Sacramento

Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. Pues añadiles tu mesmu o avisar al autor principal del artículu na so páxina d'alderique pegando: {{subst:Avisu referencies|Sacramento}} ~~~~

Sacramento
Alministración
País	Estaos Xuníos
Estaos	California
Condáu	condáu de Sacramento
Tipu d'entidá	capital de condáu
Mayor of Sacramento, California (en)	Darrell Steinberg
Nome oficial	Sacramento (en)
Nome llocal	Sacramento (en)
Códigu postal	94203–94299 y 95800–95899
Xeografía
Coordenaes	38°34′31″N 121°29′10″W / 38.5753°N 121.4861°O / 38.5753; -121.4861
Sacramento Sacramento (los EE.XX.)
Superficie	259.273528 km²
Altitú	14 m[1]
Llenda con	Río Linda (es) , West Sacramento (es) y Riverview (en)
Demografía
Población	524 943 hab. (1r abril 2020)
Porcentaxe	100% de condáu de Sacramento
Densidá	2024,67 hab/km²
Viviendes	187 683 (31 avientu 2020)
Más información
Fundación	1849
Prefixu telefónicu	916
Estaya horaria	UTC−08:00 UTC−07:00
Llocalidaes hermaniaes	Liestal, Belén, Quixináu, Jinan, Manila, Matsuyama, Yongsan-gu (es) , Hamilton, Pasay, Ashkelon y Sumy
cityofsacramento.gov

Sacramento ye la capital del estáu de California, nos Estaos Xuníos, y centru alministrativu del condáu homónimu. Asítiase na xuntura de los ríos Sacramento y de los Americanos, na fastera septentrional del Valle Central (Central Valley) de California. Con una población estimada (2011, U.S. Census Bureau) de 477.891 habitantes, ye la sesta ciudá mayor de California y la trentena quinta mayor de tol país. La ciudá ye'l centru cultural y económicu d'un área metropolitana qu'inclúi siete condaos y tenía, en 2009, una población estimada de 2.527.123, que faen d'ella la cuarta mayor de California dempués de les de Los Angeles (Greater Los Angeles Area), San Francisco (San Francisco Bay Area) y San Diego, y la ventena séptima mayor del país. Ta separtada pol ríu Sacramento de la ciudá de West Sacramento.

Sacramento convirtióse nuna ciudá gracies a los esfuercios del inmigrante suizu John Sutter Sr., el so fíu John Sutter Jr., y James W. Marshall. La ciudá creció rápidamente a la vera'l Fuerte Sutter, establecíu pol primeru de los citaos en 1839. Demientres la fiebre del oru de California Sacramento convirtióse nún centru de distribución de toa mena de productos, y nún ñudu de comunicaciones, una y bones yera la estación terminal de dilixencies, barcos de tresporte fluvial, telégrafos, el Pony Express y del primer ferrocarril trescontinental que cruciaba Estaos Xuníos de costa a costa.

La so universidá estatal (California State University, Sacramento), nomada davezu Sacramento State o Sac State, ye la mayor de la ciudá, y ún de los 23 campus del sistema estatal universitariu de California. Hay, amás, otres trés universidaes na ciudá y na so rodiada. Venceyada a una de ellas, la University of California Davis, allúgase na ciudá un hospital de los más avanzaos del mundu na estaya investigadora, el UC Davis Medical Center.

La ciudá de Sacramento asítiase nel centru del valle homónimu (Sacrament Valley), unos 120 km al noreste de San Francisco. Arrodiada poles polos montes de Sierra Nevada al este, la cordillera costera californiana al oeste y los montes Siskiyou al norte, la ciudá esfruta d'un clima templáu la mayoría del añu. Los sos inviernos son templaos y húmidos, y los sos branos secos y caldios. La temporada de lluvies va d'abril a ochobre, y la temperatura media añal de la ciudá ye de 16,1ºC. Nel branu les temperatures son moderadamente altes pola influyencia de la corriente d'aire conocida como delta breeze, que trai aire del océanu dende la bahía de San Francisco y fai que la temperatura refresque enforma pela nueche.

El área na que s'asitia Sacramento tuvo habitada polos Nisenan, una de les tribus Maidu, dende 10.000 años enantes de qu'aportaran los primeros pobladores europeos. Una espedición de soldaos españoles de la Misión San José, mandaos pol teniente Gabriel Morago, descubrieron los ríos Sacramento y de los Americanos en 1808. Por embargu, nun diba haber pobladores europeos na zona hasta 1839.

Nesi añu, con permisu del gobiernu mexicanu'l capitán John Sutter, un suizu que tenía escapao del so país pa evitar dir a la cárcel por deldes, construyó un asentamientu y llamólu New Helvetia (Nueva Suiza), n'homenaxe al so país d'orixe. Construyó'l Fuerte Sutter, que ta restauráu y puede visitase anguaño, y tamién un embarcaderu (Embarcadero) nel ríu Sacramento. Llamó a un constructor de molinos, James Marshall, pa que lu ayudara a llevantar l'asentamientu. Elli foi'l qu'atopó, en 1848, una pepita d'oru, y l'espardimientu de la noticia dio orixe a la fiebre del oru de California de 1849.

Esi mesmu añu New Helvetia tomó, del ríu de Sacramento, el so nome, y algamó l'estatus urbanu al añu siguiente. Pesie al so calter de ciudá conflictiva, porque taba enllena de mineros con bien de perres por gastar, y a sufrir dos inundaciones en 1849 y 1853 y un fueu en 1852, la ciudá llogró convertise na capital de California en 1854, magar que tuvo que pagar un millón de dólares pa consiguilo.

En 1855 entamó la construcción del ferrocarril del valle de Sacramento, y la so acabación al añu siguiente fizo de la ciudá la estación terminal del primer ferrocarril de California. Darréu aportaron el Pony Express y, en 1861, el telégrafu trescontinental. En 1869 una llinia de ferrocarril (Central Pacific Railroad) xunió per tren les dos costes del país. La so apertura fizo qu'un viaxe que primero duraba seis meses pudiera facese de magar en seis díes, y permitió que los granxeros de Sacramento pudieran vender los sos productos a les ciudaes de la costa atlántica de los Estaos Xuníos. L'espoxigue d'esta actividá y la decayencia de la minería del oru ficieron que l'agricultura entamara a ser la principal actividá económica de la ciudá.

Na primera metá del sieglu XX aportaron a la ciudá dos instalaciones militares. La base aérea de Mather Field creóse demientres la Primer Guerra Mundial como un llugar pa preparar los aviones que teníen de volar a Europa; y la base aérea de McClellan, inaugurada en 1937, convirtióse nuna importante base d'operaciones demientres la Segunda Guerra Mundial. Eses instalaciones traxeron bien de trabayu a la zona, y munchos de los qu'aportaron con elles asentáronse y desarrollaron industries y empreses dempués de l'acabación de la guerra. North Sacramento foi'l llugar nel que abrió, en 1945, el primer centru comercial suburbanu (shopping mall) de los Estaos Xuníos.

El so centru urbanu, como'l de la mayoría de les ciudaes estauxunidenses, entró en decayencia na década del 1950 pola emigración masiva de la xente económicamente más poderosa a los suburbios. Sicasí, nos caberos años hai un resurdimientu del centru de la ciudá, que conservó y restauró los sos distritos históricos y vio como se desarrollaben proyeutos inmobiliarios que traíen nueva vida al downtown urbanu.

Sacramento, que la so riqueza-y vieno de la manu del oru y el ferrocarril, entá caltién eses actividaes na so cadarma económica. Entá hai mines nel área, y la ciudá sigue siendo un importante ñudu de comunicaciones ferroviaries. Amás tien a la so vera, nel condáu vecín de West Sacramento un puertu, que comunica dende 1963 cola bahía de San Francisco al traviés d'una canal de 71 km y que ye ún de los centros de distribución más importantes de la costa oeste de los Estaos Xuníos. Pola so condición de capital estatal l'alministración nos sos trés niveles (federal, estatal y llocal) ye'l mayor emplegador de la ciudá. Sicasí, la ciudá tamién ye un importante centru de producción agrícola una y bones ye'l centru dende'l que se distribuyen los productos de la fértil rexón del valle de Sacramento: frutes, verdures, arroz, carne, zucre de caña, almendres...

En conxuntu la economía de la ciudá ta perdiversificada. El gobiernu y el tresporte (marítimu y ferroviariu) son los sectores económicos que dan trabayu a más xente. L'agricultura y la minería, magar que siguen siendo importantes, yá creen menos emplegos que los nuevos sectores de la economía: teunoloxíes de la información, servicios financieros, servicios de salú y educativos, industria del ociu, construcción... La presencia de trabayadores cualificaos y la esistencia d'importantes centros d'investigación atraxeron a la ciudá a grandes compañíes teunolóxiques, como Intel o Hewlett-Packard.

Los mayores emplegadores ^[2] de la ciudá son l'estáu de California (69.763 trabayadores), el condáu (11.450 trabayadores), los hospitales UC Davis (7.725 trabayadores) y Catholic Healthcare West (7.069 emplegaos) y la empresa Intel (6.633 trabayadores). El ayuntamientu, pela so banda, tien 4.083 trabayadores.

• (n'inglés) Páxina web oficial de la ciudá
• (n'inglés) Turismu en Sacramento (Portal web del Sacramento Convention and Visitors Bureau
• (n'inglés) Portal turísticu del distritu históricu Old Sacramento

• VV.AA., Cities of the United States, 5th edition. Thomson Gale, Farmington Hills, 2006.