Montroulez

Montroulez zo ur gumun etre Leon ha Treger, e departamant Penn-ar-Bed, e Breizh.

Montroulez

Plasenn Allende ha Pont-meur Montroulez.

Anv gallek (ofisiel)

Morlaix

Treger

Melestradurezh

Montroulez (Pennlec'h)

Kanton

Montroulez (Pennlec'h)

Kod kumun

29151

Kod post

29600

Maer
Amzer gefridi

Jean-Paul Vermot (PS)
2020-2026

Poblañsouriezh

14 709 ann. (2020)^[1]

Stankter

593 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 34′ 42″ Norzh
3° 49′ 36″ Kornôg / 48.578334, -3.826667

Uhelderioù

bihanañ 0 m — brasañ 104 m

Gorread

24,82 km²

Montroulez

Douaroniezh

Ar stêr Dosenn	Plouezoc'h	Garlann
Sant-Martin-war-ar-Maez		Plouigno
Sant-Martin-war-ar-Maez	Plourin-Montroulez	Plougonven

Kastell an Tarv e Bae Montroulez

Anv

Ogée : Cette ville, qui se nommait Julia du temps de César, est une des plus anciennes et des plus célèbres de la province.
Cambry, Finistère, p. 5 : Ainsi Morlaix, si nous en croyons Conrad, archevêque de Salisbury, écrivain du douzième siècle, fut d'abord nommée Julia [...]. – Ainsi Drennalus, disciple de Joseph d'Arimathie, à son retour de l'île de Bretagne, passa par Morlaix, l'an 73 de J.C, en convertit les habitants ; ce lieu se nommait alors Saliocan ou Hanterallen.
Albert. Le Grand : Julia'.
Ch. Frochen, Finistère, Léon, p. 97 : Son nom vient probablement du celte Motreleg ("rue resserrée").
Bernard Tanguy, Communes du Finistère, p. 134 : Castrum Mons Relax, 1128 ; ecclesia S. Martini de Monte Relaxo, 1128 ; ecclesia Beati Melanii de Monte Relaxo, 1170 ; Mont Relays, XII^vet kantved ; (in) Montereleis, 1217 ; Montrelès, 1296 ; Montrelez, 1352 ; Morloys, 1371 ; Morlais, 1376 ; Morelaiz, 1385 ; Mourlaix, 1455 ; Montrelaes, Montrelaix, Mourlaix, 1464 ; Montrolaes, Morlaix, 1499 ; breton : Montroulez ; Ce mot ... (Relaix) ... n'est autre que le vieux-français "releis", "relais", « délaissé, abandonné ».
Éditions Flohic : noté Mons-Relaxus en 1128, du français "mont" et de l'ancien français "relais", « délaissé, abandonné ».
Daniel Delattre : Castrum Mons Relaxus au XIIè ; Montereleis au XIIè..

Gerdarzh

Relax = lec'h ehan war un hent roman (heñvelster insula = enez ; stabula = staol).

Ardamezouriezh

En gul e lestr en aour greet en aour, e ouelioù dispaket en erminoù, war ur mor en glazur.^[2]

Ger-stur: S'ils te mordent, mords-les (a-enep Bro-Saoz).

Istor

Dispac'h Gall

Dre lezenn ar 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Montroulez da benn ur bann^[3].
Dekred ar 26 a viz Du 1790 war al le ret : e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Le Noannès, person parrez Sant-Melani, ha Pitot, person, ha Le Moine, kure, eus parrez Sant-Vazhev ; daou gure eus Sant-Melani, Le Ffevre ha Lucas, a reas al le^[4].

XIX^vet kantved

Dezougen

1865: tizhet eo Montroulez gant an hent-houarn.

Brezel 1870-1871

Mervel a reas 144 gwaz ag ar gumun, eleze 1,02% ag he foblañs e 1866^[5].

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

Mervel a reas 604 gwaz ag ar gumun, da lavaret eo 3,96% ag he foblañs e 1911^[5].

Eil brezel-bed

1943: d'an 29 a viz Genver e voe bombezet Montroulez gant ar Royal Air Force pa glaske distrujañ ar pont-meur hent-houarn ; lazhet e voe 39 bugel hag o skolaerez er skol Itron Varia Lourd, ha 27 den nann-soudard all. Kontet eo an darvoud e Gwerz Lazadeg Skolidigou Itron Varia Lourd.
Nijerezioù ar Gevridi aet d'ar strad e Montroulez : d'ar 4 a viz C'hwevrer 1941 e kouezhas ur Blenheim IV marilhet T2283 ha kodet PZ-F eus 55th Squadron ar Royal Air Force ; lazhet e voe he zri nijour, ne voe ket kavet o c'horfoù ; d'an 28 a viz Eost 1941 e kouezhas un Hurricane II marilhet BD857 eus 247th Squadron ar Royal Air Force nepell eus Montroulez ; tapet e voe he levier gant an Alamaned ; d'ar 25 a viz Ebrel 1942 e kouezhas pemp Spitfire Vb eus ar 501st Squadron eus ar Royal Air Force er mor e tu Montroulez ; pevar levier a varvas, met ne voe kavet korf ebet ; unan all a voe gloazet hepken^[6] ; d'ar 6 a viz Gwenholon 1944 e kouezhas un nijerez P-47 (486vet Bombing Group, 362vet FG, 378vet FS) eus aerlu SUA (United States Army Air Forces); he leviour a c'hellas adkavout e genvroidi^[7].
Dieubet e voe Montroulez d'an 8 a viz Eost 1944 gant lu ar Stadoù-Unanet^[8].

Brezel Indez-Sina

Lazhet e voe ul letanant-koronal eus an Aerlu gall d’an 21 a viz Here 1952 e Chua-Chan e Viêtnam^[9].

Brezel Aljeria

Mervel a reas ur milour eus ar gumun d’an 2 a viz Meurzh 1957^[10].

Stagidigezh

E 1959 e voe staget kumun Plouyann, en norzh da gêr, ouzh Montroulez.

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

1934-1936 : ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skolioù.

Ya d'ar brezhoneg

D’ar 27 a viz Mezheven 2008 e voe votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
Al label live 1 a oa bet roet da gumun Montroulez d'ar 6 a viz C'hwevrer 2009.

Deskadurezh

Ur skol divyezhek zo eno abaoe 1988.
Ur skol Diwan zo e Montroulez ivez.
E distro-skol 2023 e oa enskrivet 57 bugel er skol Diwan, 77 er skol bublik ha 0 er skol gatolik, eleze 134 en holl.^[11]</ref>.

Buhez foran

E Montroulez emañ sez an embannadurioù Skol Vreizh a embann levrioù brezhonek ha gallek.

Monumantoù ha traoù heverk

Pont-meur Montroulez
1878
?
Plasenn ar Ouestlidi

Kouent kozh ar Jakobined
Iliz katolik Sant-Martin
Iliz katolik Sant-Melani
Karterioù kozh gant tiez koad, pondalez
Straedoù-diri
Savadurioù ar "Manu" (butunerezh kozh Montroulez)

Tud

Charles Cornic du Chesne (1731-1809), ofiser-a-vor ha kourser.
Mathieu Beaumont, barner-koñsul e 1760 ; dimezet gant Charlotte Le Mérer.

Tud bet ganet eno

1756 ː Jean Marie Charles Beaumont, maer Montroulez, 1810-1813 ha 1819-1826 ; anvet da isprefed e 1814
1763 : Jean Victor Marie Moreau, jeneral e-pad Brezelioù Napoleone
1777 : Aleksandr Ledan, mouller ha skrivagner
1806 : Émile Souvestre, skrivagner gallek
1834 : Feliks Brignou, skrivagner ha troour brezhonek
1845 : Tristan Corbière, barzh gallek
1878 ː Marie Le Gac-Salonne ː gwregelourez ha stourmerez
1889 : Francis Gourvil, skrivagner ha kelaouenner
1904 : Per Roy, emsaver ha skrivagner brezhonek
1908 : Henri Rol-Tanguy, rezistant komunour
1914 : Michel Mohrt, skrivagner gallek
1920 : Roparzh Broudig, skrivagner brezhonek
1928 : Julien Guiomar, aktour
1939 : Brigitte Fontaine, kanerez c'hallek
1944 : Dominique Lavanant, aktourez
1979 : Clarisse Lavanant, kanerez

Tud bet marvet eno

1830 : Jean Marie Charles Beaumont, 31 a viz Eost
1855 : Aleksandr Ledan
1870 : Yann-Vari ar Skourr, barzh brezhonek
1873 : Prosper Proux, saver kanaouennoù
1875 : Tristan Corbière
1887 : Adolphe Le Flô, jeneral, ministr gall ar Brezel e 1870
1927 : Paul Sérusier, livour gall
1939 : Hollsent ar Garreg, skrivagner brezhonek
1969 : Yann Gerlann, emsaver
1970 : François-Tanguy Prigent, kouer ha politiker
2007 : Alexis Gourvenneg, sindikader al labour-douar

Tud liammet ouzh kêr

Jean-Loup Chrétien, sterdead, bet desavet e Montroulez

Ardamezeg ar familhoù

	Des Anges Aotrounez la Villeneuve (Kernevez ?), Kervella, Lesven, beli Montroulez. Ur maer Montroulez e 1670. En glazur e gebrenn en argant heuliet gant teir ferenn en aour.
	Barazer Maered ha kannaded Montroulez adalek 1703. En gul e wifrell en erminoù, heuliet gant div ruilhenn en argant.
	Barrère Maer Montroulez e 1765. En glazur e gadgi en argant gwakoliek en aour, en e goazez war ur savenn geotet, savet e bav dehoù hag o sellout ouzh ur steredenn en argant ouzh kab dehoù ; e gab gwezboellet etre aour ha gul a deir rezenn.
	Julien Bellin de la Furtais Maer Montroulez e 1665 Sourinet etre argant ha gul a c'hwec'h pezh.
	Bidégan Eus parrez Sant-Vazhe Montroulez En argant e deir sourin en sabel.
	? de Carné Bet gouarnour Montroulez En aour e ziv dreustell en gul.
	Dorigny, d'Origny Ofiserien milis bourc'hizien Montroulez adalek 1693 ; Michel, maer Montroulez e 1725 . En glazur e gebrenn en aour, heuliet gant tri flamm ivez en aour.
	Jegu Aotrounez Kerneguez, parrez Sant-Vazhe Montroulez En sabel e leon en argant heuliet gant teir steredenn ivez en argant.

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Mammenn : Cassini hag EBSSA

Melestradurezh

Roll ar vaered
Mare	Anv	Strollad
1615-1641	Yves Le Bervet (du Parc) (1579-1641)
1947-1971	Jean Le Duc
	Jean-Jacques Cléach	Strollad Sokialour Gall
1989-1995	Arnaud Cazin d'Honincthun	UDF
1995-1997	Marylise Lebranchu	Strollad Sokialour Gall
2001-2008	Michel Le Goff	Strollad Sokialour Gall
2008-2020	Agnès Le Brun	TDD (Tu-dehoù diseurt)
2020-2026	Jean-Paul Vermot	Strollad Sokialour Gall
Da vezañ kendalc'het

Kêrioù gevellet

Alamagn : Würselen (1976
Kernev-Veur : Truru (1979) – Ur Morlaix Avenue zo e Truru.
Burkina Faso : Réo (1991)
Polonia : Chełm

Sportoù

30 a viz Mezheven 1974 : 3vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Montroulez ha Sant-Maloù ; Patrick Sercu (Belgia) a voe trec'h.

Levrlennadur

Embannadurioù Flohic : Le Patrimoine des communes du Finistère. 1998
J.B. Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne. 1780
Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère. Chasse-Marée. ArMen. 1990
Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Montroulez

a vo kavet e Wikimedia Commons.

(fr) Lec'hienn an ti-kêr
(br) Geobreizh
(fr)Chambre de Commerce et d'Industrie

Daveoù ha notennoù

↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ (fr) Lec'hienn an ti-kêr/Ardamezioù
↑ (fr) J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.105
↑ (br) Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajennoù 47 ha 48
↑ ^5,0 ha^5,1 (fr) Memorial Genweb
↑ (fr) Pertes RAF Finistère
↑ (fr) Pertes USAAF Finistère
↑ (fr) Éric Rondel, Les Américains en Bretagne, 1944-1945, p. 8, Éditions Astoure, 2008 (ISBN 9782845831940)
↑ (fr) Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
↑ (fr) https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=6349308 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]
↑ (br) Distro-skol ar c’helenn divyezhek @ Ofis Publik ar Brezhoneg>

[1] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[2] (fr) Lec'hienn an ti-kêr/Ardamezioù

[3] (fr) J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.105

[4] (br) Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajennoù 47 ha 48

[MG-5] 5,0 ha^5,1 (fr) Memorial Genweb

[6] (fr) Pertes RAF Finistère

[7] (fr) Pertes USAAF Finistère

[8] (fr) Éric Rondel, Les Américains en Bretagne, 1944-1945, p. 8, Éditions Astoure, 2008 (ISBN 9782845831940)

[9] (fr) Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[10] (fr) https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=6349308 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]

[11] (br) Distro-skol ar c’helenn divyezhek @ Ofis Publik ar Brezhoneg>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Montroulez

Douaroniezh

Anv

Ardamezouriezh

Istor

Dispac'h Gall

XIXvet kantved

XXvet kantved

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

Ya d'ar brezhoneg

Deskadurezh

Buhez foran

Monumantoù ha traoù heverk

Tud

Tud bet ganet eno

Tud bet marvet eno

Tud liammet ouzh kêr

Ardamezeg ar familhoù

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Melestradurezh

Kêrioù gevellet

Sportoù

Levrlennadur

Liammoù diavaez

Daveoù ha notennoù

XIX^vet kantved

XX^vet kantved