Superrozidlər
| Superrozidlər | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Superrozidlər |
||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
||||||
| ||||||
Superrozidlər (lat. Superrosids) — bitkilər aləminin bazal evdikotlar kladına aid bitki kladı.
Bu klad, 88.000-dən çox növü əhatə edir və bu da bütün angiospermlərin dörddə birindən çoxunu təşkil edir.[2]
Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Superrozidlər müxtəliflik baxımından çox geniş bir qrupdur və bu səbəbdən də ümumi morfoloji xüsusiyyətləri müəyyən etmək çətindir. Bununla birlikdə, bəzi molekulyar və biokimyəvi xüsusiyyətlərə əsasən bu kladı digər çiçəkli bitkilərdən ayırmaq mümkündür.
Rosid sinapomorfiyaları: Superrozidlər bir neçə molekulyar sinapomorfiyaya (ortaq törəmiş xüsusiyyət) malikdir. Bunlardan ən əhəmiyyətlisi, matK geninin intronundakı bir inversiyadır.[3]
Flavonoidlər: Superrozidlər flavonoidlər adlı bir sıra ikincil metabolitlərə malikdir. Bu maddələr, bitkilərin rənglənməsində, tozlandırıcıları cəlb etməsində və bitki-mikrob qarşılıqlı əlaqələrində rol oynayır.[4]
Təsnifatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Superrosids, iki əsas qrupa ayrılır:
Saxifragales: Bu sıra, ağac, kol və ot bitkilərindən ibarətdir. Ən tanınmış Saxifragales fəsilələrindən bəziləri daşsarmaşığı (Saxifragaceae), qrossulariaceae (Grossulariaceae) və hamamelidaceae (Hamamelidaceae) fəsilələridir.
Rozidlər: Bu klad superrozidlərin ən böyük qrupudur və iki əsas qrupa ayrılır:
Fabidlər: Bu qrup, əsasən paxlalılar (Fabaceae), kələmçiçəklilər (Brassicaceae), gülçiçəyikimilər (Rosaceae) və balqabaqkimilər (Cucurbitaceae) kimi fəsilələri əhatə edir.
Malvids (malvidlər): Bu qrup, əsasən üzümkimilər (Vitaceae), söyüdçiçəklilər (Salicaceae), əməköməcikimilər (Malvaceae) və mersinkimilər (Myrtaceae) kimi fəsilələri əhatə edir.
Əhəmiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Superrozidlər təbiət və insan həyatı üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Onlar qida mənbəyi (meyvə, tərəvəz, qoz-fındıq, paxla və s.), dərman, lif, yanacaq, efir yağı və digər məhsulların əsasını təşkil edir. Superrozidlər həmçinin ekosistemlərdə mühüm rol oynayır, fotosintez prosesi ilə oksigen istehsal edir, torpağın münbitliyini artırır və biomüxtəlifliyin qorunmasına kömək edir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Brands, S.J. (ed.) Taxonomicon (ing.). 1989.
- ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV". Botanical Journal of the Linnean Society. 181 (1). 2016: 1–20. doi:10.1111/boj.12385.
- ↑ Soltis, D. E.; Soltis, P. S.; Endress, P. K.; Chase, M. W. "Phylogeny and evolution of angiosperms". Sinauer Associates. 2005: 1–499.
- ↑ Winkel-Shirley, B. "Flavonoid biosynthesis. A colorful model for genetics, biochemistry, cell biology, and biotechnology". Plant Physiology. 126 (2). 2001: 485–493. doi:10.1104/pp.126.2.485. PMC 1540182. PMID 11402179.