Katoligiezh
Ar Gatoligiezh, pe relijion gatolik, a zo ur rann eus ar Gristeniezh roet da welet gant an Iliz katolik ha savadurioù anezhi. He dogmoù hag he fennsturiennoù a zo diazezet war An Testamant Kozh hag An Testamant Nevez. O vezañ ma 'z eo ar Gatoligiezh ur relijion gristen e vez diazezet war buhez ha kelennadurezh Jezuz-Krist. Un iliz eukaristik an hini eo ha krediñ a ra hec'h izili e bezañs Jezuz-Krist e Sakramant an Aoter. Diwar kelennadurezh Tadoù an Iliz hag ar senedoù-Iliz evel hini Trento (1545-1563), hini Vatikan I (1870) pe hini Vatikan II (1962-1965) e vez sturiet an Iliz-se. Evit ar Gatoliked, ar Skritur Santel hag an Hengoun a vez red kelenn ha kehelañ anezho.
Perzh pouezusañ an Iliz Katolik a vez anaoudegezh vat graet da aotrouniezh ar Pab, an aotrou 'n Eskob a Rom, warlerc'hiad Sant Per. Bodet e vez er Gatoligiezh Iliz Katolik ar C'hornog hervez al liderezh latin hag ilizoù katolik ar Reter.
Diouzh ar sifroù roet gant Rom hag embannet bep bloaz er Britannica Book of the Year, bez e vefe 1 131 milion a dud badezet en Iliz katolik. En o mesk, ouzhpenn 600 milion a dud en Amerika ha 275 milion en Europa. Er re-se ziwezhañ e vez kontet an 10 milion bennak a dud a zo katolik hervez liderezh ar Reter.
Da gentañ ne oa kaoz nemet eus kristeniezh, met adalek marevezh ar brotestantiezh, er XVIvet kantved e komzer eus katoliked, ha n'eo ket eus kristenien hepken. Evel ma weler mat e-barzh ar C'hredo, an Iliz a zo katolik evit tud an Ortodoksiezh, ivez.
Un diforc'h a vez red ober etre ar Gatoligiezh hag an Iliz Katolik. Ar ger-mañ a denn d'ar savadurioù ha d'an dud.
Anvidigezhioù
kemmañAr ger « katoligiezh » a zeu eus ar ger gregach καθολικός / katholikós, a dalvez "hollek" pe "hollvedel", da lavarout eo hollvedelezh kemenn ar C'hrist.
Ilizoù ar milved kentañ a rae ortodoksel ha katolik diouto abalamour ma vezent oc'h heuliañ pizh ar "C'hredennoù Reizh" (doxa ortho) hag o sentiñ pizh ouzh hollvedelezh kemenn Jezuz-Krist, pere a veze bodet er savadur nemetañ, Iliz kristen ar C'hornog hag ar Reter. Hervez ar gatoliked, ar ger "katolik" a sinifi meur a dra hag a glot an eil ouzh egile : "hollvedel", "bout unanet er C'hrist" ha "doujañ ar feiz reizh ha klok a venn an Aotrou Doue".
War a hañval, ar wezh kentañ ar ger-se da vezañ implijet a oa tro-dro d'ar bloavezh 112 gant Ignas Antioch en e "Lizher d'ar Smirniotiz".
Sened-iliz kentañ Konstantinopl (381) a implij ar ger evit sevel ar C'hredo : « Krediñ a reomp en Iliz santel, katolik hag abostolig ».
Er yezh voutin e vez anv eus ar "Relijion gatolik", hogen, e gwirionez e vefe ret komz kentoc'h eus ar gredenn gatolik, a zo resisoc'h, rak eus ar relijion gristen eo ez eus anv e gwirionez.