Lanyugon

• Al lenn zo 200 hektar dindani. Div stêr a dremen e Lanyugon : ar Rosette hag an Argenon. Gwarezet eo ar gêr ouzh ar beuzioù gant daou stankell, hini ar « Chaoser vihan » hag hini ar « Chaoser vras ».

• Kouerien a oa o chom eno kerkent hag an Eil kantved kt JK. Ar Goriolosited e oant, ur bobl a vrezelourien ha marc'hadourien hag a savas an hent etre Fanum Martis (Kersaout hiziv) ha Darioritum (Gwened). Traoù eus ar c'houlz-se a voe kavet e-pad furchadennoù henoniezh e 1960.

• Krog e voe savidigezh ar c'hastell er XI^vet kantved gant Eudes kont Pentevr moarvat. Krouet e voe ar prioldi er XII^vet kantved. Roet e voe dourioù d'ar menec'h gant Olier Dinan. Disec'het e voe ar geunioù, savet e voe milinoù gant ar gouerien.
• E Roazhon, Begerel, Brest ha Lanyugon e veze skoet o moneiz aour hag arc'hant gant Duged Breizh er XII^vet kantved.
• Savet e voe ar « Chaoser vihan » hag hini ar « Chaoser vras » e 1230 war gourc'hemenn Dug Breizh Pêr 1añ evit krouiñ lennoù artifisiel (Lenn Lanyugon hag ar « stank vihan ») tro-dro d'ar c'hastel evit gwareziñ anezhañ, hag evit ar peskvagerezh, ar milinoù hag ar givijerezh. Lenn Lanyugon ha stankell ar Chaoser vras a zo ouzhpenn 800 bloaz eta. Disec'het e voe ar « stank vihan » e 1848.
• Taget e voe ar c'hastell gant Beltram Gwesklin evit Charlez V (Bro-C'hall) e-pad Brezel hêrezh dugelezh Breizh.
• E 1420 e voe urzhiet gant ar dug Yann V ar Fur distrujañ ar c'hreñvlec'h.

• E 1616 e voe urzhiet gant Breujoù Breizh distrujañ da vat kastell Lanyugon. Gant mein eus ar c'hastel e voe savet Hôtel Sevoy gant Charles Lebecs evit ul lodenn da nebeutañ moarvat.

• Edo ar chouan Boishardy e Lanyugon d'ar 16 a viz Kerzu 1794.

• Mervel a reas naontek gwaz abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 3,85 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[3].

• D'an 18 a viz Du 1942 e kouezhas ur c'harr-nij Messerschmitt Bf 109 eus an aerlu alaman e Raleon e Lanyugon^[4].
• Mervel a reas seizh den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[3].
• Kavet e voe repu gant ar vreudeur Moryoussef, yuzevien anezho, e ti Anne-Marie Orveillon. Homañ voe anvet reizh a-douez ar broadoù gant Israel e 2009.

• Mervel a reas daou vilour.

• 1973: staget e voe kumunioù Sant-Yunieg (e Bro-Sant-Brieg) ha Leskoed-Lanyugon (e Bro-Sant-Maloù) ouzh Lanyugon evit ober ur gumun hepken, dre atiz ar maer Jean Orveillon. Nac'hañ a ra Doloù kemer perzh. Fernand Hamon a zeuas da vezañ ar maer nevez.

• Bodet eo bet Doloù gant Lanyugon evit ober Lanyugon-Kumun-Nevez d'ar 1añ a viz Genver 2016.

• Iliz katolik Itron-Varia.
• Monumant ar re varv.
• Ar garrbont 257 metr a hirder savet etre 1980 ha 1981.
• Labourioù war ar chaoser goude ar beuzioù.
• Dont a reas ar gumun da vezañ kêr vihan neuziet-kaer e 1976, ha goude kêr c'hlas ha kêrig bokedet.
• Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc’hskeudenn ^[5].
• Gwerenn-livet ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc’hskeudenn ha kartenn-bost ^[6].
• Monumant ar Rezistañs, luc’hskeudennoù^[7].

Niver a annezidi

• Krouet e voe « La Jugonnaise » ar c'hlub mell-droad e 1936, al levraoueg e 1959 ha kelc'h keltiek « La Rozargue » e 1971.

  Lenzkirch (Alamagn) (Baden-Württemberg)

• 1345 : Yann Iañ (Châtillon), Kont Pentevr ha Beskont Lemojez
• François Ollivier-Martin, istorour ar c'horn-bro
• Jean Robieux, klasker skiantel
• Joël Leboucher (1943-2011), livour ha kizeller, bet krouet gantañ ar genstrivadeg livañ « Livioù Breizh »

• Émile Poilvé, gourener breizhat ha kampion olimpek e Berlin e 1936 ; 11 a viz Here 1962 (e Leskoed-Lanyugon).

• roue Bro-Saoz e-pad ar Grenn-amzer
• Pêr Iañ dug Breizh
• ar chouan Boishardy
• Maxime Du Camp ha Gustave Flaubert e-pas o beaj e Breizh
• Napoleone III hag an impalaerez Eugenia e miz Eost 1958
• gwelet eo ar bleiz diwezhañ e 1915 gant daou besketer yaouank. Ampoezonet eo gant an annezidi
• douarañ a ra ar nijer Alfred Fronval e prad ar stank vihan e 1922
• savet eo ur garrbont evit an trenoù gant Louis Harel de la Noë
• Maurice Halna du Fretay, eus Sant-Brieg, en doa kuzhet ur c'harr-nij e Lanyugon. Mont a reas da Vro-Saoz gantañ e miz Du 1940 evit mont e-barzh ar Royal Air Force. Mervel a reas e miz Eost 1942 e-pad ur gerc'hadenn war Dieppe.
• Charles De Gaulle e 1960

 

Muioc'h a restroù diwar-benn

Lanyugon

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• (fr)Lec'hienn web ar gumun
• (br)Lanyugon war al lec'hienn Geobreizh