή αγωνίστηκαν στο δεύτερο ημίχρονο[47]
1934	Federale 102		ECAS (Ente Centrale Approvvigionamento Sportivi), Ρώμη		[48]
1938	Allen		Allen, Παρίσι		[49]
1950	Duplo T		Superball		[50]
1954	Swiss World Champion		Kost Sport, Βασιλεία	Η πρώτη μπάλα με 18 τμήματα.	[47][51]
1958	Top Star		Sydsvenska Läder och Remfabriken	Επιλέχθηκε από 102 υποψήφιους, σε μία τυφλή ψηφοφορία από 4 υπαλλήλους της FIFA.	[52][53]
1962	Crack Top Star		Senor Custodio Zamora H., Σαν Μιγκέλ, Χιλή Remmen	Η Crack Top Star ήταν η αυθεντική μπάλα. Ο Άγγλος διαιτητής Κέν Άστον ήταν εντυπωσιασμένος από τη χιλιανή μπάλα, που την έφερε στην Ευρώπη, αλλά οι ευρωπαϊκές ομάδες δεν την εμπιστεύτηκαν. [47][52][54]
1966	Challenge 4-star		Slazenger	Επιλέχθηκε σε μία τυφλή ψηφοφορία από τη FIFA.	[47][55]
1970	Adidas Telstar		Adidas	Η Telstar ήταν η πρώτη μπάλα με 32 τμήματα, η οποία ήταν ασπρόμαυρη. Μόνο 20 δόθηκαν από την Adidas, μεταξύ αυτών μία καφέ μπάλα (στον αγώνα Γερμανία-Περού) και μία άσπρη μπάλα (πρώτο ημίχρονο στον αγώνα Ιταλία-Γερμανία).	[47][56]
1974	Telstar Durlast		Adidas		[47]
1978	Tango		Adidas		[47]
1982	Tango España		Adidas		[47]
1986	Azteca		Adidas	Η πρώτη συνθετική μπάλα σε Παγκόσμιο Κύπελλο.	[47]
1990	Etrusco Unico		Adidas		[47]
1994	Questra [57]		Adidas		[47]
1998	Tricolore		Adidas	Η πρώτη πολύχρωμη μπάλα σε Παγκόσμιο Κύπελλο.	[47]
2002	Fevernova		Adidas		[47]
2006	Teamgeist		Adidas	Η μπάλα Teamgeist είχε 14 τμήματα. Κάθε μπάλα είχε τις αντίπαλες ομάδες και την ημερομηνία διεξαγωγής του αγώνα. Στον τελικό, χρησιμοποιήθηκε η Teamgeist Berlin.	[47]
	Teamgeist Berlin
2010	Jabulani		Adidas	Η μπάλα Jabulani είχε 8 τμήματα. Η μπάλα που χρησιμοποιήθηκε για τον τελικό είναι η χρυσή Jo'bulani.	[47][58]
	Jo'bulani
2014	Brazuca		Adidas	Η πρώτη μπάλα που ονομάστηκε από τους οπαδούς.	[47][59]
	Brazuca Final Rio
2018	Telstar 18		Adidas
	Telstar Mechta
2022	Al Rihla		Adidas
	Al Hilm

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου

Πύλη Ποδόσφαιρο

• Η επίσημη σελίδα του Παγκόσμιου Κυπέλλου
• Οι τελικοί των Μουντιάλ
• Οι μπάλες των Μουντιάλ διαχρονικά
• Το τρόπαιο του Μουντιάλ
• Η Γέννηση του Παγκοσμίου κυπέλλου
• Ζυλ Ριμέ - Ο εμπνευστής του Μουντιάλ
• Μουντιάλ (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• The Story of the World Cup, part 1 – Brian Glanville speaks to The Football Pink (Αγγλικά)
• The Story of the World Cup, part 2: Brian Glanville speaks to The Football Pink (Αγγλικά)
• New book: The Official History of the FIFA World Cup™