Papa Klement I

Prema Tertulijanu, oko 199., Crkva u Rimu držala je da je Klementa zaredio sveti Petar (De Praescript., xxxii), a sveti Jeronim tvrdi da je u njegovo doba većina Latina bila „uvjerena da je Klement neposredni nasljednik apostola Petra“ (De viris illustr., xv). U istom djelu Jeronim tvrdi da je Klement bio četvrti papa. I ostali dokumenti pokazuju veliku nesigurnost o tome gdje smjestiti Klementa. Najstariji popis papa uradio je Hegesip u doba pape Aniceta, oko 160. godine. izgleda da je isti popis koristio Irenej Lionski (Haer., III, iii), onda Julije Afrikanac koji je 222. sastavio svoju hronologiju, autor jedne pjesme protiv Marcijana iz 3. ili 4. vijeka, Hipolit Rimski koji je nastavio hronologiju do 234. godine, te vjerovatno autor Liberijeva kataloga iz 354. Ovaj posljednji poslužio se prilikom sastavljanja zbirke Liber pontificalis. Euzebije Cezarejski u svome Ljetopisu i u svojoj Crkvenoj historiji preuzima podatke Julija Afrikanca, ali ih u drugom dijelu donekle ispravlja. Jeronim prevodi Euzebijev Ljetopis, te nam donosi jedini preostali tekst toga djela. Prema ovim različitim autorima, hronologija prvih papa bila bi sljedeća:

• Lino, Klement (Hegesip, Epifan, Rimski kanon)
• Lino, Papa Anaklet, Klement (Irenej, Julije Afrikanac, Euzebije)
• Lino, Anaklet, Klement (Jeronim)
• Lino, Klement, Kleto, Anaklet (Hipolit, Liberijev katalog, Liber pontificalis)
• Lino, Klement, Anaklet (Optat, Aurelije Augustin)

Danas svi stručnjaci drže da su Kleto, Anaklet i Anenklet jedna te ista osoba. Anaklet je greška u latinskom jeziku, dok je Kleto umanjenica od Anenklet. Isto tako, opće je mišljenje da je Klement greškom kod nekih autora premješten prije Anakleta, ne bi li se tako pomirilo više tradicija o tome da ga je zaredio Petar ili da je bio Pavlov savremenik.

Nisu također sasvim sigurne ni tačne godine početka i završetka pontifikata, te se može govoriti samo o okvirnim podacima.

Origen uspoređuje papu Klementa s pomoćnikom apostola Pavla (Poslanica Filipljanima, 4,3), u čemu ga slijede i Euzebije, Epifanije i Jeronim, no ovaj je Klement vjerovatno bio iz Filipa u Makedoniji. Sredinom 19. vijeka ovaj papa se uspoređuje sa konzulom Titom Flavijem Klementom iz 95., koga je dao ubiti njegov bratić car Domicijan. No prema drevnim tekstovima to se ne može zaključiti, budući da oni potvrđuju da je Klement živio do Trajanove vladavine.

Vjerojatno je bio slobodnjak ili sin nekog slobodnjaka koji je pripadao carskoj obitelji. Sigurno je poznato da je u Neronovoj porodici bilo mnogo kršćana (usp. Poslanica Filipljanima 4,22).

O Klementovu životu i smrti nije poznato gotovo ništa. O njegovu mučeništvu govori se u apokrifnim zapisima što ih je u svojoj zbirci „Patres apostolici“ 1724. objavio Cotelier. Ondje se uz obimne detalje govori o tome da je Klement obratio Teodoru, ženu Sisinija, Nervina dvorjanika, a potom i samog Sisinija te još 423 osobe na višem položaju. Trajan je stoga prognao papu na Krim, gdje je izveo razna čuda, a mnogi su se ondje pokrstili i izgradili 75 crkava. Trajan konačno određuje da se Klementa baci u more sa sidrom privezanim za vrat. Otada se more postupno povlačilo, dok se nije otkrilo na čudesan način načinjeno svetište s kostima sveca. Ova je legenda vjerovatno bila poznata već u 4. vijeku, a zasigurno u 6. vijeku (Grgur iz Toursa. Sveti Ćiril oko 868. na Krimu nailazi na grobnicu s kostima i sidrom, te se proširio glas da je riječ o Konstantinovim ostacima. Ćiril je te ostatke prenio u Rim, a papa Hadrijan II. položio ih je zajedno s ostacima Ignacija Antiohijskog pod glavni altar bazilike sv. Klementa u Rimu. Dio legende koji govori prijenosu kostiju vjerovatno je autentičan, no nije sigurna identifikacija samih ostataka.

Rufin je prvi koji (oko 400. godine) spominje Klementa kao mučenika. Papa Zosim u jednom pismu afričkim biskupima 417. spominje proces i djelomično oslobođenje od krivnje heretika Celestijusa, koji se dogodio u bazilici sv. Klementa. Papa kaže da je izabrao tu baziliku upravo stoga što je Klement dao svoj život za pravu vjeru. Oko 430. godine jedan pisac imenom Predestinat te sinod u Vaisonu iz 442. upisuju Klementa među mučenike.

Savremeni kritičari drže da je moguća zamjena pape Klementa s mučenikom konzulom Klementom. Ipak, s druge strane, u Rimu ne postoji tradicija o ukopu ovog pape, pa se misli da je ipak umro u progonstvu.

U umjetnosti, papa Klement obično se prikazuje sa sidrom i ribom. Uz ove simbole, uz njega se prikazuje miljokaz, ključevi, izvor koji na njegovu molitvu daje vodu, ili knjiga.

Rimski martirologij donosi ga pod imenom „papa sveti Klement I., mučenik“, pod datumom 23. novembra, a riječ je o danu kad su njegovi ostaci pokopani u Rimu.

U Rimokatoličkoj Crkvi spomendan sv. Klementa, pape i mučenika, pada 23. novembra, a istoga ga se dana spominje i Evangelička Crkva. U pravoslavlju većina Crkava spominje ga se 23. novembra. U Srpskoj pravoslavnoj Crkvi poštuje se 25. novembra prema julijanskom kalendaru.