Палац Шонбрун

Палац і парк Шонбрун*
Palace and Gardens of Schönbrunn**
Сусветная спадчына ЮНЕСКА
Краіна	Аўстрыя
Тып	Культурны
Крытэрыі	i, iv
Спасылка	786
Рэгіён***	Еўропа і Паўночная Амерыка
Гісторыя ўключэння
Уключэнне	1996  (20-я сесія)
* Міжнародная канвенцыя «ЮНЕСКА» ** Назва ў афіцыйным англ. спісе *** Рэгіён па класіфікацыі ЮНЕСКА

Палац Шонбрун (ням.: Schloß Schönbrunn) — венская рэзідэнцыя аўстрыйскіх імператараў, адно з найважнейшых архітэктурных збудаванняў аўстрыйскага барока (архітэктар — Іаган Бернхард Фішэр фон Эрлах).

Шонбрун размешчаны ў заходняй частцы Вены ў раёне Гітцынг. У снежні 1996 года, на 20-й сесіі Сусветнага камітэта спадчыны, Шонбрун быў уключаны ў Спіс аб'ектаў Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. У спіс былі ўключаны як сам палац, так і парк з яго шматлікімі фантанамі і статуямі, гларыетай і Рымскімі развалінамі, а таксама заапарк — самы стары ў свеце.

Палац Шонбрун размешчаны ў заходняй частцы Вены ў раёне Гітцынг па адрасе:

Schloss Schoenbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H., Schloss Schoenbrunn, 1130 Wien (Oesterreich).

Час працы:

• з 1 красавіка па 30 чэрвеня: 8:30-17:00;
• з 1 ліпеня па 31 жніўня: 8:30-18:00;
• з 1 верасня па 31 кастрычніка: 8:30-17:00;
• з 1 лістапада па 31 сакавіка: 8:30-16:30.

Падобна астатнім загарадных рэзідэнцый іншых кіраўнікоў (Версаль, Пецяргоф) Шонбрун — гэта ансамбль, які аб’ядноўвае архітэктуру і прыроду, дзе парк становіцца працягам палацавых збудаванняў.

Варты ўвагі інтэр'ер — 1441 апартамент, часткова даступны для агляду.

У адным з самых пышных памяшканняў палаца — Люстэркавай зале — шасцігадовы Моцарт іграў для Марыі Тэрэзіі і яе двара.

Так званая «мільённая гасціная» з’яўляецца жамчужынай ракако — яе ўпрыгожваюць пано з кітайскага ружовага дрэва з каштоўнымі персідскімі і індыйскімі мініяцюрамі, абрамленыя пазалочанымі рамамі. У Вялікай галерэі, дзе сёння праходзяць асабліва ўрачыстыя прыёмы, танцаваў калісьці Венскі кангрэс.

Акрамя ўласна палаца, у комплекс уваходзіць французскі парк з падстрыжанымі дрэвамі, упрыгожаны шматлікімі скульптурамі міфалагічных персанажаў і ўвянчаны ля падножжа ўзгорка фантанам Нептуна.

У парку працуе палацавы летні тэатр, дзе праходзяць музычныя спектаклі і канцэрты. На тэрыторыі парку таксама размясціліся зараз некалькі музеяў, у прыватнасці, «Дом пальмаў» — шкло-металічная канструкцыя, створаная ў 1883 годзе, і Заапарк — пераемнік імперскага звярынца, які лічыцца найстаражытным заапарк ам не толькі ў краіне, але і ў Еўропе і свеце.

На ўзгорку каля палаца ўзвышаецца трыумфальная арка Гларыета.

Першыя згадванні пра збудаванне на месцы цяперашняга палаца датуюцца XIV стагоддзем. Памесце, якае знаходзілася тут, звалася Катэнбург (ням.: Katterburg) і было ўласнасцю Кластэрнойбургскага (Klosterneuburg) манастыра. На той час Катэнбург уяўляў сабою дом, вадзяны млын, стайню і сад. У 1569 Катэнбург перайшоў у габсбургскія ўладанні.

Імператар Маціяс, паводле легенды, падчас палявання ў 1612 натыкнуўся на «прыгожыя крыніцы» (Schoene Brunnen), што пазней і дало цяперашнюю назву палацу.

Імператар Фердынанд II, і яго жонка, Элеанора Ганзага, якія любілі паляванне, абралі Шонбрун у якасці месца для паляўнічых вечарынак. Пасля смерці Фердынанда ў 1637 яго ўдава пасялілася ў замку, пераназваўшы яго ў Шонбрун.

У 1683 замак пацярпеў падчас аблогі Вены туркамі. Імператар Леапольд I вырашыў адбудаваць разбураны замак, і ў 1696 Іаган Бернард Фішэр фон Эрлах распачаў будаўніцтва, узяўшы за ўзор Версальскі палац. Вялікая частка прац была завершана да 1713, аднак будаўніцтва не было даведзена да канца.

У 1728 імператар Карл VI набыў Шонбрун і пазней падарыў яго сваёй дачцэ, Марыі Тэрэзіі, будучай імператрыцы. Кіраванне Марыі Тэрэзіі было ключавым у гісторыі замка. Вядома, што яна захаплялася замкам і яго садамі, ператварыўшы Шонбрун у цэнтр палітычнага і палацавага жыцця.

У 1742 і 1743 будаўнічыя працы аднавіліся, і будынак быў рэканструяваны, у выніку чаго палац набыў свой цяперашні выгляд. Па жаданні імператрыцы ў паўночным крыле палаца быў пабудаваны тэатр, які ўрачыста адкрыўся ў 1747. У ліку спевакоў і акцёраў, якія выступалі ў тэатры, былі шматлікія дзеці імператрыцы. Сама Марыя Тэрэзія тут таксама дэманстравала свой талент спявачкі.

У 1752 муж Марыі Тэрэзіі, імператар Франц I, заснаваў поруч палаца Заапарк Шонбрун, які з’яўляецца на сённяшні дзень самым старым у свеце.

Пасля смерці Марыі Тэрэзіі, Палац Шонбрун выкарыстоўваўся толькі ў якасці летняй рэзідэнцыі імператараў.

У 1805 і 1809 палац двойчы займаў Напалеон. Французскі імператар размяшчаўся ў мемарыяльных пакоях Франца I Стэфана, ва ўсходнім крыле палаца. У гэтай жа часці палаца ў 1830 нарадзіўся Франц Іосіф.

Узыходжанне на трон Франца Іосіфа ў 1848 адзначыла новую выдатную эпоху ў гісторыі замка. Імператар абраў Шонбрун у якасці сваёй галоўнай рэзідэнцыі і правёў у ім вялікую частку свайго жыцця.

Значныя змены ў замку былі зроблены падчас падрыхтоўкі да жаніцьбы імператара Франца Іосіфа на герцагіні Баварскай Елізавеце.

У 1945 частка замка была пашкоджана ў выніку бамбардзіровак. Пасля вайны брытанскае камандаванне абрала палац у якасці свайго штаба.

З 1992 года Шонбрун (за выключэннем садоў палаца) кіраваўся кампаніяй Schloß Schönbrunn Kultur- und BetriebsGmbH, якая гарантавала эфектыўнае кіраванне і шырокую праграму рэканструкцыі і захавання будынка.

Сёння замак налічвае 1441 пакой разнастайных памераў. 190 памяшканняў, якія не належаць музею, здаюцца ў арэнду прыватным асобам. Для наведвальнікаў адкрыты толькі сорак пакояў.

Пасля падзення манархіі ў Аўстрыі насельніцтва Вены вырашыла, што Парк Шонбрун з’яўляецца вельмі прывабным месцам для адпачынку і шпацыраў. Хутка парк і палац былі адкрыты публіцы, прыцягваючы штогод больш шасці мільёнаў наведвальнікаў (з іх 1,5 мільёнаў — наведвальнікі замка). Палац з усімі прылеглымі тэрыторыямі з’яўляецца важным турыстычным комплексам, які ўплывае на ўсю турыстычную галіну горада.

• Хофбург — зімовая рэзідэнцыя венскага двара
• Гларыета Шонбруна
• Заапарк Шонбрун

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Палац Шонбрун
• Афіцыйны сайт
• surfvienna.net - 360° Panoramas Архівавана 24 ліпеня 2011.
• Schönbrunn Palace: My Way of Telling History (.pdf format)
• Orangerie Schönbrunn Архівавана 25 сакавіка 2010.