Tataramon na Masbatenyo
An Masbatenyo o Minasbate an mayor na tataramon sa isla kan Masbate. Tulo an diyalekto kaini: Pwedeng apodon tá nin Masbatenyong Sulnopan na lakop sa palibot kan banwaan nin Basud, an Masbatenyong Habagatan na nakasentro sa banwaan kan Cataingin sa habagatang-subangan kan isla asin Masbatenyong Amihanan na nakabase sa haros kabangâ kan amihan na parte kan isla asin sa palibot kan siyudad mismo kan Masbate. Kinakalkulo na nag-aabot sa 530,000 an naggagamit kan tataramon na ini sa kabiyuan.[2]
| Masbateño | |
|---|---|
| Minasbate | |
| Subong sa | Filipinas |
| Rehiyon | Probinsya nin Masbate (haros bilog na porsiyon kan sentrong isla kan Masbate, ka-entirohang Isla nin Ticao asin sa kabangaang habagat kan isla nin Burias) |
| Subong | Mga Masbateño |
Subong na mga parataram | 350,000 (2002)[1] 250,000 L2 speakers Kabilugan: 600,000+ mga parataram |
| Mga kodigo nin tataramon | |
| ISO 639-3 | msb |
| Glotologo | masb1238 |
 Mga lugar kun sain pigtataram an Masbateño | |
Sa habagatang-sulnopan kan isla, an mayor na tataramon Ilonggo na mediyo nalahidan nin Bikol asin sa harayong parte kan habagatang-subangan kan isla an mayor na tataramong Sugbuanon.
Igwa pa man nin menor na mga diyalektong Minasbate sa isla kan Ticao na mediyo nakakaiba sa tinataram sa ibang lugar kan isla.
Sa Burias, parte pa kan probinsyang Masbate, an kadaklan Sugbuanon an tinataram puwera sa San Pascual asin sentro kan Claveria na Bikol - Naga an ginagamit.
An ibang otoridad sa lengguwahe linalakop an Masbatenyong tataramon sa terminong Bisakol na iyo an tataramon man sa Katahawang Sorsogon asin sa Habagatang Sorsogon huli sa saindang pagkaaragidan.
Mga halimbawa
baguhonPagkokompara kan Bikol - Naga/Bikol - Legazpi/Masbatenyo:
| Bikol - Naga | Bikol - Legazpi | Masbatenyo |
|---|---|---|
| dakul | dakul | damo |
| dakula | dakula | dako |
| dikit | diit | dyutay |
| tukdô | turô | tukdô |
| raot | raot | sira |
| harong | balay | balay |
| niyog | niyog | lubi |
| saldang | aldaw | adlaw |
| ulay | huron | istoryahan |
| lingaw | lingaw | limot |
| ugma | ugma | lipay |
| anggot | dagit | urit |
| giraray | gilayon | gihapon |
| amay | atab | atab |
| huri | hudyan | urhi |
| kakan | kaon | kaon |
| gutom | punaw | gutom |
| burat | buyonɡ | huboɡ |
| sakuya | sakuya | sa akon |
| samuya | samuya | sa amon |
| satuya | satuya | sa aton |
- Iba pang mga Halimbawa
- An aluhipan, amo an nagmasid kun adlaw. (Masbatenyo)
- An aluhipan/ulaypan, iyo an nagbantay kun aldaw. (Bikol Sentral)
- Ini si Ramon, amo an mahigos sa tanan na lalaki sa baryo.(Masbatenyo)
- Ini si Ramon, iyo an mahigos(maurop) sa gabos na lalaki sa baryo. (Bikol Sentral)
- Dili na sya nagpapasaway. (Masbatenyo)
- Dai na siya nagpapasaway. (Bikol Sentral)
- Kaunon san miya an isda na prinito. (Masbatenyo)
- Kakanon/Kaunon kan ikos an sirang prinitos/pigpritos.(Bikol Sentral)
Si Elmer P. Wolfenden, sa saiyang adal, nagtaong opinyon na an Bisakol kan Sorsogon asin an Masbatenyo magkaagidan na marhay alagad mas harani an Masbatenyo sa mga sistema gramatikal kan bisayang Hiligaynon ki sa kan sa lengguwaheng Bikol kan Habagatang Luzon o sa Sugbuanon kan probinsyang Cebu sa habagatan kan Pilipinas.
Tanog asin pagsayod
baguhonIgwang kag-anom na katanog: b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, w, asin y dangan tulong tiyaw: a, i, asin o/u an tataramon na Masbatenyo. Mga alopono an mga patanog na o dangan u, alagad ginagamit pirme an u.
Mga numero
baguhonUni an mga numero kan masbatenyo puon saro (1) sagkod sampulo (10)
1 — isad/usad
2 — duwa/duha
3 — tulo
4 — upat
5 — lima
6 — unom
7 — pito
8 — walo
9 — siyam
10 — napulo
Mga hihilngan
baguhon- An Satuyang Tataramon - A Study of the Bikol Language), Jason William Lobel asin Fr. William Joseph S. Tria
- A Masbatenyo-English Dictionary, Elmer P. Wolfenden
Toltolan
baguhon- ↑ Masbateño sa Ethnologue (18th ed., 2015)
- ↑ [1]dbpedia.org.Kinua 1-29-22.
Mga panluwas na takod
baguhon- Diksyunaryo na Masbateño-Ingles Archived 2017-08-26 at the Wayback Machine.