Manipur
Mae Manipur (Bengaleg: মণিপুর, Meitei Mayek: mnipur, 'Y Wlad Emaidd') yn dalaith yng ngogledd-ddwyrain India ar y ffin â Myanmar. Ei brifddinas yw Imphal. Mae Manipur yn rhannu ffin â thaleithiau Indiaidd Nagaland, i'r gogledd, Mizoram i'r de ac Assam i'r gorllewin; yn y dwyrain mae'r ffin â Myanmar. Mae gan y dalaith arwynebedd tir o 22,327 km² a phoblogaeth isel (yn ôl safonau India) o 2,388,634. Mae'n ardal o sensitifrwydd wleidyddol a milwrol ac nid yw'n hawdd ymweld â hi.
 | |
| Math | talaith India  |
|---|---|
| Enwyd ar ôl | perl |
| Prifddinas | Imphal |
| Poblogaeth | 2,855,794 |
| Sefydlwyd |
|
| Pennaeth llywodraeth | Nongthombam Biren Singh |
| Cylchfa amser | UTC+05:30 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | India |
| Gwlad |  India |
| Arwynebedd | 22,327 km² |
| Yn ffinio gyda | Assam, Nagaland, Mizoram, Chin State |
| Cyfesurynnau | 24.81°N 93.94°E |
| IN-MN | |
| Gwleidyddiaeth | |
| Corff gweithredol | Manipur Legislative Assembly |
| Corff deddfwriaethol | Manipur Legislative Assembly |
| Pennaeth y wladwriaeth | La Ganesan |
| Swydd pennaeth y Llywodraeth | Chief Minister of Manipur |
| Pennaeth y Llywodraeth | Nongthombam Biren Singh |
 | |
Mae Manipur yn gartref i sawl grŵp ethnig - o leiaf 20 - a nifer ohonynt yn Gristnogion. Un o'r grwpiau mwyaf yw'r Meiteis, sy'n byw yn ardal dyffryn canolog y dalaith yn bennaf. Eu hiaith, Meitei (a elwir hefyd yn Meiteilon neu Manipuri), yw lingua franca y dalaith; cafodd ei chydnabod fel un o ieithoedd cenedlaethol India yn 1992.
Mae'r dalaith yn adnabyddus am ei dawnsio clasurol ac yn ogystal mae'n un o'r lleoedd yn Asia sy'n honni fod yn fan geni'r gêm polo.
Yn ystod ei hanes mae Burma wedi hawlio Manipur sawl gwaith ac wedi ceisio'i goresgyn. Yn ogystal mae hanes digon drwg rhang y Manipurwyr a'u cymdogion yn Nagaland. Dros y degawdau diweddar cafwyd llawer o wrthdaro rhwng y pobloedd Naga a'r Kuki ac mae grwpiau arfog yn brwydro am annibyniaeth yn ogystal.
 |
Taleithiau a thiriogaethau India |
|---|---|
| Taleithiau | Andhra Pradesh • Arunachal Pradesh • Assam • Bihar • Chhattisgarh • Goa • Gorllewin Bengal • Gujarat • Haryana • Himachal Pradesh • Jharkhand • Karnataka • Kerala • Madhya Pradesh • Maharashtra • Manipur • Meghalaya • Mizoram • Nagaland • Orissa • Punjab • Rajasthan • Sikkim • Tamil Nadu • Telangana • Tripura • Uttarakhand • Uttar Pradesh |
| Tiriogaethau | Ynysoedd Andaman a Nicobar • Chandigarh • Dadra a Nagar Haveli • Daman a Diu • Delhi • Jammu a Kashmir • Lakshadweep • Puducherry |