Marcos l'Evanxelista

Suel identificáse-y con Juan, llamáu Marcos. Esti personaxe apaez delles vegaes nos Fechos de los Apóstoles. Cítase-y per primer vegada en Fechos 12:12, cuando Simón Pedro, milagrosamente lliberáu de la cárcel, abelúgase en casa de María, madre de "Juan, por nomatu Marcos". Acompañó a Pablo de Tarsu y a Bernabé nel primer viaxe de Pablo (Fechos 13:5), pero dixebrar d'ellos cuando llegaron a Panfilia, tornando a Xerusalén (Fechos 13:13 nestos versículos fai referencia a él a cencielles como "Juan"). Cuando Pablo diba empecipiar el so segundu viaxe, tuvo una grave disputa con Bernabé a cuenta de "Juan, llamáu Marcos": Bernabé quería que fora con ellos, pero Pablo negábase, yá que los abandonara nel viaxe anterior. Pablo y Bernabé terminaron per dixebrar se, y Marcos acompañó al segundu nel so viaxe a Xipre (Fechos 15:37-39).

Nun ta claru si esti personaxe, "Juan, llamáu Marcos" ye'l mesmu al que se fai referencia en delles epístoles atribuyíes a Pablo, concretamente en 2Timoteo 4:11, Colosenses 4:10, Filemon 1:24 y na Primer Epístola de Pedro (1Pedro 5:13). En Colosenses dicir d'él que ye sobrín de Bernabé (Colosenses 4:10), lo que podría esplicar qu'esti apostara con Pablo alrodiu de Marcos.

 

Nel final de la Primer Epístola de Pedro, esti referir a "el mio fíu Marcos". Ente que les ilesies copta, católica y ortodoxa aseguren que se trata d'un fíu espiritual (esto ye, que Marcos fuera bautizáu por Pedro) o qu'a cencielles Pedro -y tenía enforma ciñu, dellos teólogos protestantes nun tienen inconveniente n'interpretar que podría tratase d'un fíu biolóxicu, encontáu na pallabra griega "huios", que s'aplica a descendientes.

Según l'Evanxeliu que se-y atribúi, cuando Xesús foi prindáu nel Güertu de les Olivares, siguía-y un mozu envueltu nuna sábana, especulando dalgunos cola posibilidá de qu'esti mozu fuera'l mesmu Juan Marcos.

La tradición diz que Marcos evanxelizó como Obispu d'Alexandría, n'Exiptu, onde realizó dellos milagros y estableció una ilesia y la so famosa escuela cristiana, nomando un obispu, trés presbíteros y siete diáconos y morrió allá como mártir el llunes de Pascua 25 d'abril del añu 68 (o nel 64 según delles fontes).^[1] Nárrase que siete años antes del so martiriu viaxó a Marmarica y Libia.^[1]

Según la tradición, la Ilesia Copta d'Etiopía tien el so orixe nes prédiques de San Marcos, autor del Segundu Evanxeliu nel sieglu I, que llevó'l cristianismu a Exiptu na dómina del emperador Nerón.

Los Fechos de San Marcos, un escritu de metá del sieglu IV, refieren que San Marcos foi abasnáu peles cais d'Alexandría, arreyáu con cuerdes al pescuezu. Dempués llevar a la cárcel y a otru día volviéron-y a aplicar el mesmu martiriu hasta que finó. Depués echaron el so cuerpu a les llapaes, pero los fieles llograron sacalo y evitar la so destrucción.

Marcos ye consideráu pola tradición cristiana l'autor del evanxeliu que lleva'l so nome. Yá que él nun foi discípulu direutu de Xesús, polo que basó'l so rellatu -siempres según la tradición- nes enseñances de Pedro. L'autor más antiguu qu'asignó a Marcos l'autoría d'esti evanxeliu foi Papías de Hierápolis, na primer metá del sieglu II, nun testimoniu citáu por Eusebio de Cesarea.

«y el vieyu dicía lo siguiente: Marcos, que foi intérprete de Pedro, escribió con exactitú tou lo que recordaba, pero non n'orde de lo que'l Señor dixo y fixo. Porque él nun oyó nin siguió personalmente al Señor, sinón, como dixi, dempués a Pedro. Ésti llevaba a cabu les sos enseñances acordies coles necesidaes, pero non como quien va ordenando les pallabres del Señor, más de cuenta que Marcos nun s'equivocar n'absolutu cuando escribía ciertes coses como les tenía na so memoria. Porque tol so enfotu poner en nun escaecer nada de lo qu'escuchó y en nun escribir nada falsu». (Eusebio, Hist. Ecl. iii. 39).

Dende'l sieglu II dar por sentáu que Marcos yera l'autor d'esti evanxeliu. Anque ye imposible tener nengún tipu de certidume a esti respectu, aducióse convincentemente que nun hai nenguna razón pola cual los primeros cristianos tuvieren qu'axudicar l'autoría d'esti evanxeliu a un personaxe desconocíu que nun foi discípulu direutu de Xesús, en llugar d'atribuyi-y la a unu de los apóstoles.

 

Nel 828, les reliquies atribuyíes a San Marcos fueron llevaes d'Alexandría por navegantes italianos, que les treslladaron a Venecia, onde se caltienen na Basílica de San Marcos, construyida espresamente p'allugar los sos restos. Los coptos creen que la cabeza del santu quedó n'Alexandría. Cada añu, nel día 30 del mes de Babah, la Ilesia Copta conmemora la consagración de la ilesia de San Marcos, y l'apaición de la cabeza del santu na ilesia copta de San Marcos, n'Alexandría, onde se caltendría la so cabeza.

Acomuñar a San Marcos col lleón porque'l so Evanxeliu empieza falando del desiertu, y el lleón yera consideráu'l rei del desiertu y porque el so Evanxeliu empieza falando del ríu Xordán y a la so contorna había munches fieres, ente elles el lleón. Tamién se diz que ye'l lleón porque nel so Evanxeliu empieza falando de Xuan el Bautista como "Voz que clama nel desiertu", voz que sería como la d'un lleón.

La Ilesia católica celebra la so fiesta'l 25 d'abril.

 

San Marcos ye'l patronu de Venecia dende l'añu 828, sustituyendo a San Teodoro. La historia cunta que dos mercaderes, Buono Tribunu da Malomocco y Rustico da Torcello robaron les sos reliquies de la so tumba d'Alexandría n'Exiptu y esconder nuna carga de carne de gochu por que los guardias musulmanes nun lu afayaren. Cuando llegaron a Venecia, donar al Dux. Giustiniano Partecipazio que les asitiaría nel castiellu. Darréu empezóse a construyir un santuariu siguiendo'l modelu de la basílica de los Dolce Apóstoles de Constantinopla, que foi consagrada nel añu 832. Un sieglu más tarde foi destruyida l'añu 976 por una quema mientres la insurrección del Dux Candiano IV. L'antigua ilesia de san Teodoro presentaba una tipoloxía de planta de cruz griega inscrita nel espaciu central. Esti tipu de planta tuvo espublizada n'Oriente mientres el sieglu VII como les ilesies de la Dormición de Nicea, San Nicola di Mira, la ilesia de la Virxe de Haks y diversos exemplos n'Armenia. Los restos de l'antigua ilesia paez ser que se vieron englobados na nueva San Marcos construyida ente 1063 y 1094.

 

San Marcos Evanxelista ye'l santu patronu de San Marcos, Nicaragua.

Na llocalidá madrilana de San Martín de la Vega, celébrase'l so patronalgu.

Por Alcuerdu Gubernativu del 16 de mayu de 1934, la feria titular de la cabecera departamental del departamentu de San Marcos, conocida como Feria Departamental de Primavera, celebrar del 22 al 28 d'abril; siendo'l día principal el 25, fecha en que la Ilesia Católica conmemora a San Marcos Evanxelista patronu del conceyu y departamentu.^{[ensin referencies]}

•   Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Marcos l'Evanxelista.
• Enciclopedia Católica n'Español
• L'evanxelista Marcos nel Nuevu Testamentu