Bariom
Un elfenn gimiek eo ar bariom ; Ba eo e arouez kimiek, 56 e niver atomek ha 137,327 e dolz atomek. Ur metal prialkaliek eo.
| ||||
|---|---|---|---|---|
| Keziom – Bariom – Lantanom | ||||
| ||||
| Perzhioù hollek | ||||
| Niver atomek | 56 | |||
| Rummad kimiek | Metaloù prialkaliek | |||
| Strollad | 2 | |||
| Trovezh | 6 | |||
| Bloc'h | s | |||
| Tolz atomek | 137,327 ±0,007 | |||
| Aozadur elektronek | ||||
| [Xe] 6s2 Dasparzh an elektronoù : 2, 8, 18, 18, 8, 2 | ||||
 | ||||
| Perzhioù atomek | ||||
| Niver oksidadur | + 2 Oksidenn vazennek kreñv | |||
| Tredanleiegezh | 0,89 (Skeul Linus Pauling) | |||
| Gremmoù ionadur | 1 : 502,9 kJ/mol 2 : 965,2 kJ/mol 3 : 3 600 kJ/mol | |||
| Skin atomek | 215 pm ≤ r ≤ 253 pm | |||
| Skin kenamsav | 215 ±11 pm | |||
| Skin Van der Vaals | 268 pm | |||
| Perzhioù fizikel | ||||
| Arvez | Kaled | |||
| Douester (≈20 °C) | 3,51 g/cm3 | |||
| Teuzverk | 727 °C | |||
| Bervverk | 1 897 °C | |||
| Tredanharzusted | 332 nΩ•m (e 20 °C) | |||
| Neuz an elfenn | ||||
| ||||
| ||||
Eus ar c'hailh anvet barit (diwar ar gresianeg βαρύς "pounner") e tenner bariom, ar barit o vezañ e sulfat BaSO4.
Er bed a-bezh e kaver barit.
War-dro 7,8 milion a donennadoù a voe tennet eus krestennen an Douar e 2011.
Sina a voe ar c'henderc'her pennañ (4 000 000 t), heuliet gant India (1 100 000 t), Maroko (650 000 t) ha Stadoù-Unanet Amerika (640 000 t). War-lerc'h e voe Turkia (250 000 t), Iran ha Kazakhstan (200 000 t pep hini), Viêt Nam (85 000 t), Aljeria ha Rusia (60 000 t pep hini), Alamagn, Pakistan hag ar Rouantelezh-Unanet (50 000 t pep hini).
Un 300 000 t bennak a voe kenderc'het gant ar broioù all[1].
Istor
kemmañE deroù ar Grennamzer e ouie an alkimiourien diwar-benn ar barit, a anvent maen Bologna peogwir en e gavent kostez Bologna en Italia. Gouzout a ouient ivez a-zivout mordan ar mein-se, a c'halle lugerniñ bloavezhioù-pad goude bezañ bet lezet er gouloù.
E 1774 e verzas ar c'himiour hag apotiker Svedat Carl Whilhelm Scheele bezañs un elfenn nevez er barit, hep gallout mont pelloc'h eget kavout stumm oksidet ar bariom (i.e. BaO). Heñvel e voe graet gant ar c'himiour svedat all Johan Gottlieb Gahn daou vloaz war-lerc'h.
Batote eo an anv a voe roet d'ar c'henaozad BaO gant ar c'himiour gall Louis-Bernard Guyton de Morveau kent bezañ kemmet e baryta gant ar Gall Antoine-Laurent de Lavoisier. En hevelep mare e kavas ar maenoniour saoz William Withering ur c'hailh pounner nevez e mengleuzioù plom, a anvas witherite peogwir ez eo arwenn e liv — karbonat bariom BaCO3 eo ar witherite.
E 1808 e teuas ar c'himiour kerneveurat Sir Humphry Davy a-benn da gaout haloù bariom, a anvas barium — diwar barit hag an dibenn -ium da ziskouez ur metal.
Gant an Alaman Robert Bunsen hag ar Saoz Augustus Matthiessen e voe hiniennekaet ar bariom e 1855.
Perzhioù
kemmañUr metal blot liv an arc'hant eo ar bariom, gant asskedoù alaouret pa vez peurc'hlan. Buan e tro da c'hris teñval pa vez lezet en aer en abeg d'ur gwiskad BaO. Tredanreüs eo, kalz nebeutoc'h eget ar c'houevr avat.
Kimiek
kemmañPar da re ar magneziom 12Mg, ar c'halkiom 20Ca hag ar strontiom 38Sr eo perzhioù kimiek ar bariom.
Kalz gremm a vann dre zazgwerediñ gant elfennoù ar strollad 16 (familh an oksigen), setu perak e ranker e virout en eoul pe en ur gaz diheged (na c'hall degas dazgwered kimiek ebet).
En e stumm sulfat BaSO3 ne c'hall bezañ dileizhet e trenkenn ebet.
Izotopoù
kemmañSeizh izotop stabil eus ar bariom zo en natur : Ba-130 (130Ba), Ba-132, hag ar skalfad Ba-134 betek Ba-138.
Skinoberiek e vije Ba-130, a droje da Xe-130 ; heñvel evit Ba-132, a droje da Xe-132.
Kevanaozet eo Ba-133, gant un hanter-vuhez a 10,51 bloavezh.
Arver
kemmañ- Bariom glan a implijer evel dinoer gazoù eus familh an oksigen
- • gwezhall : evit fardañ traezoù a rank bezañ peurc'houllo, evel pibennoù elektronek an ardinvinkoù skinwel kent donedigezh ar skrammoù plat ;
- • hiziv : pibennoù peurc'houllo a vez arveret evit fardañ enankerioù gwrezel a-benn kenderc'hañ tredan diwar bannoù an Heol.
- Kendeuzet gant metaloù all e ya ar bariom da wiskañ bizhier-soudañ (Ba + Sn + Pb) ha boujiennoù evit ar c'hefluskerioù helosk diabarzh (Ba + Ni), da wellaat an dir (Ba + Al, Si, Ca hag Mn).
- Haloù bariom a implijer a-gementadoù bihan evit fardañ gwer, prierezhioù, livioù, gwernisoù, lenkrauzennoù a chom stabil e gwrezverkoù uhel ; en tanioù-arvest e vezont lakaet da reiñ al liv gwer. E greanterezh an eoul-maen ez implijer kalz bariom da fardañ heverennoù evit lenkrañ ar binvioù-toullañ.
- Titanat bariom BaTiO3 a dalvez da fardañ prierezhioù piezotredanel ha tredandougelloù evit an ardivinkoù elektronek.
Notennoù
kemmañ- ↑ United States Geological Survey (en) Liamm oberiant 24 HER 2012
Daveennoù
kemmañ- American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
- AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
- AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 ISBN 978-2-901383-64-2
- Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de France (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
- Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
- Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
- CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-Interscience, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
- DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
- EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
- Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
- ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
- HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
- LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press, 2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
- National Nuclear Data Center (en) Liamm oberiant 09 KZU 12
- Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
- STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
- Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012
| Kimiezh | Elfennoù kimiek |
|---|
|
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv •
Taolenn beriodek |