Teachta Dála

Mae Teachta Dála (lluosog TDanna yn y Wyddeleg, ynganiad [ˈtʲaxt̪ˠə ˈd̪ˠɑːlˠə]ynganiad Teachta Dála neu TDs yn Saesneg; teithiwr llawn Iwerddon Teachta Dála),^[1] Teachtaí Dála lluosog) yn aelod o Dáil Éireann, tŷ isaf yr Oireachtas (Senedd Iwerddon).

Dáil Éireann yn y Mansion House, Awst 1921

Mae'n gyfwerth â thermau fel "Aelod Cynulliad" (AC) "Aelod Seneddol" (AS) neu "Aelod o'r Gyngres" a ddefnyddir mewn gwledydd eraill. Y cyfieithiad swyddogol o'r term yw "Dirprwy i'r Dáil", er bod cyfieithiad mwy llythrennol yn "Dirprwy Gynulliad. Arddelir y term Gwyddeleg hyd yn oed wrth siarad ac ysgrifennu yn y Saesneg.

Hanes

Defnyddiwyd y term yn gyntaf i ddisgrifio'r seneddwyr Gwyddelig hynny^[2] a etholwyd yn etholiad cyffredinol 1918, a benderfynodd yn hytrach na mynychu Tŷ'r Cyffredin ym Mhrydain yn Llundain, (lle cawsant eu hethol iddi), i gynnull yn y Mansion House, Dulyn ar 21 Ionawr 1919 i greu senedd newydd Iwerddon: y Dáil Éireann Cyntaf.

I wreiddiol awgrymwyd y term "Feisire Dáil Eireann" (F.D.E.),^[3] ond yn hytrach, defnyddiwyd "Teachta" o'r cyfarfod cyntaf.^[4] Parhaodd y term i gael ei ddefnyddio ar ôl y Dáil Cyntaf hwn ac fe'i defnyddiwyd i gyfeirio at aelodau drachefn gan aelodau Dáil Éireann (neu "Cynulliad Iwerddon") (1919-22), aelodau o Senedd y Wladwriaeth Rydd (1922-37), ac o'r Dáil Éireann fodern.

Dolenni

Oireachtas Iwerddon

Cyfeiriadau

↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2018-10-11. Cyrchwyd 2018-09-03.
↑ 73 out of 105 seats won in Ireland at the 1918 general election were by Sinn Féin members. Unionist and Irish Parliamentary Party members refused to recognise the Dáil, and so did not attend.
↑
e.g.
- Phillips, Walter Alison (1922). "Ireland". Encyclopædia Britannica. 31 (arg. 12th). t. 573. Cyrchwyd 21 October 2016. The victorious group assumed the title of the Irish Republican party, and styled themselves not M.P., but F.D.E. (Feisire Dail Eireann, i.e. members of the Assembly of Ireland).;
- Cork Examiner, 21 Ionawr 1919, "The M.P.s, or F.D.Es (Feisire Dáil Eireann) as they will be known in future, [etc.]" (cited in Nodyn:Cite thesis)
↑ "Prelude". First Dáil proceedings (yn Irish). Oireachtas. 21 Ionawr 1919. tt. c.9. Cyrchwyd 21 October 2016. Tháinig na Teachtaí I gceann a chéile I nÁrus Árd-Mhéire Bhaile Átha Cliath ar a 3.30 iar nóin. Invalid |nopp=Y (help)CS1 maint: unrecognized language (link)

[1] "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2018-10-11. Cyrchwyd 2018-09-03.

[2] 73 out of 105 seats won in Ireland at the 1918 general election were by Sinn Féin members. Unionist and Irish Parliamentary Party members refused to recognise the Dáil, and so did not attend.

[3] .g.
Phillips, Walter Alison (1922). "Ireland". Encyclopædia Britannica. 31 (arg. 12th). t. 573. Cyrchwyd 21 October 2016. The victorious group assumed the title of the Irish Republican party, and styled themselves not M.P., but F.D.E. (Feisire Dail Eireann, i.e. members of the Assembly of Ireland).;

Cork Examiner, 21 Ionawr 1919, "The M.P.s, or F.D.Es (Feisire Dáil Eireann) as they will be known in future, [etc.]" (cited in Nodyn:Cite thesis)

[4] Phillips, Walter Alison (1922). "Ireland". Encyclopædia Britannica. 31 (arg. 12th). t. 573. Cyrchwyd 21 October 2016. The victorious group assumed the title of the Irish Republican party, and styled themselves not M.P., but F.D.E. (Feisire Dail Eireann, i.e. members of the Assembly of Ireland).;

[5] Cork Examiner, 21 Ionawr 1919, "The M.P.s, or F.D.Es (Feisire Dáil Eireann) as they will be known in future, [etc.]" (cited in Nodyn:Cite thesis)

[4] "Prelude". First Dáil proceedings (yn Irish). Oireachtas. 21 Ionawr 1919. tt. c.9. Cyrchwyd 21 October 2016. Tháinig na Teachtaí I gceann a chéile I nÁrus Árd-Mhéire Bhaile Átha Cliath ar a 3.30 iar nóin. Invalid |nopp=Y (help)CS1 maint: unrecognized language (link)

[1]

[2]

[3]

[4]