Vause Raw

Vause Raw (Durban, 21 September 1921 - 21 Maart 2001) was van 1977 tot 1984 leier van die Nuwe Republiek Party en daarna lewenslange president, hoewel hy die party oorleef het.

Hy het aan die Pretoria Boys High School gematrikuleer en aan die Universiteit van die Witwatersrand en die Johannesburgse Onderwyserskollege gestudeer. Hy het hom in Mei 1940 by die Suid-Afrikaanse Weermag aangesluit. Hy het as weermaglid na Midde-Afrika, Egipte en Europa gegaan. Tussen 1946 en 1950 het hy saam met sy pa in die distrik Cullinan noord van Pretoria geboer. Hy was sekretaris van die Pretoria-distrik se Landbou-unie en is as direkteur van Waterberg se Boerekoöperasie aangewys.

Sy openbare lewe begin in die jare 40 toe hy adjunkvoorsitter van die Verenigde Party se Pretoria-distrik was en in 1948 tot die afdelingsraad verkies is en daarin dien tot 1950. In 1951 is hy as die party se sekretaris in Natal aangewys. In 1955 is hy as senator vir die Verenigde Party in Natal benoem. Later jare was hy die party se amptelike woordvoerder oor veiligheid en vervoer.

Hy was medestigter, voorsitter en later nasionale leier van die Nuwe Republiek Party. In 1984 word hy opgevolg deur Bill Sutton, maar terselfdertyd as lewenslange president van die NRP aangewys. Hy het dié amp beklee totdat die party in Maart 1988 ontbind en die meeste lede hulle by die Nasionale Party aangesluit het. Hy het net voor die algemene verkiesing in 1987 om persoonlike redes uit die Parlement getree.

Die Burger het as volg oor sy uittrede berig: "Die veteraan Opposisie-politikus, mnr. Vause Raw, het in die naweek aangekondig dat hy hom nie in die aanstaande Volksraadsverkiesing in Durban-Punt - die kiesafdeling wat hy sedert 1958 verteenwoordig - herkiesbaar gaan stel nie. Mnr. Raw het gister aan Die Burger gesê sy besluit om uit te tree is hoofsaaklik om persoonlike redes geneem. ``Ek het 'n lang skof van 31 jaar in die Parlement gehad - van 1955 tot l958 in die Senaat en sedertdien in die Volksraad - en ek wil nou meer tyd aan my gesin bestee." Hy het ontken dat die beoogde samewerking in die verkiesing tussen die Nuwe Republiekparty en die Progressiewe Federale Party sy besluit beïnvloed het. 'Ek het die samewerkingsplan Vrydag op 'n vergadering van die NRP se hoofbestuur gesteun. Ek wil beklemtoon dat daar geen sprake is van 'n koalisie of alliansie tussen die NRP en die PFP nie. Dis bloot 'n ooreenkoms tussen die twee partye oor 'n verdeling van setels. Die NRP sal die verkiesing op grond van sy eie beleid veg.' Mnr. Raw het gesê hy is nie van plan om hom by óf die PFP óf die NP aan te sluit nie. Hy bly lid van die NRP in wie se beginsels en beleid hy glo. Hy was etlike jare hoofleier van die NRP. 'Ek wil hoegenaamd nie verbind wees met standpunte wat binne die PFP gehuldig word oor nasionale veiligheid, verdediging en verskonings vir terrorisme en die ANC nie. Terselfdertyd sien ek nie kans om my by die NP aan te sluit nie omdat die NP die land in die steek gelaat het deur nie sy beloftes van die verlede na te kom nie.' Die 65-jarige mnr. Raw het gesê hy was in elk geval van plan om in 1989 uit die aktiewe politiek te tree. Dit maak nie sin dat hy hom nou vir twee jaar verkiesbaar stel nie. Hy beskou die vervroegde verkiesing as van geen belang nie omdat daar nie iets is om oor te stem nie. Dit is trouens skadelik vir die land."