Meri Boys

Nora Elizavet Meri Boys 2 avqust 1920-ci ildə doğulmuşdu. Atası Kəlküttədə hakim vəzifəsində çalışdığından Darcilinqdə dünyaya gəlmişdi. Kembric Universitetinin Nyunhem kollecini bitirmişdi. Burda arxeologiyanı və etnoqrafiyanı öyrənmişdi.

Meri Boys 4 aprel 2006-cı ildə vəfat edib.

Zərdüştiliyi qəbul edən turlar özlərini "ari" adlandırırlarsa deməli onlar da türklərdir. İkinci məsələ isə farsların bu bölgəyə gəlmə zamanları ilə bağlıdır. Onlar buraya nüfuz edərkən artıq "Avesta" bir müqəddəs kitab kimi, zərdüştilik isə bir din kimi mövcud idi. Araşdırmaçı Meri Boys yazır: "Zərdüştlüyün sanballı yetkinliyi haqqındakı söhbət belə bir faktla üzləşir ki, midiyalılar və farslar, yəqin ki, onu çoxdan yaranıb aydın təsis edilmiş fəlsəfi nəzəriyyəsi, ənənəsi və müqəddəs "Avesta" dilində yazılmış qanunları olan, artıq mahiyyətcə heç bir Qərbi Avropa təsirinə düşə bilməyəcək bir din kimi qəbul etmişlər" (Meri Boys, "Verovanie i obıçii", M.1987, s. 62). Bu faktdır ki, farsların bölgəyə gəlişləri zərdüşti dini ehkamlarının yaradılmasından sonra baş verib. Eyni zamanda, "ari"lərin ilkin mədəniyyətinin əsasında köçəri türk – bozqır – mədəniyyətinin durduğunu unutmaq olmaz.

İngilis alimi Meri Boys yazır: "Soqdi dilində olan fraqmentlərdən birində Makedoniyalı İskəndər bəşər tarixinin ən ağır günahkarları sırasındadır… Onun cinayəti bundan ibarətdir ki, o, "maqları öldürtdü". Başqa bir pəhləvi kitabında deyilir ki, İskəndər "çoxlu müəllimlər, hüquqşünaslar, ərbablar və mobidlər öldürtdü. Üçüncü bir əsər məlumat verir ki, "o çox ocaqları söndürdü". İskəndərin əskərləri paytaxtı talan edərkən Persopolda Fratadar məbədi zərər çəkdi, Ekbatanda (Həmədanda) Anahid məbədini isə Makedoniyalılar bir neçə dəfə talan etdilər. Hətta onlar damın gümüş lövhələri və sütunların qızıl örtüklərini qopartdılar. Ola bilsin , bu maddi ziyan zaman keçdikcə yerini tutsun, lakin zərdüştçülər əvəzedilməz itkiyə məruz qaldılar. Çünki çoxlu müqəddəs xidmətçilər məhv edildi. O vaxtlar bütün dini əsərləri şifahi ifa edən kahinlər dinin canlı kitabları idilər. Onların kütləvi məhvi qədim əsərlərin məhvi demək idi. Bunu itmiş və ya bizə naqis gəlib çatmış rəvayətlər təsdiq edir".

• 1977, A Persian Stronghold of Zoroastrianism. London: Oxford University Press; Repr. 2001
• 1978, A Reader in Manichaean Middle Persian and Parthian (Acta Iranica Monograph Series). Leiden: Brill.
• 1979, Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices (Library of religious beliefs and practices). London:Routledge/Kegan Paul; Corrected repr. 1984; repr. with new foreword 2001.
• 1982, A History of Zoroastrianism, Vol. 2 (Handbuch der Orientalistik Series). Leiden: Brill. Repr. 1996 as "A History of Zoroastrianism: Vol 2, Under the Achaemenians".
• 1984, Textual Sources for the Study of Zoroastrianism (Textual Sources for the Study of Religion). London:Rowman & Littlefield. Repr. 1990
• 1987, Zoroastrianism: A Shadowy but Powerful Presence in the Judaeo-Christian World. Friends of Dr. Williams: London.
• 1988, "The religion of Cyrus the Great", in A. Kuhrt and H. Sancisi-Weerdenburg Achaemenid History III: Method and Theory, Leiden: Brill.
• 1991, A History of Zoroastrianism: Vol. 3, Zoroastrianism Under Macedonian and Roman Rule (Handbuch der Orientalistik Series). With Frantz Grenet, Leiden: Brill.
• 1992, Zoroastrianism: Its Antiquity and Constant Vigour (Columbia Lectures on Iranian Studies, No 7). Costa Mesa: Mazda.
• Ожидаются: A History of Zoroastrianism: Vols 5–7, под редакцией Альберта де Йонга (fr. Albert de Jong).