[go: up one dir, main page]
Neidio i'r cynnwys

Canser serfigol

Oddi ar Wicipedia
Canser serfigol
Enghraifft o'r canlynoldosbarth o glefyd Edit this on Wikidata
Mathcanser y groth, clefyd ceg y groth, neoplasm ceg y groth, clefyd Edit this on Wikidata
Arbenigedd meddygolOncoleg edit this on wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Canser yn deillio o'r serfics yw canser serfigol. Twf annaturiol o gelloedd yw canser, ac maent â'r gallu i ymosod ar, neu ledaenu i rannau eraill o'r corff.[1] Yn ystod pennod gyntaf y cyflwr, fel rheol ni cheir symptomau amlwg. Wrth i’r cyflwr ddatblygu gall achosi gwaedu gweiniol annaturiol, poen ynghylch y pelfis, neu boen a gwaedu yn ystod cyfathrach rywiol.[2]

Arweinia’r Feirws Papiloma Dynol (HPV) at fwy na 90% o achosion;[3][4] fodd bynnag, nid yw'r rhan fwyaf o bobl a'r feirws HPV yn datblygu canser serfigol.[5] Mae ffactorau risg eraill yn cynnwys ysmygu, system imiwnedd gwan, defnydd o bils atal genhedlu, gweithgarwch rhywiol ifanc ac amryw o bartneriaid rhywiol, rhaid nodi serch hynny mai mân ffactorau yw'r rhain. Fel arfer datblygir canser serfigol o newidiadau cyn-canseraidd dros gyfnod o 10 i 20 mlynedd. Mae tua 90% o achosion canser serfigol yn gelloedd carcinomas cennog, 10% yn adenocarcinoma, a cheir nifer fechan o fathau eraill. Gwneir diagnosis fel arfer drwy sgrinio serfigol ac fe ddilynir gan biopsi. Yna, defnyddir delweddu meddygol i archwilio pennod a lledaeniad y canser.

Mae pigiad HPV yn driniaeth amddiffynnol amlwg ac yn lleihau rhwng dau a saith o'r straeniau risg uchel sydd ynghlwm a'r teulu hwn o firysau, gall y pigiad atal hyd at 90% o achosion canser serfigol.[6] Rhaid nodi nad yw'n dileu'r risg o ddatblygu canser yn gyfan gwbwl, felly argymhellir cynnal profion taeniad rheolaidd.[7] Ymhlith y dulliau gwarchodol eraill y mae lleihau niferoedd o bartneriaid rhywiol ynghyd â defnyddio condomau.[8] Wrth sgrinio canser serfigol drwy brawf taeniad neu asid asetig gellir canfod newidiadau cyn-canserol, ac wedi trin y newidiadau, gellir atal y canser rhag datblygu'n gyfan gwbl. Mae modd trin canser serfigol drwy gyfuniad o lawdriniaethau, rhaglenni cemotherapi a therapïau ymbelydredd.[2] Mae oddeutu 68% o ddioddefwyr yn byw am bum mlynedd o leiaf wedi eu diagnosis yn yr Unol Daleithiau.[9] Fodd bynnag, mae'r cyfnod goroesi'n gwbl ddibynnol ar ledaeniad y canser.[10]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ "Defining Cancer". National Cancer Institute. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 25 Mehefin 2014. Cyrchwyd 10 Mehefin 2014. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  2. ↑ 2.0 2.1 "Cervical Cancer Treatment (PDQ®)". NCI. 2014-03-14. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 Gorffennaf 2014. Cyrchwyd 24 Mehefin 2014. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  3. ↑ Kumar V, Abbas AK, Fausto N, Mitchell RN (2007). Robbins Basic Pathology (arg. 8th). Saunders Elsevier. tt. 718–721. ISBN 978-1-4160-2973-1.
  4. ↑ Kufe, Donald (2009). Holland-Frei cancer medicine (arg. 8th). New York: McGraw-Hill Medical. t. 1299. ISBN 9781607950141. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-12-01. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  5. ↑ Dunne, EF; Park, IU (Dec 2013). "HPV and HPV-associated diseases.". Infectious Disease Clinics of North America 27 (4): 765–78. doi:10.1016/j.idc.2013.09.001. PMID 24275269. https://archive.org/details/sim_infectious-disease-clinics-of-north-america_2013-12_27_4/page/765.
  6. ↑ "FDA approves Gardasil 9 for prevention of certain cancers caused by five additional types of HPV". U.S. Food and Drug Administration. 10 December 2014. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 10 Ionawr 2015. Cyrchwyd 8 Mawrth 2015. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  7. ↑ "Human Papillomavirus (HPV) Vaccines". National Cancer Institute. 2011-12-29. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 4 Gorffennaf 2014. Cyrchwyd 25 Mehefin 2014. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  8. ↑ "Cervical Cancer Prevention (PDQ®)". National Cancer Institute. 2014-02-27. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 6 Gorffennaf 2014. Cyrchwyd 25 Mehefin 2014. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  9. ↑ "SEER Stat Fact Sheets: Cervix Uteri Cancer". NCI. National Cancer Institute. November 10, 2014. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 6 Gorffennaf 2014. Cyrchwyd 18 Mehefin 2014. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  10. ↑ "Cervical Cancer Treatment (PDQ®)". National Cancer Institute. 2014-03-14. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 Gorffennaf 2014. Cyrchwyd 25 Mehefin 2014. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Canser_serfigol&oldid=11816927"