İttifaqa qəbul tarixinə görə ABŞ ştatlarının siyahısı
Birləşmiş Ştatların hər bir ştatı öz suverenliyini federal hökumətlə bölüşən 50 təsisçi qurumdan biridir. Amerikalılar hər bir ştat və federal hökumət arasında ortaq suverenliyə görə həm federal respublikanın, həm də yaşadıqları əyalətin vətəndaşlarıdır.[1] Kentukki, Massaçusets, Pensilvaniya və Virciniya tam rəsmi adlarında ştat deyil, birlik terminindən istifadə edirlər.
Ştatlar Birləşmiş Ştatların əsas bölmələridir. Onlar federal hökumətə verilməyən və ABŞ Konstitusiyası ilə qadağan olunmayan bütün səlahiyyətlərə malikdirlər. Bütövlükdə, əyalət hökumətləri yerli maraq doğuran məsələləri tənzimləmək səlahiyyətinə malikdir. Məsələn,dövlətdaxili ticarətin tənzimlənməsi, seçkilərin keçirilməsi, yerli hökumətlərin yaradılması, dövlət məktəb siyasəti və qeyri-federal yol tikintisi və təmiri. Hər bir dövlətin respublika prinsiplərinə əsaslanan öz konstitusiyası və icra, qanunverici və məhkəmə qollarından ibarət hökuməti var.[2]
Bütün ştatlar və onların sakinləri Senat və Nümayəndələr Palatasından ibarət ikipalatalı qanunverici orqan olan federal Konqresdə təmsil olunurlar. Hər bir ştat iki Senator və ən azı bir Nümayəndə ilə təmsil olunur, halbuki bir ştatın Nümayəndələr Palatasının nümayəndə heyətinin ölçüsü konstitusiyaya uyğun olaraq ən son onillik siyahıyaalma ilə müəyyən edilən ümumi əhalisindən asılıdır.[3] Bundan əlavə, hər bir ştat Birləşmiş Ştatların Prezidentini və Birləşmiş Ştatların vitse-prezidentini seçən orqan olan Seçici Kollegiyasında səs vermək üçün həmin ştatdan Konqresdəki Nümayəndələr və Senatorların cəminə bərabər sayda seçici seçmək hüququna malikdir.[4]
Konstitusiyanın IV maddəsinin 3-cü bölməsinin 1-ci bəndi Konqresə yeni ştatları İttifaqa qəbul etmək səlahiyyətini verir. 1776-cı ildə ABŞ-nin yaranmasından bəri ştatların sayı ilkin 13-dən 50-yə qədər artıb. Hər bir yeni ştat mövcud ştatlarla bərabər şəkildə qəbul edilmişdir.[5]
Aşağıdakı cədvəl bütün 50 ştatın siyahısı və onların müvafiq dövlətçilik tarixlərini göstərir. İlk 13 ştat 1776-cı ilin iyulunda Birləşmiş Ştatların Müstəqillik Bəyannaməsi ilə razılaşaraq ştat oldu və hər biri Konfederasiyanın ilk konstitusiyasını ratifikasiya etdikdən sonra 1777-1781-ci illər arasında ilk Ştatlar İttifaqına qoşuldu.[6] (AoC ratifikasiya tarixlərini göstərən ayrı bir cədvəl aşağıda verilmişdir. ) Bu ştatların hər birinin 1787-ci il Konstitusiyasını ratifikasiya etdiyi və yeni (və indiki) federal hökumətdə digərlərinə qoşulduğu ardıcıllıqla təqdim olunur. Hər bir sonrakı ştat üçün qeyd olunan qəbul tarixi Konqres Aktı ilə müəyyən edilmiş rəsmi tarixdir. [a]
Konfederasiyanın maddələrinin ratifikasiya tarixləri
redaktəİkinci Kontinental Konqres 15 noyabr 1777-ci ildə ayrı-ayrı ştatlar tərəfindən ratifikasiya olunmaq üçün Konfederasiya Maddələrini təsdiqlədi. Konfederasiya Maddələri 13 ştatın hamısı tərəfindən ratifikasiya edildikdən sonra 1 mart 1781-ci ildə qüvvəyə minmişdir. 4 mart 1789-cu ildə Maddələrə əsasən ümumi hökumət hazırkı Konstitusiyaya əsasən federal hökumətlə əvəz olundu.[8]
| Ştat | Tarix | |
|---|---|---|
| 1 | 16 dekabr, 1777-ci il | |
| 2 | 5 fevral, 1778-ci il | |
| 3 | 6 fevral, 1778 | |
| 4 | 9 fevral 1778-ci il | |
| 5 | 12 fevral 1778-ci il | |
| 6 | 26 fevral 1778-ci il | |
| 7 | 4 mart 1778-ci il | |
| 8 | 5 mart 1778-ci il | |
| 9 | 10 mart 1778-ci il | |
| 10 | 5 aprel 1778-ci il | |
| 11 | 19 noyabr 1778-ci il | |
| 12 | 1 fevral 1779-cu il | |
| 13 | 2 fevral 1781-ci il | |
Həmçinin bax
redaktə- Qanayan Kanzas müharibəsi - Kanzasda 1854-61-ci illərdən əvvəlki illərdə köləliyə qarşı və köləlik tərəfdarı qrupların iştirak etdiyi Kanzas Ərazisində bir sıra şiddətli münaqişələr
- ABŞ ştatlarının siyahısı
Qeydlər
redaktə- ↑ Bu siyahı 11 ştatın (Virciniya, Şimali Karolina, Cənubi Karolina, Corciya, Florida, Alabama, Mississippi, Tennessi, Arkanzas, Luiziana və Texas) vətəndaş müharibəsi zamanı Amerika Konfederativ Ştatlarını yaratmaq üçün ayrılmasını nədə, həmin ştatların sonradan rekonstruksiya əəfəsində İttifaqa yenidən qoşulması və ya müharibədən sonra hər bir ştatın “Konqresdə təmsilçiliyə yenidən qəbul edilməsi”-ni nəzərə almır, çünki federal hökumət onların İttifaqı tərk etmələrini hüquqi şəkildə tanımır. Həmçinin, Konstitusiya dövlətlərin İttifaqdan ayrılmaq səlahiyyətinin olub-olmaması barədə susur., lakin Ali Məhkəmə Texas Uayta qarşı (1869) məhkəməsində hər bir ştatın bunu birtərəfli qaydada edə bilməsinin mümkünsüzlüyü qərarını qəbul etmişdi.[7]
Xarici keçidlər
redaktə- "ABŞ Ştatları Videoları". History.com.
- "Dövlətçilik tarixləri". 50states.com.
İstinadlar
redaktə- ↑ Erler, Edward. "Essays on Amendment XIV: Citizenship". The Heritage Foundation. 2017-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-11.
- ↑ "Frequently Asked Questions About the Minnesota Legislature". Minnesota State Legislature. 2013-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-11.
- ↑ Kristin D. Burnett. "Congressional Apportionment (2010 Census Briefs C2010BR-08)" (PDF). U.S. Department of Commerce, Economics and Statistics Administration. 2011-11-19 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-12-11.
- ↑ Elhauge, Einer R. "Essays on Article II: Presidential Electors". The Heritage Foundation. 2017-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-11.
- ↑ "Doctrine of the Equality of States". Justia.com. 2012-10-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-11.
- ↑ Jensen, Merrill. The Articles of Confederation: An Interpretation of the Social-Constitutional History of the American Revolution, 1774–1781. University of Wisconsin Press. 1959. xi, 184. ISBN 978-0-299-00204-6.
- ↑ "Texas v. White 74 U.S. 700 (1868)". Justia.com. 2016-11-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-11.
- ↑ Rodgers, Paul. United States Constitutional Law: An Introduction. McFarland. 2011. səh. 109. ISBN 978-0-7864-6017-5. 2022-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-11.