Prifysgol Aberystwyth

Aberystwyth
Aberystwyth
	Prif fynedfa'r Hen Goleg
Arwyddair	Nid Byd, Byd Heb Wybodaeth
Sefydlwyd	1872
Math	Cyhoeddus
Canghellor	John Thomas, Barwn Thomas Cwmgiedd
Is-ganghellor	Elizabeth Treasure
Staff	5,230
Myfyrwyr	7,720
Israddedigion	6,605
Ôlraddedigion	1,115
Lleoliad	Aberystwyth, Cymru
Tadogaethau	Prifysgol Cymru; AMBA; ACU; University Alliance; Universities UK; HiPACT; SEDA; HEA
Gwefan	http://www.aber.ac.uk/cy/

Prifysgol ymchwil cyhoeddus yn Aberystwyth, Ceredigion yw Prifysgol Aberystwyth. Hyd fis Medi 2007 ei henw swyddogol oedd Prifysgol Cymru, Aberystwyth.^[2] Yn 1872 yr agorwyd sefydliad prifysgol cyntaf Cymru — 'y Coleg ger y Lli' a'r prifathro cyntaf oedd Thomas Charles Edwards. Ers hynny tyfodd nifer y myfyrwyr o 26 i dros 7,000 o fyfyrwyr, gan gynnwys bron i 2,000 o Gymru, a thros 1,100 o uwchraddedigion. Mae yno ddeunaw adran academaidd, sy'n dysgu ystod eang o bynciau. Yn 2016 fe'i dynodwyd y brifysgol mwyaf diogel i fyfyrwyr yng Nghymru ac ymysg y 10 saffa yn y DU (yn ôl y Complete University Guide 2016).

Mae ymchwil yn rhan greiddiol o genhadaeth a gwaith y Brifysgol. Fe'i cefnogir gan Strategaeth Ymchwil er mwyn sicrhau y gall y Brifysgol barhau i gynhyrchu gwaith o safon uchel ac ymateb i amgylchedd sy'n newid drwy'r amser, mewn perthynas ag ymchwil a chyllido ymchwil.^[3]

Ceir chwech Athrofa oddi fewn i Brifysgol Aberystwyth:^[4]

Athrofa'r Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig
Athrofa Datblygu Proffesiynol
Athrofa Busnes a’r Gyfraith
Athrofa Daearyddiaeth, Hanes, Gwleidyddiaeth & Seicoleg
Athrofa Llenyddiaeth, Ieithoedd a'r Celfyddydau Creadigol
Athrofa Mathemateg, Ffiseg a Chyfrifiadureg

a deunaw o Adrannau academaidd gan gynnwys Adran y Gymraeg ac Astudiaethau Celtaidd, yr Adran Wleidyddiaeth Rhyngwladol (yr adran hynnaf o'i fath yn y byd) a'r Sefydliad Gwyddorau Biolegol, Amgylghcheddol a Gwledig sy'n adnabyddus yn fyd-eang am ei ymchwil.^[5]

Mae modd astudio trwy gyfrwng y Gymraeg mewn ystod eang iawn o feysydd bellach ym Mhrifysgol Aberystwyth, gyda dros 300 o gyrsiau bellach ar gael ble gellir astudio yn rhannol neu yn gyfan gwbl yn Gymraeg.^[6]

Safon

Yn 2016, o ran bodlonrwydd myfyrwyr, roedd Prifysgol Aberystwyth yn 4ydd ar restr 'Ymchwil Myfyrwyr Cenedlaethol' o holl brifysgolion gwledydd Prydain, a 1af yng Nghymru, gyda 92% o'r myfyrwyr yn mynegi eu boddhad llwyr.^[7] 4ydd yn y DU a 1af yng Nghymru, Arolwg Cenedlaethol Myfyrwyr 2016

O ran yr addysg a'r addysgu, roedd yn 79fed yn Rhestr Prifysgolion Da y The Times/Sunday Times a 93ydd y flwyddyn cyn hynny; yng Nghymru, roedd y drydedd brifysgol gorau.^[8]^[9] Ceir rhestr 'Cyflogwyr o Fyd Busnes, TG a Pherianneg' hefyd, a dyfarnwyd Aberystwyth yn gydradd 49fed o ran y potensial i fyfyriw gael gwaith wedi cwbwlhau ei radd; gweler adroddiad Times Higher Education.^[10] Yn y Times Higher Education World University Rankings 2016-17, roedd o fewn y 40 prifysgol gorau yn y DU.^[11]

Yn 2016 roedd 92% o'i graddedigion mewn swyddi neu Addysg bellach o fewn 6 mis o raddio ac roedd 95% o ymchwil y Brifysgol o safon a gydnabyddir yn rhyngwladol neu’n uwch.

Y Gymraeg ym Mhrifysgol Aberystwyth

Noda Hefin Jones, yn ei astudiaeth o'r Ymerodraeth Brydeinig: "wrth sefydlu prifysgol gyntaf Cymru yn Aberystwyth yn 1872, nid oedd yr Anghydffurfwyr yn cynnig dim yn Gymraeg. Saesneg oedd popeth. Cafodd hyd yn oed y Gymraeg, pan gafodd ei chyflwyno fel pwnc ymhen hir a hwyr, ei dysgu drwy'r Saesneg."^[12]

Ym mlwyddyn academaidd 2014-2015, roedd tua 1068 o fyfyrwyr Prifysgol Aberystwyth yn gallu siarad Cymraeg. Roedd hyn yn ostyngiad o tua 79 o fyfyrwyr o gymharu â'r flwyddyn flaenorol.^[13]

Pobl nodedig

Llywyddion

1872–1895, Henry Austin Bruce
1895–1913, Stuart Rendel
1913–1926, John Williams
1926–1944, Edmund Davies
1944–1954, Thomas Jones (T. J.)
1955–1964, David Hughes Parry
1964–1976, Ben Bowen Thomas
1977–1985, Cledwyn Hughes
1985–1997, Melvyn Rosser
1997–2007, Elystan Morgan
2007–2017, Emyr Jones Parry
2017–presennol , John Thomas, Barwn Thomas Cwmgiedd

Prifathrawon ac Is-Ganhellorion

1872–1891 Thomas Charles Edwards
1891–1919 Thomas Francis Roberts
1919–1926 John Humphreys Davies
1927–1934 Henry Stuart-Jones
1934–1952 Ifor Leslie Evans
1953–1957 Goronwy Rees
1958–1969 Thomas Parry
1969–1979 Goronwy Daniel
1979–1989 Gareth Owen
1989–1994 Kenneth O. Morgan
1994–2004 Derec Llwyd Morgan
2004–2011 Noel Lloyd
2011–2016 April McMahon
2016–2017 John Grattan (dros dro)
2016– Elizabeth Treasure^[14]

Staff nodedig

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Where do HE students study?. hesa. Adalwyd ar 9 Mehefin 2021.
↑ "BBC Mid Wales News – Three universities go independent". BBC. 1 Medi 2007. Cyrchwyd 3 Medi 2007.
↑ aber.ac.uk; adalwyd 21 Tachwedd 2016.
↑ "Aberystwyth University - Why Aberystwyth?". www.aber.ac.uk. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-08-21. Cyrchwyd 15 Chwefror 2016.
↑ https://www.aber.ac.uk/cy/university/institutes/ Archifwyd 2016-04-10 yn y Peiriant Wayback Adalwyd ar 21 Tachwedd 2016
↑ https://www.aber.ac.uk/cy/undergrad/astudio-cyfrwng-cymraeg/ Archifwyd 2017-07-15 yn y Peiriant Wayback Adalwyd 21/11/16
↑ "NSS Results 2016". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-11-15. Cyrchwyd 13 Medi 2016.
↑ Cyfieithiad o The Times/Sunday Times Good University Guide.
↑ "Cardiff University ranked top in Wales despite losing ground". BBC News. Cyrchwyd 15 Chwefror 2016.
↑ "The best UK universities chosen by major employers". Times Higher Education (THE). Cyrchwyd 15 Chwefror 2016.
↑ gefan aber.ac.uk; adalwyd 24 Tachwedd.
↑ Hefin Jones. Celwydd a Choncwest: Yr Ymerodraeth Brydeinig ar draws y byd (Llanrwst, Gwasg Carreg Gwalch, 2016), t. 34.
↑ https://www.aber.ac.uk/en/media/departmental/theuniversity/pantycelyn/Adroddiad-(TERFYNOL---cyfansawdd---elfennau-wedi-eu-dileu).pdf^{[dolen farw]}
↑ "Aberystwyth University appoints new vice chancellor". BBC News. 15 Rhagfyr 2016. Cyrchwyd 28 Ionawr 2017.

Dolenni allanol

Gwefan Prifysgol Aberystwyth

[UP-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 Where do HE students study?. hesa. Adalwyd ar 9 Mehefin 2021.

[Three_universities_go_independent-2] "BBC Mid Wales News – Three universities go independent". BBC. 1 Medi 2007. Cyrchwyd 3 Medi 2007.

[3] r.ac.uk; adalwyd 21 Tachwedd 2016.

[4] "Aberystwyth University - Why Aberystwyth?". www.aber.ac.uk. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-08-21. Cyrchwyd 15 Chwefror 2016.

[5] ttps://www.aber.ac.uk/cy/university/institutes/ Archifwyd 2016-04-10 yn y Peiriant Wayback Adalwyd ar 21 Tachwedd 2016

[6] ttps://www.aber.ac.uk/cy/undergrad/astudio-cyfrwng-cymraeg/ Archifwyd 2017-07-15 yn y Peiriant Wayback Adalwyd 21/11/16

[7] "NSS Results 2016". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-11-15. Cyrchwyd 13 Medi 2016.

[8] Cyfieithiad o The Times/Sunday Times Good University Guide.

[bbc.co.uk-9] "Cardiff University ranked top in Wales despite losing ground". BBC News. Cyrchwyd 15 Chwefror 2016.

[timeshighereducation.com-10] "The best UK universities chosen by major employers". Times Higher Education (THE). Cyrchwyd 15 Chwefror 2016.

[11] r.ac.uk; adalwyd 24 Tachwedd.

[12] Hefin Jones. Celwydd a Choncwest: Yr Ymerodraeth Brydeinig ar draws y byd (Llanrwst, Gwasg Carreg Gwalch, 2016), t. 34.

[13] ttps://www.aber.ac.uk/en/media/departmental/theuniversity/pantycelyn/Adroddiad-(TERFYNOL---cyfansawdd---elfennau-wedi-eu-dileu).pdf^{[dolen farw]}

[14] "Aberystwyth University appoints new vice chancellor". BBC News. 15 Rhagfyr 2016. Cyrchwyd 28 Ionawr 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]