Vinzenz Rüttimann

Dr Vinzenz Rüttima (* 20. Mai 1769 z Reide; † 15. Januar 1844 z Luzärn) isch eine vo de bedütendste schwiizerische Politiker in dr erste Helfti vom 19. Johrhundert gsi.

Dr Rüttima het si politischi Karriere as Mitgliid vom Luzärner Grosse Root 1791 agfange. In de beide Johr druf het er as Gsandtschaftssekretär vo de XIII Ort bim französische Agänt z Basel gschafft. Denn isch er zum Landvogt z Habsburg ernennt und in Chlii Root vo dr Stadt Luzärn ufgnoo worde. Im gliiche Johr isch er dr Helvetische Gsellschaft biidrätte. 1794 isch er zum Landvogt im luzärnische Möischter ufgstiige. 1797 het en dr Root as Gsandte vo Luzärn uf d Dagsatzig z Aarau gschiggt.

Wo die alte Ornig mit em französische Iimarsch in d Schwiiz 1798 gstürzt isch, het dr Rüttimann s Amt vom ene helvetische Regierigsstatthalter agnoh, won er vom 23. April 1798 bis zum 8. August 1800 bsetzt het. Noch em zweite Staatsstreich het er wider e leitendi Funktion gha as Mitgliid vom helvetische Vollziehigsroot vom 8. August 1800 bis zum 28. Januar 1801. Au im Helvetische Chliine Root isch dr Rüttima vom 23. Januar 1802 aa verdrätte gsi. Im zweite Vollziehigsroot het er vom 5. Juli 1802 bis zum 5. März 1803 d Position vom erste Landesstatthalter iignoh.

Politisch het dr Rütima währed dr Helvetik as Unitarier gulte. As sonige isch er als Verdrätter vo siim Heimetkanton und vom Kanton Tessin bi dr Helvetische Consulta drbii gsi. Währed dr Neukonstituierig vom Kanton Luzärn isch er Presidänt vo dr provisorische Regierigskommission und spöter währed dr ganze Mediationsziit bis 1814 Schultheiss vom Kantons Luzärn gsi. In dere Rolle het dr Rüttima 1808 s Amt vom Landamma vo dr Schwiiz übernoh.

Währed dr Mediation isch dr Rüttima ins gmässigt aristokratischi Lager gwächslet und het am 16. Novämber 1814 dr aristokratisch Staatsstreich z Luzärn aagfüehrt. As Mitgliid vo dr «Lange Dagsatzig» het er aktiv dr Übergang vo dr Schwiiz in d Restaurationsperiode mitbestimmt und het im Kanton Luzärn no bis 1831 ununterbroche as Schultheiss amtiert. 1820 und no einisch 1826 isch er as Presidänt vo dr Dagsatzig Staatsoberhaupt vo dr Schwiiz gsi.

Noch em liberale Umsturz z Luzern im Johr 1831 isch dr Vinzenz Rüttima as Oppositionär no bis zum 13. Juni 1831 im Grosse Root gsässe.

• Hans Dommann: Vinzenz Rüttimann, ein Luzerner Staatsmann (1769–1844). Stans 1923.
• Meyer v. Knonau: Rüttimann, Vincenz. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 30, Duncker & Humblot, Leipzig 1890, S. 57–60.
• Historisch-Biographisches Lexikon der Schweiz, Bd. 5, Neuenburg 1929, S. 750.

• Richard Abplanalp: Rüttimann, Vinzenz. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Vinzenz_Rüttimann“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.