Sagráu

Lo sagrao (por oposición a profanu) ye una autoridá que, aplicada a una creencia, dexa a un grupu o una sociedá humana denotar una separación binaria espiritual o moral ente distintos elementos que la componen, definir o la representen (oxetos, actos, idees, valores...) La dicotomía sacrado-profanu ye la carauterística central de la relixón para Émile Durkheim.^[3]

El términu utilizar nos grupos basaos na iniciación (ritu de camín, sociedá secreta) o la revelación (relixones revelaes) pa describir los elementos que los constitúin y enconten, según tou aquello que ta amestáu a ellos (manifestaciones, organizaciones, etc.) Por casu, na mayoría de les relixones lo sagrao designa tou lo qu'atañe lo más fundamental del so cultu.

Esta noción utilízase anguaño de manera más xeneral n'otros contestos: una nación puede definir como sagraos los principios que lu fundan; una sociedá puede definir como sagraos dalgunos de los sos valores, etc. Los antropólogos contemporáneos dicen amás que la noción de sagráu ye demasiáu borrosa p'aplicala al estudiu de les relixones –anque sigan trabayando n'ello–.^{[ensin referencies]}

Los elementos de lo sagrao suelen considerase inmutables: la so manipulación, inclusive col pensamientu, tien d'obedecer unos rituales bien definíos. Nun respetar estes regles, inclusive actuar contra les mesmes, calificar d'ordinariu como un pecáu o crime real o simbólicu: ye lo que llamamos sacrilexu. El peor de los sacrilexos ye la profanación, que se define como la introducción d'elementos profanos nun recintu sagráu (real o simbólicu).

Nótese que la noción de lo sagrao atópase en toles sociedaes.

"Les coses sagraes son les que les protexen y aisllen de les coses profanes ,son a les que s'apliquen estes prohibiciones y que tienen de permanecer apartaes d'aquélles. La rellación (o la oposición, l'ambivalencia) ente lo sagrao y lo profano ye la esencia del fechu relixosu." (Durkheim)

"Lo sagrao ye'l respetu a la vida. La espiritualidá ye'l respetu de lo esencial: amar la vida, amar toles vides." (Bruno San Marco)

El términu emplégase dacuando por estensión, eventualmente por non creyentes, pa calificar valores qu'apaecen como esenciales pa una civilización (exemplu: El respetu de la propiedá ye una cosa sagrada, etc.).

Nesti sentíu apaez en La Marsellesa:

Amor sagrao a la Patria :¡Guía,

sostén los nuesos brazos ...

Llibertá, llibertá querida :¡Combate al

pie de los tos defensores!

Lo sagrao nun ta amestáu siempres a la represión violenta. Ye Dios (o los dioses) l'encargáu d'aplicala, al traviés de quien sían los sos voceros. Anque cualquier individuu puede atribuyir cualidaes sagraes a daqué a lo que se-y tenga enforma apreciu. Evítase asina la profanación, que funciona como otra forma de violencia que, al nun ser dogmática, amenaza a la cultura, yá que nun ufierta la sustitución de tolos símbolos qu'implica. El sacrilexu (profanación o robu de daqué sagráu) quita de la trama social los elementos simbólicos que protexen el so orde (la paz interna).

Mircea Eliade interpreta la relixón non solamente como "creencia en deidaes", sinón como "la esperiencia de lo sagrao", analizando la dialéutica de lo sagrao.^[4] Lo sagrao presentar en rellación a lo profano.^[5] La rellación ente lo sagrao y profanar nun ye d'oposición, sinón de complementariedá, una y bones lo profano ye vistu como hierofanía.^[6]

Nel cristianismu, "sagrariu" ye la parte interior de les ilesies, onde se guarden les "coses sagraes", como pueden ser les reliquies; y más específicamente'l llugar onde se caltién el mota coles hosties consagraes, davezu nuna custodia.^[7] Ye daqué similar al Sanctasanctórum (Dvir) ("santu de los santos") de l'antigua relixón xudía (en Roma esiste tamién un Sancta Sanctorum onde se caltienen les principales reliquies).

Según el DRAE, "sagráu" ye'l "llugar que, por privilexu, podía sirvir d'abellugu a los escorríos pola xusticia".^[1] El costume de acoyese a sagráu producía que, nel Antiguu Réxime, delles ilesies enllenar de delincuentes (como se describe na lliteratura picaresca -"Na mio mocedá siempres andaba poles ilesies, y non de puru bon cristianu", diz El Buscón-^[8]); o en casu de disturbios, de los qu'escapaben d'ellos (como mientres la revuelta anticonversa de Toledo de 1467). Inclusive nel sieglu XX, el respetu que la policía tenía de caltener al sagráu de les ilesies fizo que nelles tuvieren llugar delles xuntes d'oposición al franquismu ("capuchinada" de 1966) o protestes llaborales, lo que foi frayáu en dellos casos (sucesos de Vitoria del 3 de marzu de 1976).

Acoyese al sagráu de los templos yera tamién un costume propia de los griegos, y el nun respetalo yera consideráu un sacrilexu pergrave, ejemplificado nel destierru de los alcmeónidas.

Sacralización redirixe equí, pa otros significaos, vease:

• Consagración
• Santificación
• Sacralización de la quinta vértebra lumbar (fusión de la quinta vértebra lumbar col güesu sacru), una anomalía vertebral conxénita.^[9]