Simbahang Katoliko Romano

Organisasyon
Kini parte sa usa ka serye bahin sa Simbahang Katoliko

Santo Papa - Papa Benedicto XVI Kolehiyo sa mga Kardinal Mga Ekumenikong Konsilyo Episcopalismo Ritong Latin • Mga Simbahang Katolikong Sidlakanon
Nagpaluyong mga Konsepto
Kristiyanismo Katolisismo usa ka Balaang Katoliko ug Apostolikong Simbahan Susesyong aspostoliko Birheng pagkatawo • Kamatayon • Pagkabanhaw
Teyolohiya
Trinidad (Amahan, Anak, Balaang Espiritu) Kasaysayan sa • Romano Katolikong Teyolohiya • Apolohetika Balaang grasya • Kaluwasan • Mga sakramento Salang panulundon • Maria • Mga Santos
Liturhiya ug Pagsimba
Katolikong Liturhiya Eyukaristiya (Katolikong Simbahan) · Liturhya sa mga Oras Tuig Liturhiko Kanong Bibliko Romanong Rito • Alehandriyanong Rito • Antiyokanong Rito Armeniyanong Rito • Bizantinong Rito • Rito nga Silangang Siriyano
Mga Topiko sa Katolisismo Ekumenismo • Monastisismo Pagwali • Pag-ampo Musika • Liturhiya · Mga simbolo • Arte
Ganghaan sa Katolisismo

Ang Simbahang Katoliko (Kinatsila:Iglesia Católica) mao ang simbahang Kristohanon nga tibuok ang komunyon sa Obispo sa Roma, ang Santo Papa, sa karon si Papa Francisco. Ang simbahan misubay sa iyang pagkahimo ngadto sa mga orihinal nga Kristiyano nga komunidad nga gipundar ni Hesukristo ug gipangsabwag sa mga Dose Apostoles, partikular si San Pedro.

Ang Simbahang Katoliko mao ang labing dako nga simbahang Kristohanon, mga tunga sa tanang Kristiyano, ug kini sab ang kinadak-ang organisadong relihiyon. Sumala sa Statistical Yearbook sa Katoliko, ang narekord nga mga miyembro sa relihiyon sa 2005 mokabat og 1,114,966,000; mga 1/6 sa populasyon sa kalibotan.

Ang Simbahang Katoliko mabahin ngadto sa Kasadpanon o Latin ug 22 ka mga Sidlakang Katoliko, mga awtonomo nga simbahang katoliko, ang tanan ubos sa Obispo sa Roma, nga nag-inusara o apil sa Kolehiyo sa mga Obispo, isip labing taas nga awtoridad sa kalibotan sa mga butang sa pagtuo, moralidad, ug panggobyerno sa simbahan. Ang Katoliko nabahin ngadto sa mga arya nga hurisdiksiyonal, kasagaran binase sa teritoryo. Ang estandard nga teritoryal yunit, kada usa giulohan sa obispo, mao ang diyosesis sa Kasadpanon ug eparko (eparchy) sa Sidlakang Katoliko. Sa tuig 2006, 2,782 ang sumatotal sa mga diyosesis (o "Sees").

Ang nag-unang misyon sa Simbahang Romano Katoliko mao ang pagsangyaw sa Ebanghelyo si Kristo Jesus ug ang pag-administer sa mga Sakramento. Aron sa pagtabang sa misyon, ang simbahan nagpadagan sa mga programang sosyal, mga institusyon, ug mga ministries sa tibuok kalibotan. Kini nag-apil sa mga eskuylahan, mga unibersidad, ospital, ug uban pa.

Ang simbahan nagtudlo nga kini gipreserba gikan sa sayop pinaagi sa Espiritu Santo sa mga matang doktrinal. Kini nagpalapad sa iyang mga doktrina pinaagi sa mga konsehong ekumenikal, sama sa gibuhat sa mga unang Apostoles. Ang pagtuong Katoliko gidetalye sa Katesismo sa Simbahang Katoliko. Ang pormal nga pagsimbang Katoliko anaa sa liturhiya kinsa gidumala sa simbahan. Ang pagsaulog sa Santos nga Misa maoy giisip nga kinatas-ang matang sa pag-ampo, apan aduna usay mga debosyon sama sa rosaryo, Via Crucis, ug ang Adorasyon sa Sagradong Sakramento.

Matod sa Katolikong doktrina, ang sinugdan sa simbahan masubay, agi sa suksesyong apostoliko, ngadto sa kinaunhang komunidad nga gitukod ni Jesus pinaagi sa iyang pagkonsekrar kang San Pedro, kinsa giisip nga unang Papa. Ang misunod nga kasaysayan naglambigit na sa simbahan ug sa dagkong panghitabo sa Kasaysayan sa Uropa. Ang simbahan nakaapekto ug nakausab sa kinabuhi sa daghang mga tawo ug pagtuo sa mga Kristiyano ug mga dili Kristiyano sulod sa hapit duha ka libo ka tuig. Sa pagkapukan sa Imperyong Romano, ang simbahan maoy mipuli pagkupot sa sulo sa sibilisasyon. Ang ika-11 nga siglo maoy nakasaksi sa panagbuwag sa Simbahan sa Silangang Ortodokso ug sa mga Romano Katoliko. Ang mga lakang sa panaghiuli maoy nakatukod sa Silangang Rito sa Simbahang Romano Katoliko. Sa ika-16 nga siglo, ang simbahan miagi ug daghang reporma isip tubag sa Protestanteng Repormasyon.

Tinuohan

Ang awtoridad nga gihatag ni Jesus kang Pedro sa Ebanghelyo ni Mateo 16 ang gituohan sa simbahan nga ihatag ngadto sa sunod nga papa pinaagi sa apostolikong suksesyon. Ang Papa ug ang obispo ang gituohan sa simbahan nga espirituhanong sumusunod sa orihinal nga napulog-duha ka apostol subay sa wala maputol mga linya sa konsekrasyon. Sa ebanghelyo ni Mateo, si Jesus misaad kang Pedro mahitungod sa simbahan, "... ang ganghaan sa impirno dili makabuntog niini". Sa ebanghelyo ni Juan, miingon si Jesus, "Daghan pa kog isugid ninyo, apan dili pa mo makasabot karon. Apan kon moabot siya, ang Espirtu sa kamatuoran, iyang mong giyahan ngadto sa kamatuoran". Sa kahayag niining mga pasalig, ang Simbahang Katoliko mituo nga gigiyahan kini sa Espirtu Santo ug, pinaagi sa divine revelation, dili makahimo og sayop sa pagtudlo sa doktrinang hilisgotan. Matod sa simbahan, ang dili masayop nga gigikanan sa divine revelation mao ang: Balaang Kasulatan, Balaang Tradisyon, ug ang Mahisteryo. Ang dili masayop nga pagpanudlo sa Papa bahin usab sa balaang mahisteryo, nga nag-apil usab sa mga gitudlo sa konsehong ekumekanhon ug ang "sagad ug malukpanon nga mahisteryo".

Ang tinuohan sa ubang denominasyong Kristiyano nagkalahi sa Romano Katoliko sa nagkalain-laing ang-ang. Ang Sidlakang Ortodoksiyang tinuohan nagkalahi sa isyu sa pagkadili makasaypanon sa papa, ang pamahayag nga pilyoki ug ang imakulada konsepsiyon ni Maria, apan managsama gihapon. Lahi-lahi ang tinuohan sa mga simbahang Protestante, apan ang kasagaran nga lahi sa mga Katoliko mao ang awtoridad sa Papa ug ang tradisyon sa simbahan, apil usab ang buluhaton ni Maria ug ang mga santos, ang buluhaton sa pari, ug mga hisgotanan labot sa grasya, maayong buhat ug kaluwasan. Ang lima ka mga sola ang gisulayan sa pagpadayag sa mga kalahian.

Espirituhanong dapit ug sala

Sa tinuohang Katoliko, sa wala pa gihimo ang katawhan, ang Ginoo mihimo og espirituhanong binuhat nga gitawag nga anghel aron mamahimo niyang tig-alagad ug mensahero. Ang mga anghel imortal, ug nagbaton og kaalam ug pagbuot. Sa usa ka hitabo nga nailhang "pagkatagak sa mga anghel", usa ka bahin sa mga anghel ang mipili nga mosukol sa buot sa Ginoo ug iyahang paghari.

Gitintal sa usa ka natagak nga anghel ang unang mga tawo, si Adan ug si Eva, ug nahimo ang salang panulundon nga midala og pag-antos ug kamatayon sa kalibotan. Kining panghitaboa gitawag nga Pagkatagak sa Tawo, nga mibahin sa tawo gikan sa ilahang orihinal nga kahimtang uban ang Ginoo, usa ka pagkabahin nga mahimong mosunod sa kalag ngadto sa kamatayon. Ang katesismo miingon nga "ang sulat sa pagkatagak sa Genesis 3 migamit og nga pinulongang piguratibo, apan miangkon og ...buhat nga nahitabo sa pagsugod sa kasaysayan sa taw" nga nagresulta sa "pagkuha sa orihinal nga pagkabalaan ug katarongan..." nga mihimo sa matag tawo nga "mahimong ignorante, pag-antos, ug ang kamatayon: ug pagkahaduol sa sala...". Ang katawhan mahimong mahugasan gikan niining salang panulundon ug tanang personal nga sala pinaagi sa sakramento sa Bunyag.

Si Jesus misugo sa mga misunod niya sa paghigugma sa isigkaingon sama sa paghigugma niya kanila. Ang pagpakasala ang kaatbang sa pagsunod ni Jesus, ang pagkawat sa kaingnan sa tawo sa Ginoo ug ang pagtalikod sa iyahang kalag pahilayo gikan sa gugma sa Ginoo. Ang pagpakyas sa pagtuman sa bisag unsa sa Napulo ka Sugo, ang paghigugma sa Ginoo, sa paghigugma sa isigkatawo, kun pagbuhat og bati kanila sa bisan unsang paagi. Ang uban makabuhat og sala nga labaw pa sa uban, naglangkob sa gamay nga sala ngadto sa labawng dagko nga salang mortal. Ang salang mortal nga buhat ang makapabungkag sa relasyon sa tawo ngadtos Ginoo. Ang mga Katoliko mahugasan sa ilahang mga sala gawas sa salang panulundon pinaagi sa sakramento sa Kompisal.

Katolisismo sa Israyel

Katolisismo sa Pilipinas

Ang katolisismo mao ang mayorya nga relihiyon (mga 80% sa tanang relihiyon) sa mga Pilipino.

Tan-awa usab

Mga sumpay sa gawas

The Roman Catholic Lectionary

Kinìng maong artikulo bahin sa Kristiyanismo mao usa ka Saha. Makatábang ka sa Wikipedya pinaági sa pag-uswág ug pag-punô niini.