Dachau

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Dachau Dochau
Gran ciudat de districto d'Alemanya
Ilesia de Sant Chacobo de Dachau.
País  • Estau  • Rechión  • Districto	Alemanya Bavera Alta Bavera Dachau
Superficie	34,96 km²
Población  • Total  • Densidat	45985 hab. (2014) 1.22 hab/km²
Altaria  • Meyana	482 m.
Codigo postal	85221
Coordenadas	48°15’37’’N11°26’ 3’’E
Dachau Dachau en Alemanya
Web oficial

Dachau (en bavaro Dochau) ye una chiqueta ciudat de Bavera, Alemanya. Ye situada bels 23 km a lo nordueste de Múnich en o districto de Dachau. O suyo centro historico de conchunta con o suyo castiello d'o sieglo XIX ye situau sobre un pueyo que ye visible dende muit luent.

Se desconoixe l'orichen exacto d'o nombre Dachau. I hai dos teorías prencipals:

• una teoría diz que procede d'a parola celta Dahauua (en aragonés prato archiloso) que dioron os celtas que habitoron ista redolada antis d'a plegada d'as tribus chermanicas.
• unatra teoría diz que Dachau procede d'as parolas de l'antigo alemán daha (en aragonés archila), y ouwe (en aragonés chamarcal).^[1]

Cuantos ríos trascruzan lo termin municipal de Dachau. Un d'éls ye lo río Amper. Unatro ye lo río Würm, amás d'os rigachuelos Gröbenbach y Ascherbach. Gran parti d'os terrenos que rodeyan a la ciudat antiga yeran antis mas parti d'a paúl de Dachau (en alemán Dachauer Moos).

O suyo clima ye continental con una temperatura meya anyal de 8.1 °C y una precipitación anyal de 886 mm.^[2]

A ciudat ye trestallada en tres redoladas, que a la suya vegada se troxan en cuantos barrios:

• Altstadt: Altstadt Dachau, Mitterndorf, Udlding, Etzenhausen, Unterer Markt, Webling.
• Dachau-Ost: Unteraugustenfeld, Obergrashof, parti de Prittlbach, Würmmühle.
• Dachau-Süd: Oberaugustenfeld, Himmelreich, Holzgarten, parti de Gröbenried.

Fa aproximadament 2300 anyadas, a redolada estió habitada per os celtas. Os romanos conquirioron o territorio y l'anexionoron a la provincia romana de Raetia. ​Lo primer documento en o cual se menciona la ciudat de Dachau, calenda de 805.

Dende 1182 dica 1815 la ciudat yera en posesión d'a familia reyal Wittelsbach. Asinas, a ciudat yera la residencia d'estiu d'os prencipes de Bavera. A ciudat estió asediada per os suecos en a Guerra d'as Trenta Anyatas y estió espullada. En a suya redolada tenió puesto la clamada Batalla de Dachau (1648).

A partir de 1840, con a industrialización d'a zona, l'asentamiento de cuantas fabricas de papel y polvora, a plegada d'o ferrocarril y la ixecación d'a paúl (clamau Dachauer Moos) Dachau encieta un creiximiento exponencial. Estió lo fogar de muitos artistas entre en zagueras d'o sieglo XIX y en primerías d'o sieglo XX. En 1933 os nazis construyioron astí lo primer campo de concentración d'Alemanya.

Poco antis d'o final d'a Segunda Guerra Mundial, en abril de 1945, una colla de ciudadans de Dachau de conchunta con cuantos presos fuyitos d'o campo de concentración intenta acotolar sin exito lo rechimen nazi en a clamada revoltina de Dachau (en alemán Dachauer Aufstand).

Lista d'alcaldes democraticos dende 1945:

• Ciudat viella (altstadt).
• Palacio (Schloss Dachau).
• Campo de concentración (KZ-Gedenkstätte Dachau).
• Ilesia de Sant Chacobo (Pfarrkirche St. Jakob).

• Dachauer Altstadtfest (en chulio).
• Dachauer Volksfest: se celebra dende 1652 per diez días en o mes d'agosto y ye conoixida per tener os pres d'a biera mas baixos de tota Bavera.
• Christkindlmarkt (mercau de Nadal, en aviento).

O castiello orichinal de Dachau estió construyiu en o cobalto de un pueyo clamau Giglberg, situau en o barrio de Mitterndorf. Astí la historia diz que o primer castiello de Dachau estió construiu entre 1104 y 1122 per o conte Arnold d'a dinastía de Wittelsbach. O castiello estió construiu de fusta y protechiu con empalizadas. Pero ya en 1143, l'edificio se cremó entre un enfrontinamiento con o rei Konrad III de Staufer y quedó completament destruiu. Luego s'encetó un nuevo edificio, pero iste segundo castiello de Dachau ya no se construyó en o Giglberg, sino en l'aria d'o casco antigo de hue. Manimenos a leyenda diz que a razón d'a desaparición d'o castiello estió atra. A tradición diz que un caballero endino y de corazón duro, que levaba una vida impía, despiedada y disoluta en o castiello de Giglberg, y oprimiba durament a os suyos labradors. Manimenos o castigo por ista vida no se fació asperar. Una tronada d'estiu nocturna estalló. En o castiello, an i heba tot tipo de celebracions ruidosas y salvaches, garra notó a tronada y toz se sintioron seguranzas en l'enorme edificio. Dica que de rapiconté a tierra s'ubrió y abaló a toz: o castiello, os caballers y as suyas mullers.^[3]

Dachau ha serviu d'escenario en cuantas series de televisión:

• Dr. Stefan Frank
• Agathe kann’s nicht lassen
• Dahoam is Dahoam
• Um Himmels Willen

• Klagenfurt am Wörthersee (Austria).
• Fondi (Italia).
• Léognan (Francia).
• Areguá (Paraguai).

• (de) Gerhard Hanke, Wilhelm Liebhart, Norbert Göttler y Hans-Günter: Geschichte des Marktes und der Stadt Dachau, Bayernland Verlag, 2000, ISBN 3-926355-03-4.