Tirana
Tirana of Tirene (Albanees: Tiranë)[1][2] is die hoofstad en grootste stad van Albanië. Daar woon 912 190 mense in die stad. Dit is geleë in die middel van die land, omring deur berge en heuwels met Dajti wat na die ooste styg en 'n effense vallei in die noordweste wat uitkyk oor die Adriatiese See in die verte. Dit is een van die natste en sonnigste stede in Europa, met 2 544 ure son per jaar.[3][4]
|
Tirana of Tirene | |
|---|---|
| Kaart | Wapen |
 | |
 | |
| Vlag | |
 | |
| Land |  Albanië
|
| Koördinate | 41°20′N 19°49′O / 41.333°N 19.817°O |
| Stigting | 520 |
| Oppervlakte: | |
| - Totaal | 41,8 vk km |
| Hoogte bo seevlak | 110 m |
| Bevolking: | |
| - Totaal (2015) | 610 070 |
| - Bevolkingsdigtheid | 720/vk km |
| Tydsone | UTC +1 (MET) |
| - Somertyd | UTC +2 (MEST) |
| Burgemeester | Erion Veliaj (SP) |
| Amptelike Webwerf | tirana.gov.al Geargiveer 8 Julie 2010 op Wayback Machine |
Tirana is in 1614 deur die Ottomaanse Albanese generaal Sylejman Pasha Bargjini as 'n stad gestig en het toe rondom die Ou Moskee en die türbe gefloreer. Die gebied wat vandag met die stad se grondgebied ooreenstem, is sedert die Ystertydperk voortdurend bewoon. Dit is deur Illiriërs bewoon, en was heel waarskynlik die kern van die Illyriese Koninkryk van die Taulantii, wat in die Klassieke Oudheid in die agterland van Durrës gesentreer was. Na die Illiriese Oorloë is dit deur Rome geannekseer en het 'n integrale deel van die Romeinse Ryk geword. Die erfenis van daardie tydperk is steeds duidelik en verteenwoordig deur die Mosaïeke van Tirana. Later, in die 5de en 6de eeue, is 'n Vroeë Christelike basiliek rondom hierdie terrein gebou.
Nadat die Romeinse Ryk in die 4de eeu in Oos en Wes verdeel het, het sy opvolger die Bisantynse Ryk beheer oor die grootste deel van Albanië oorgeneem, en die Petrelë-kasteel gebou in die bewind van Justinianus I van Bisantium.Die stad was redelik onbelangrik tot in die 20ste eeu, toe die Kongres van Lushnjë dit na die Albanese Onafhanklikheidsverklaring in 1912 as Albanië se hoofstad geproklameer het.
Geklassifiseer as 'n gamma-wêreld-stad, is Tirana die belangrikste ekonomiese, finansiële, politieke en handelssentrum in Albanië vanweë sy beduidende ligging in die middel van die land en sy moderne lug-, see-, spoor- en padvervoer .[5] Dit is die magsetel van die regering van Albanië, met die amptelike wonings van die president en eerste minister van Albanië, en die parlement van Albanië. Die stad is aangekondig as die Europese Jeughoofstad vir 2022.
Geskiedenis
wysigVroeë ontwikkeling
wysigDie gebied van Tirana is sedert prehistoriese tye deur mense bewoon, met die vroegste erkende verwysing wat gevind is by die Grot van Pëllumbas wat tot die Paleolitiese tydperk behoort. Illyriërs was die eerste bevolking van die gebied en het heel waarskynlik die kern van die Illiriese koninkryk van die Taulantii gevorm, wat in die klassieke oudheid in die agterland van Epidamnus gesentreer was.[6] Toe die Romeine in Illyrië aangekom het na hul oorwinning van die Illyriese Oorloë, het hulle die gebied bevolk en geïntegreer in hul ryk onder die politieke beheer van die stad Rome. Die oudste oorlewende ontdekking uit hierdie tydperk is 'n Romeinse huis wat uit die 3de eeu dateer, wat in 'n ganglose kerk met 'n mosaïekvloer omskep is. 'n Kasteel, moontlik bekend as Tirkan, is tussen die 4de en 6de eeu deur die Bisantynse keiser Justinianus I gebou en later in die 18de eeu deur Ahmed Pasha Toptani gerestoureer.[7]
Tirana word genoem in Venesiese dokumente in 1418, een jaar na die Ottomaanse verowering van die gebied: "...die inwoner Pjeter, seun van wyle Domenik van die dorpie Tirana...".[8] Rekords van die eerste grondregistrasies onder die Ottomane in 1431–32 toon dat Tirana uit 60 bewoonde gebiede bestaan het, met byna 2 028 huise en 7 300 inwoners. In 1510 het Marin Barleti, 'n Albanese Katolieke priester en geleerde, in die biografie van die Albanese nasionale held Skanderbeg, Historia de vita et gestis Scanderbegi Epirotarum principis (Die verhaal van lewe en dade van Skanderbeg, die prins van Epirotes), het na hierdie gebied verwys as 'n klein dorpie, wat onderskei tussen "Klein Tirana" en "Groot Tirana".[8] Dit word later in 1572 genoem as Borgo di Tirana.[9]
Verwysings
wysig- ↑ "Tirana".. Oxford University Press. Geargiveer 26 Februarie 2021 op Wayback Machine
- ↑ American Heritage Dictionary, Tirana, besoek 21 September 2020
- ↑ "Sunniest Cities in Europe". currentresults.com. p. 1.
- ↑ "European Cities With the Wettest, Rainiest Weather". currentresults.com. p. 1.
- ↑ "The World According to GaWC 2020". Globalization and World Cities Research Network (GaWC). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Oktober 2020. Besoek op 6 Oktober 2020.
- ↑ Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière (1966). "The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.". The Annual of the British School at Athens. British School at Athens. 61: 247. doi:10.1017/S0068245400019043. JSTOR 30103175. S2CID 164155370.
- ↑ Heppner, Harald (1994). Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft. Wien u.a. Böhlau. pp. 133, 135. ISBN 978-3-205-98255-5.
- ↑ 8,0 8,1 Heppner, Harald (1994). Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft. Wien u.a. Böhlau. p. 137. ISBN 978-3-205-98255-5.
- ↑ E. J. Van Donzel (1994), Islamic Desk Reference, E.J. Brill, p. 451, ISBN 9780585305561, OCLC 45731063, https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451, ""il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572"
Eksterne skakels
wysigWikimedia Commons het meer media in die kategorie Tirana.
- (sq) Amptelike webwerf Geargiveer 8 Julie 2010 op Wayback Machine