Benejúzar

A pies de la Sierra de Benejúzar, el términu municipal de Benejúzar ye travesáu d'Oeste a Este pol ríu Segura. Benejúzar cunta con una Paraxa natural de monte mediterraneu repobláu con vexetación autóctona.

El so términu municipal llenda colos d'Algorfa, Almoradí, Jacarilla y Orihuela.

El nome de Benejúzar, d'orixe árabe, fai remontar los sos oríxenes a esti periodu.

Encalorada la rebelión mudéxar de 1264, poles huestes castellanes, cola ayuda de los aragoneses del infante Don Pedro y del rei Don Xaime I d'Aragón, dexaron dexar ensin efectu'l pactu de 1243, polo que Alfonsu X el Sabiu, hubo de tomar les midíes necesaries, pa incorporar Orihuela a la Corona de Castiella. Y una d'estes midíes, sería la confirmación, el 15 de xunetu de 1266, del so términu y xurisdicción, tal como lo tuviera nel periodu almohade: Orihuela, Abanilla, Albatera, Arrabalde y Guardamar.

Coles mesmes, con más paz que discordias, va empecipiar el rei castellanu la repoblación de la cortil oriolano. Torres Fontes nel so "Repartimientu de Orihuela", trescribe'l testu del Códiz referíu al entós términu oriolano. El referíu autor infórmanos qu'en "BENEYUCEF", tuvo d'haber una parte que constitúi un "donadio", pos na tercer partición tómense seiscientes tahulles a Pedro Cornell, pa partiles ente los herederos d'esta "quadrella". Asitia a la "quadrella" de Beneyucef a la izquierda del ríu Segura y escribe: "paez que nun hai dulda tocantes a la so identidá cola actual Benejúzar, con un términu entós más amenorgáu."

La organización como nucleu de población hai qu'asitiala nel sieglu XIV, cuando unos caballeros d'apellíu Martí, empezaron a adquirir faciendes na llocalidá, y dieron en titulase herederos de Benejúzar.

Mientres los sieglos XIV y XV esistía en Benejúzar una parroquia so la advocación de San Bartolomé qu'incluyía lo que güei ye'l pueblu de San Bartolomé. La fundación de la nueva parroquia de La nuesa Señora del Rosario data de 1615 (los llibros de partíes de bautismu más antigües que se caltienen son d'esa fecha).

Llugar de moriscos, el so espulsión en 1609 vieno siguida d'una carta puebla de 1611 a favor del Baille Xeneral de Orihuela Jaime Rosell y Desprats, I Señor de Benejúzar, que contrató a 32 vecinos coles mesmes condiciones que teníen los moriscos. La casa de Rosell foi la que mientres más tiempu ostentó'l títulu de señores de Benejúzar y por ello ye'l so escudu'l que foi aceptáu como escudu de Benejúzar.

Al I Señor Jaime Rosell y Desprats asocedió-y el so fíu José Rosell y Ruiz, II Señor de Benejúzar y Caballeru de la Orde d'Alcántara. Fíu d'ésti, asocedió Alfonso Rosell y Rocamora, III Señor y Caballeru de la Orde de Calatrava, al qu'asocedió'l so fíu Jaime Rosell de Rocamora y Ruiz, IV Señor de Benejúzar, Gobernador d'Orihuela, Virréi de Mallorca, Conseyeru d'Estáu del Rei de Romanos Carlos d'Habsburgu mientres la Guerra de Socesión española y Marqués Consorte de Rafal. Nun tuvo descendencia.

Dempués el señoríu llegó a manes de Luis Rosell y Roca de Togores (Lluis I), V Señor y primu-hermanu del anterior portador, quien tampoco tuvo descendencia.

Pasó entós el señoríu a Luis Roca de Togores y Moncada (Lluis II), VI Señor, que foi asocedíu pol so fíu'l VII Señor Juan Roca de Togores Escorcia.

A ésti asoceder el so fíu Luis Roca de Togores y Varcárcel (Lluis III), VIII Señor de Benejúzar y últimu portador del títulu, que quedó abolíu en 1812.

En 1628 dixebrar d'Orihuela.

Mientres l'añu de 1648, la contorna entera foi violentamente azotada por una gran epidemia de peste, onde morrió más del 63% de la población. Esto foi una de les causes, non la única, de la perda de la llingua valenciana nel Baxu Segura al producise un considerable vacíu demográficu que foi cubiertu coles migraciones de ciudadanos de Murcia a la Vega Baxa a partir de la segunda metá del sieglu XVII.

En 1829, un terremotu destruyó dafechu'l pueblu y foi reconstruyíu na zona opuesta del Segura pocu dempués.

La hestoria d'esta población sufrió, xunto con toa España, les consecuencies de la Guerra Civil española (1936-1939) estremándose la so población en dos bandos engarraos. Dalgunos de los confinaos na cárcel d'Alicante confiar en brazos de quien ellos consideraben el so únicu sofitu daes los sos fondos raigaños católicos, la madre de Dios nel so advocación del Pilar. Al términu de la guerra, los sobrevivientes tornaos a Benejúzar introducieron el cultu a esta advocación y a día de güei inda se celebra la romería que nel so honor, como agradecimientu, promovieron aquellos homes.

Asitiada nel centru de la contorna, la so economía básase nel cultivu de los cítricos, especialmente la naranxa y el llimón; tamién tien importancia la construcción.

• Paraxa Natural. Benejúzar cunta con una Paraxa natural de monte mediterraneu onde pueden practicase ensame de deportes, nes sos piscines, nel so pabellón polideportivu, pistes de tenis, campu de fútbol, pistes de petanca, senderos al traviés del monte, etc.

• El Cabezo Redondo. Ye'l puntu más eleváu y forma un importante balcón paisaxísticu dende'l cuál puede acolumbrase parte de la Vega Baxa.

• Santuariu de la Virxe del Pilar. Ye la ermita construyida en 1943 pola Hermandá del Pilar n'honor a la Virxe del Pilar, en que'l so honor celebrar les Fiestes y Romería del Pilar, que constitúi cada añu una de les fiestes más importantes del pueblu y de la Contorna de la Vega Baxa del Segura, yá que atraen non solo a vecinos de la Contorna, si non que tamién de les comunidaes vecines como Murcia y Albacete. Nel añu 2014 celebróse un Añu Xubilar pol 75 aniversariu de la llegada de la Santísima Virxe del Pilar a Benejúzar, añu que quedó marcáu nel corazón de tolos benejucenses.

 

 

Plaza d'España

(Calca pa fotoesfera)

•  
  Ilesia

• Fiestes patronales. Celebrar a partir del 15 de xunu n'honor de la Virxe del Rosario y del Corpus Christi.
• Romería n'honor de La nuesa Señora cola advocación del Pilar. Les celebraciones n'honor de la Virxe del Pilar empiecen al términu de les que se celebren n'honor del so advocación del Rosario. Dende'l 8 d'ochobre hasta'l 12 d'ochobre, al par cola noble ciudá de Zaragoza.
• Selmana Santa. Celébrase Domingu de Ramos, cola procesión de les palmes. Xueves Santu. Vienres Santu na nueche la procesión xeneral coles imáxenes de San Juan, Ntro. Padre Jesús Nazarenu y Ntra. Sra. de la Soledá. Sábadu Santu la procesión del Silenciu y el Domingu de Resurreición cola procesión del alcuentru ente la Patrona la Virxe del Rosario y el Santísimu Sacramentu.

•   Figino Serenza, Italia

• Francisco Rufete, futbolista.

• Antonio Sequeros, poeta.

• Señoríu de Benejúzar

• Javier Baeza Valero (2007 y 2009): II estudio sobre: nobleza asitiada na Vega Baxa del Segura

•   Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Benejúzar.

•   Benejúzar n'OpenStreetMap.
•   Conceyu de Benejúzar
• Índiz estadísticu municipal de Benejúzar. Unidá de Documentación de la Diputación d'Alicante.
• Esti artículu incorpora material procedente de la páxina web de la Federació Valenciana de Municipis y Províncies, que per aciu d'una autorización permitió agregar conteníu ya imáxenes y espublizalos baxo llicencia GFDL.