Прыяп

Прыяп
Пол	мужчынскі пол
Бацька	Дыяніс або Гермес
Маці	Афрадыта або Хіёна
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Прыя́п (стар.-грэч.: Πρίαπος, таксама лац.: Priapus) — у антычнай міфалогіі^[1] старажытнагрэчаскі бог урадлівасці; палёў і садоў — у рымлян. Маляваўся з празмерна развітым палавым членам у стане вечнай эрэкцыі.

Сын Дыяніса^[2] і Афрадыты^[3]; ці сын Дыяніса і німфы^[4]; ці сын Гермеса^[5]; ці Дыяніса і Хіёны, ці Пана, ці Адоніса, ці Сатыра^[6].

Афрадыта нарадзіла яго ў Абарнідзе (Апарнідзе) каля Лампсака, але з-за яго агіднасці адмовілася ад яго^[7]. Быў выгнаны з Лампсака з-за велічыні члена^[8]. Яго ўшаноўваюць там, дзе маюцца выганы коз і авечак і дзе ёсць пчолы, але больш за ўсё Лампсаку^[9].

Прыяп перамог гаворачага асла Дыяніса ў змаганні ў даўжыні членаў і забіў таго^[10], па іншай версіі быў пераможаны і ў гневе забіў асла^[11], які быў затым узнесены на неба, стаўшы адной з зорак Асланяты: гамы і дэльты Рака). У Лампсаку Прыяп спрабаваў спакусіць Дыяніса, але няўдала^[12]. Ёсць апавяданне, як Прыяп спрабаваў згвалтаваць Весту, але яму перашкодзіў асёл^[13], таму ў Лампсаку яму ў ахвяру прыносяць аслоў. Паводле віфінскага паддання, ён навучыў Арэса валодаць зброяй, але не перш, чым зрабіў з яго танцора, за гэта Гера ўсталявала дзесяціну ад Арэса Прыяпу^[14].

Першапачаткова мясцовае малаазійскае бажаство. У класічную эпоху культ Прыяпа распаўсюдзіўся па ўсёй Грэцыі і Італіі. У Старажытным Рыме да яго з вялікай павагай адносіліся арандатары, а таксама беднякі. Першыя лічылі яго абаронцам сваіх пасеваў, а другія — сябрам простага народа^[15].

Егіпцяне распавядаюць міф пра шанаванне члена Асірыса^[16]. Таксама Прыяп атаясамляўся з Пратагонам^[17]. Пасудзіны ў форме фаласа назвалі прыяпамі^[18].

У Гамера і Гесіёда ён не згадваецца^[4]. Згадваецца ў эпіграмах^[19], у буколіках^[20]. Часам яго імя згадваецца ў множным ліку^[21]. Яго свяцілішча было ў Арнеях (Аргаліда)^[22]. Культ з Арней перанесены ў горад Прыяп.

Ціхан — сінонім Прыяпа^[23] і Гермеса. Першапачаткова гэта атычнае бажаство, блізкае Прыяпу^[4], фалічнае бажаство шчаслівага выпадку. У Антыфана была камедыя «Воін, або Ціхан»^[24].

• Прыяпізм

	Прыяп на Вікісховішчы

• Штернберг Л. Я., Обнорский Н. П.,. Фаллический культ // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Буров А. С. 1998: Приап и его восприятие в римском обществе (по Carmina Priapea) Архівавана 21 чэрвеня 2016. // Проблемы истории, филологии, культуры. V, 95-101.
• Штаерман Е. М. Кризис рабовладельческого строя в западных провинциях Римской империи. — М.: Издательство Академии Наук СССР, 1957. — 512 с.