Viruslar üçün mənbəyə bax

Aşağıdakı səbəbə görə bu səhifəni redaktə etmək hüququnuz yoxdur:

Sizin IP-ünvanınız bütün Vikimedia Fondu vikilərində bloklanmış diapazon daxilindədir.

Blok ‪Hasley‬ tərəfindən tətbiq edilib. Göstərilən səbəb: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Blokun başlaması: 16:21, 18 dekabr 2022
Blokun bitməsi: 16:21, 18 dekabr 2025

Cari IP-ünvanınız: 62.210.136.28. Bloklanmış diapazon: 62.210.0.0/16. Zəhmət olmasa, yuxarıda göstərilən bütün məlumatları edəcəyiniz müraciətlərə daxil edin.

Səhvən bloklandığınızı düşünürsünüzsə, əlavə məlumat və təlimatları Açıq proksilərə yox qlobal siyasətində tapa bilərsiniz.

Əks halda bloku müzakirə etmək üçün Meta-Wiki-də sorğu göndərin. Siz həmçinin stüardlar VRT sorğu növbəsinə (stewards@wikimedia.org) yuxarıdakı bütün təfərrüatlar daxil olmaqla e-məktub göndərə bilərsiniz.

Siz bu səhifənin məzmununu görə və köçürə bilərsiniz.

{{Mənbə azlığı}}
{{Vikiləşdirmək}}
{{Takson}}

'''Virus''' ({{lang-la|virus}} — "zəhər") — ən sadə canlı orqanizmdir. Çox vaxt canlı yox, yarı-canlı orqanizm olaraq qəbul edilir. 1892-ci ildə D. İ. İvanovski sübut edib ki, bu kiçik hissəciklər asanlıqla kiçik məsamələrdən keçə bilirlər. Ona görə bunlara viruslar və ya süzülən viruslar adı verildi. Əksər viruslar irsi materialdan və qoruyucu örtük olan kapsiddən təşkil olunmuşdur.

[[Ensefalit]], [[Qızılca (xəstəlik)|qızılca]], [[quduzluq]], [[tütün mozaikası]] və s. RNT tərkibli viruslardır.

Virusların xaricdən örtən [[zülal]] örtüyü [[kapsid]] adlanır.

Virusun RNT-si zülal örtüyünün (yəni kapsidin) içərisində yerləşir.

Viruslar həm [[prokariot]], həm də [[eukariot]] [[mikroorqanizmlər]]dən bir sıra əlamətlərinə görə fərqlənirlər ki, bunlar aşağıdakı əlamətlərdir:
* 1. Viruslar ancaq bir tipli nuklein turşusuna (DNT ya da RNT) sahibdirlər.
* 2.[[Hüceyrə]] quruluşu yoxdur.
* 3. Böyümə və ikiyə bölünmə qabiliyyətinə malik deyillər.
* 4. Xüsusi metabolik sistem yoxdur.
* 5. Öz tərkib hissəsinin hesabına deyil, sahib hüceyrənin hesabına çoxalır.
* 6. Xüsusi zülalını sintez etmək üçün sahib hüceyrənin ribosomundan istifadə edir.
* 7. Genetik parazitdir. Viruslar ekosistemdə demək olar ki, hər yerdə mövcuddurlar. Virusları [[mikrobiologiya]]nın bir bölməsi olan '''[[virusologiya]]''' öyrənir. Virusların sahib hüceyrədən kənar forması '''virion'''lar kimi adlanır. Virus hissəcikləri adətən 2, yaxud 3 hissədən ibarət olur:
* 1. Genetik informasiyanı daşıyan [[DNT]], yaxud [[RNT]]-dən təşkil olunmuş genetik material
* 2. Bəzi hallarda genləri əhatə edən protein qatı
* 3. Proteinləri əhatə edən lipid təbəqəsi. Bütün viruslar Vira aləmi altında birləşdirilir. Tərkibində olan nuklein turşusunun tipinə görə 2 yarım aləmə ayrılır: DNT tərkibli viruslar və [[RNT]] tərkibli viruslar. RNT tərkibli viruslar riboviruslar, DNT tərkibli viruslar isə dezaksiriboviruslar kimi tanınırlar.

[[RNT tərkibli viruslar]]a aşağıdakı qrupları misal göstərmək olar: Ortomyxoviridae (qrip virusları), Paramyxoviridae (buraya qızılca, epidemik parotit və digər viruslar daxildir), Rhabdoviridae (quduzluq, vezukulyar stomatit və s.), Retroviridae (QİÇS virusu və s.), Picornaviridae (enteroviruslar, A [[hepatit]] virusu və s.), Reoviridae (reoviruslar, rotoviruslar) və digərləri.

[[DNT tərkibli viruslar]] qrupuna isə Poxviridae (məs: [[təbii çiçək]] virusu, çiçək vaksini virusu və b.), Herpesviridae qrupu (sadə herpes, su çiçəyi, sitomeqaliya virusları və s.), Hepadnoviridae (insanın B hepatit virusu), Adenoviridae (insanın adenovirusları), Parvoviridae (adenoassosiyalaşmış viruslar) və digər qruplar daxildir.

Virusları spiralvari və sferik formalardan başlamış müxtəlif mürəkkəb quruluşlara qədər geniş miqyasda dəyişirlər. Ümumiyyətlə, virusların orta ölçüsü bakteriyaların orta ölçüsünün təxminən yüzdə birinə bərabərdir.

{{Təbiətin elementləri}}

[[Kateqoriya:Viruslar| ]]
[[Kateqoriya:Virusologiya]]

Bu səhifədə istifadə edilmiş şablonlar:

Şablon:= (redaktə)
Şablon:Ambox (redaktə)
Şablon:Btname (redaktə)
Şablon:Dil-la (redaktə)
Şablon:Dil1 (redaktə)
Şablon:Dəqiqləşdirilməmiş (mənbə koduna bax) (mühafizə edilib)
Şablon:Eq (redaktə)
Şablon:Icon (redaktə)
Şablon:If-wikidata (redaktə)
Şablon:Lang-la (redaktə)
Şablon:Məlumat qutusu (mənbə koduna bax) (təcrübəli redaktor mühafizəsi)
Şablon:Məlumat qutusu/aşağı (redaktə)
Şablon:Mənbə azlığı (mənbə koduna bax) (təcrübəli redaktor mühafizəsi)
Şablon:Navbox (redaktə)
Şablon:Takson (redaktə)
Şablon:Takson/Rəng (redaktə)
Şablon:Takson/Yoxlama (redaktə)
Şablon:TaxInfo (redaktə)
Şablon:Təbiətin elementləri (redaktə)
Şablon:Vikiləşdirmək (redaktə)
Şablon:Virus (redaktə)
Şablon:Wikidata (mənbə koduna bax) (mühafizə edilib)
Şablon:İcon (redaktə)
Şablon:İf-wikidata (redaktə)
Modul:Arguments (redaktə)
Modul:Calendar (redaktə)
Modul:Category handler (redaktə)
Modul:Category handler/blacklist (redaktə)
Modul:Category handler/config (redaktə)
Modul:Category handler/data (redaktə)
Modul:Category handler/shared (redaktə)
Modul:Color contrast (redaktə)
Modul:Color contrast/colors (redaktə)
Modul:Icon (redaktə)
Modul:Icon/data (redaktə)
Modul:Message box (redaktə)
Modul:Message box/ambox.css (redaktə)
Modul:Message box/configuration (redaktə)
Modul:Məlumat qutusu (redaktə)
Modul:Namespace detect/config (redaktə)
Modul:Namespace detect/data (redaktə)
Modul:Navbox (redaktə)
Modul:Sources (redaktə)
Modul:Sources/utils (redaktə)
Modul:String (mənbə koduna bax) (mühafizə edilib)
Modul:Taxonomy/classification (redaktə)
Modul:Taxonomy/latin (redaktə)
Modul:Taxonomy/styles.css (redaktə)
Modul:Transclude (redaktə)
Modul:Unsubst (redaktə)
Modul:Wikidata (mənbə koduna bax) (mühafizə edilib)
Modul:Wikidata/Biology (redaktə)
Modul:Wikidata/config (redaktə)
Modul:Wikidata/media (redaktə)
Modul:WikidataSelectors (redaktə)
Modul:Yesno (redaktə)

Viruslar səhifəsinə qayıt.

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Viruslar"

Viruslar üçün mənbəyə bax

Naviqasiya menyusu

Axtar