Cwmtydu

Cwmtydu

Math	pentrefan, traeth, cildraeth, bae
Daearyddiaeth
Lleoliad	Ceinewydd
Sir	Ceredigion
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.191482°N 4.406732°W
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Elin Jones (Plaid Cymru)
AS/au y DU	Ben Lake (Plaid Cymru)
[golygwch ar Wicidata]

Pentref a bae bychan yng nghymuned Llandysiliogogo, Ceredigion, yw Cwmtydi, sy'n gorwedd ar lan y môr rhai milltiroedd i'r de o dref fechan Ceinewydd. Yma mae aber Afon Ffynnon Ddewi. Ceir hen odyn galch i lawr wrth y traeth.

Mae'r pentrefi bychain cyfagos yn cynnwys Llwyndafydd, Caerwedros a Nanternis. Mae un o'r ddwy ffordd i lawr i'r bae yn mynd drwy Lwyndafydd lle saif hen blasty Neuadd Llwyn Dafydd. Yno, ar 10 Awst 1485, ar ei ffordd i Faes Bosworth, cododd Harri Tudur wersyll ar dir plasty "Neuadd", cartref Dafydd ap Ieuan yn Llwyndafydd.^[1] Mae Cwm Tudu ar yr arfordir, ac ychydig i ffwrdd o'u taith naturiol o Aberteifi i Aberystwyth, felly gellir ystyried y posibilrwydd i Harri gyfarfod a llongau (o Ffrainc neu Lydaw) yma, gyda chyflenwad o fwyd, arfau neu filwyr. Fel llawer o'r Cymry a fu'n driw iddo ar ei daith, gwobrwywyd Dafydd ap ieuan, wedi buddugoliaeth Maes Bosworth am ei garedigrwydd gydag anrheg o Gorn Hirlas ar orffwysfa arian, wedi'i addurno gyda draig Goch a milgi. Mae'n bosib mai'r enw 'Tudur' yw tarddiad enw'r pentref.