Kubismo
An kubismo (Ingles: Cubism) sarong hiron sa arte na sinasabing avant-garde nagbutwa kan kaamayi nin ika-20ng siglong na nag'alsa nanggad kan Europeong pagpintura asin eskultura, asin ta ini nag'ugsod nin mga kapararehas na hiron sa lantad nin musika, literatura asin arkitektura. Sa sarong trabahong masabing kubismo, mga bagay inuugid nanggad, pinaparasa'pasa' asin binibilog liwat sa pormang abstraksyon— imbes na iladawan an mga bagay sa sarong lado sana nin punto de bista, an artista piniprentera an tema sa multitud na anggulo ngani marepresentar an tema sa mas hararom na konteksto.[1] An Kubismo konsideradong iyo an pinakamaimpluwensyang hiron sa arte sa ika-20ng siglo.[2][3] Sinasabing an termino ginagamit sa mas mahiwas na paagi en relasyon sa manlaen-laen na arte nagbutwa sa Paris (Montmartre asin Montparnasse) o harani sa Paris (Puteaux) kan mga taon 1910 asin sundo sa mga 1920.
An hiron nin Kubismo napu'nan ninda Pablo Picasso asin Georges Braque, asin binalihan ni Jean Metzinger, Albert Gleizes, Robert Delaunay, Henri Le Fauconnier, Juan Gris, saka ni Fernand Léger.[4] Sarong nangengenot na impluwensya na nagkawsa kan pagbutwa nin Kubismo iyo an tolong-dimensyonal na porma sa mga huring trabaho ni Paul Cézanne.[5] Sarong pagpapadayaw kan mga pintura ni Cézanne ginibo sa Salon d'Automne kan 1904, mga presenteng trabaho niya pigpadayaw man sa 1905 asin sa 1906 Salon d'Automne, na nasundan pa nin duwang pagpaeksibit pakagadan niya kan 1907.[6]
Sa Pransya, mga bunga kan Kubismo nagburutwa, arog kan Orpismo, arteng abstraksyon asin dangan an Purismo.[7][8] An epekto nin Kubismo nagin mahiwas asin hararom. Sa Pransya asin ibang nasyon an Futurismo, Suprematismo, Dada, Constructivismo, Vorticismo, De Stijl asin Art Deco nagtalubo bilang baga simbag sa Kubismo. Mga amay na pagpinturang Futurista asin pagsabay sa Kubismo nagresulta sa pagdurukotan kan temang nakaagi asin kan presente, an representasyon nin iba-ibang punto de bista kan tema na ipigladawan durungan o sunod-sunod, na inapod perspektibong multiple, pagdudurungan o multiplisidad,[9] manta an Constructivismo naimpluwensya kan teknik ni Picasso sa paggamit niya nin manlaen-laen na materyales sa pag'eskultura.[10] Iba pang mga komun na tursido nagsusurulok igdi sa mga suruway-suway na hiron iyo an pagpasimple kan mga pormang geometriko asin an pagsaralak kan modernong buhay saka an mekanikal na mga elemnto igdi.
Historya
An mga historyador pigbaranga an historya nin Kubismo sa mga peryodo. Sa sarong eskema, an enot na peryodo nin Kubismo, na pigbistong "Pag'uugid na Kubismo" ("Analytic Cubism"), sarong panaram na minukna ni Juan Gris posteriori,[11] pareho radikal asin maimpluensya alagad halipot asin makahulogan na hiron sa arte, na nagkusog sa pag'ultan nin 1910 asin 1912 igdi sa Pransya. Ikaduwang peryodo, Sintetikong Kubismo, nagdanay siyang makusog sundo mga 1919, kan an Surrealistang hiron nagin urog na popular. Si Briton na historyador sa arte Douglas Cooper nagswestyon nin saro pang eskema, na pigladawan an tolong peryodo nin Kubismo sa saiyang librong, The Cubist Epoch. Susog ki Cooper igwang "Early Cubism", (poon 1906 abot 1908) kun saen an hiron enot na nagtalubo sa mga studio ninda Picasso asin Braque; an ikaduwang peryodo inapod na "High Cubism", (poon 1909 abot 1914) kun saen sa panahon na ini si Juan Gris nagbutwa bilang importanteng taga-usol (lihis nang 1911); asin dangan si Cooper tinutukdo an "Late Cubism" (poon 1914 abot 1921) na iyo daa an ultimong peryodo kan Kubismo komo sarong radikal avant-garde na hiron.[12] An pagpipisan-pisan ni Douglas Cooper gamit an siring na mga nagkukulong na mga termino sa pagdistingir kan mga trabaho ni Braque, Picasso, Gris (poon 1911) asin Léger (sa mas hababang lebel) nagtataong pakahulogan nin tinutuyong pagsaboot sa mga bagay na ini.[5]
Toltolan
- ↑ Jean Metzinger, Note sur la peinture, Pan (Paris), October–November 1910
- ↑ Christopher Green, MoMA collection, Cubism, Introduction, from Grove Art Online, Oxford University Press, 2009 Archived 2014-08-13 at the Wayback Machine.
- ↑ Cubism: The Leonard A. Lauder Collection, The Metropolitan Museum of Art, New York, 2014 Archived 2015-05-17 at the Wayback Machine.
- ↑ Christopher Green, MoMA collection Cubism, Origins and application of the term, from Grove Art Online, Oxford University Press, 2009 Archived 2014-06-13 at the Wayback Machine.
- ↑ 5.0 5.1 Christopher Green, 2009, Cubism, MoMA, Grove Art Online, Oxford University Press Archived 2014-08-13 at the Wayback Machine.
- ↑ Joann Moser, Jean Metzinger in Retrospect, Pre-Cubist works, 1904–1909, The University of Iowa Museum of Art, J. Paul Getty Trust, University of Washington Press 1985, pp. 34–42
- ↑ Hajo Düchting, Orphism, MoMA, Grove Art Online, Oxford University Press, 2009
- ↑ Magdalena Dabrowski, Geometric Abstraction, Heilbrunn Timeline of Art History, The Metropolitan Museum of Art, New York, 2000
- ↑ Christopher Green, 2009, Cubism, Meanings and interpretations, MoMA, Grove Art Online, Oxford University Press, 2009 Archived 2015-07-02 at the Wayback Machine.
- ↑ Christina Lodder, 2009, Constructivism, Formation, 1914–21, MoMA, Grove Art Online, Oxford University Press, 2009 Archived 2008-10-24 at the Wayback Machine.
- ↑ Honour, H. and J. Fleming, (2009) A World History of Art. 7th edn. London: Laurence King Publishing, p. 784. ISBN 9781856695848
- ↑ Douglas Cooper, "The Cubist Epoch", pp. 11–221, 232, Phaidon Press Limited 1970 in association with the Los Angeles County Museum of Art and the Metropolitan Museum of Art ISBN 0-87587-041-4
- ↑ Cooper, 24
