Cartimandua

Cartimandua oa ur rouanez vrezhon er Iañ kantved en Enez Vreizh. Ren a reas war-dro 50-70 war bobl ar Brigantes, ar bobl c'halloudus e biz ha reter ar vro.
Mont a reas a-du gant ar Romaned pa voe aloubet an enez gant arme an impalaer Claudius. Anavezet eo dre skridoù an istorour roman Tacitus.

E 43 e kavas Claudius enebiezh a-berzh kengevredad ar pobloù Catuvellani ha Trinovantes, hag en o fenn e oa Caratacos ha Togodumno, bugale Cunobelinos, roue ar bobl Catuvellauni, met trec'het e voent. Neuze ez eas Caratacos war-du ar c'hornôg ha ren a reas emsavadeg pobloù Kembre. E-keit-se edo pennoù meur pobloù gevred ar vro o plegañ da lezenn Roma, ha kemend-all a reas Cartimandua en hanternoz.
E 47 ec'h en em savas un toullad Briganted ouzh ar Romaned, hogen mouget e voe an emsavadeg gant ar gouarnour roman, Publius Ostorius Scapula, a lazhas ar renerien.

Meneget eo Cartimandua gant Tacitus evel rouanez e 51 war ar Brigantes, met moarvat e oa diazezet mat he galloud abaoe ur pennad pa grogas an impalaer roman Claudius da aloubiñ Enez Vreizh e 43. Marteze e oa e-touez an unnek roue a godianas hep en em gannañ, hervez a zo kontet war bolz trec'hlid Claudius.

E 51 e voe trec'het Caratacos gant Scapula e Kembre, ha tec'hel a reas d'an hanternoz. Repu a c'houlennas digant Cartimandua ha kinnig arc'hant dezhi. Degemeret e voe gant ar rouanez, chadennet, ha gwerzhet d'ar Romaned. Gopret mat e voe skoazell Cartimandua gant [Claudius]]. Dispartiañ diouzh he fried Venutius a reas, ha kemer Vellocatus.

En 57, goude prizoniet kerent Venutius (breur ha tud all) gant Cartimandua en em savas Venutius enep dezhi ha d'ar Romaned. Ober a reas emglevioù gant pobloù all ha klask aloubién rouantelezh ar v-Brigantes, en amzer ar gouarnour Aulus Didius Gallus (52–57) he staged an invasion of the kingdom of the Brigantes.

Seul hiroc'h e voe he ren ma oa harpet gant ar Romaned.