Watykan: jedno z najważniejszych miejsc kultu chrześcijańskiego
Pod nazwą Watykan rozumiemy płaski obszar między Tybrem oraz wzgórzami Janiculum i Monte Mario. To tu znajduje się centrum świata katolickiego - siedziba papieża i najwyższych dostojników kościelnych. Według legendy obszar ten trafił pod władanie kościoła na mocy fałszywego dokumentu, w którym cesarz Konstantyn Wielki dokonywał wielkich donacji na jego rzeczy.
Początkowo siedzibą papieży był Lateran. Watykan z kolei był miejscem pielgrzymek do grobu św. Piotra. Pierwsze umocnienia obejmujące bazylikę św. Piotra i Mauzoleum Hadriana zostały zbudowane pod koniec IX wieku, gdy papieżem był Leon IV. Przeniesienia siedziby papieskiej do Watykanu dokonał Grzegorz XI w 1377 roku. W połowie XV wieku papież Mikołaj V założył Bibliotekę Watykańską, Sykstus IV wzniósł Kaplicę Sykstyńską (1475–1483), a Aleksander VI wybudował wieżę nad kaplicą. Papież Juliusz II zatrudnił słynnego architekta - Bramantego - do zbudowania nowej bazyliki św. Piotra. Jednak zanim powstały tu te wszystkie budowle i symbole katolickiego świata na miejscu tym również wznosiła się świątynia, o której obecnie rzadko się wspomina.
Kybele: co to za bogini?
Podczas przebudowy placu św. Piotra natknięto się na fragmenty pozostałości po rzymskiej świątyni. Zaawansowane badania wykazały, że należała ona do bogini Kybele. Rzymianie wystawili tą efektowną budowlę, aby przeciągnąć na swoją stronę tą frygijską boginię, która miała zapewnić im zwycięstwo w jednej z najważniejszych bitew. Największa świątynia poświęcona Magna Mater (jak określano również Kybele) znajdowała się na Palatynie, co nie zmienia faktu, że jej kult sprawowany była w najdalszych zakątkach imperium.
Kybele utożsamiana była z innymi bóstwami, takimi jak grecka Demeter czy Reą. Była uważana za matkę wszechrzeczy, boginię urodzaju, płodności. Święto ku jej czci często łączono z obchodami ku czci innego popularnego boga - Dionizosa.
Wizerunki Kybele, które przetrwały do współczesnych czasów pochodzą w większosci z okresu V wieku p.n.e. i przedstawiają ją w postaci kobiety odzianej w greckie szaty, której towarzyszą takie przedmioty jak misa libacyjna i tympanon. Co ciekawe, Magna Mater bywa też prezentowana w towarzystwie lwów.
Kult Kybele: dlaczego jest zwana krwawą boginią?
Kybele była bóstwem o dualistycznym obliczu. Z jednej strony reprezentowała płodność i urodzaj, a ludzie modlili się do niej o zdrowie i powodzenie, z drugiej jednak była ona również bóstwem mściwym, które mogło dopomóc w udanej zemście.
W jej głównej świątyni na Palatynie organizowano obchody ku czci bogini, w czasie których miałay miejsce występy teatralne, a także igrzyska sportowe. Kult Magna Mater obejmował także procesję kapłanów-eunuchów, którzy obnosili w lektyce posąg patronki po ulicach Rzymu. Kapłani poddawali się samobiczowaniu, a podczas procesji śpiewali greckie hymny i prosili o jałmużnę.
Za sprawą Rzymian kult Kybele zaczął się rozwijać. Jej czci poświęcono jeden z tygodni marcowych, podczas którego miały miejsce m.in. rytualne kapiele we krwi. Nie można także pominąć innego rytuału jakim było taurobolium, czyli złożenie w ofierze byka. Kapłan składający ofiarę schodził wówczas pod specjalnie przygotowaną, ażurową konstrukcję na której składano zwierzę. Jego krew spływała na niego, dokonując w ten sposób oczyszczenia. Tego typu praktyk zakazano w czasach chrześcijańskich. Wtedy też kult bogini Kybele stopniowo zaczął zanikać.
Jak Kybele dołączyła do grona bóstw rzymskich?
Kybele była boginią frygijską, jednak jej kult zyskał szczególne znaczenie dopiero dzięki Rzymianom. Jak do tego doszło? Rzymianie miele w zwyczaju przeciaganie obcych bóstw na swoją stronę w celu zyskania ich przychylnosci. Tak było także z Kybele. Została ona przyjęta do panteonu rzymskiego w 204 roku p.n.e. w ramach podziękowania za pomoc w walce z Hannibalem podczas II wojny punickiej. Zorganizowano dla niej - w ramach specjalnego uhonorowania - Megalesia, czyli festiwal ku jej czci trwający od 4 do 10 kwietnia, podczas którego miało miejsce wiele krwawych obrzędów. Z czasem kult boginii tracił na znaczeniu, a kolejni cesarze zaczęli go zakazywać, zaś miejsce starych świątyń zajmowały nowe obiekty sakralne związane z chrześcijaństwem.
