Selfdegeslaghuwelik

Die erkenning en invoering van selfdegeslaghuwelike verskil afhangende van nasionale wetgewing en regspraak. In sommige lande is bestaande huwelikswette aangepas om ook selfdegeslaghuwelike in te sluit, in ander het hofuitsprake ten gunste van gelyke regte vir almal die weg gebaan vir die erkenning van huwelike van mense van dieselfde geslag of het 'n kombinasie van die twee prosedures tot huweliksgelykheid vir hetero- en homoseksuele pare gelei.

In baie lande is die erkenning van selfdegeslaghuwelike 'n kwessie wat verband hou met burgerregte, gelykheid, menseregte en politieke, maatskaplike, morele en godsdienstige oorwegings. Die debatte, wat gevoer word, gaan oor die noodsaaklikheid van die oopstelling van huwelike vir pare van dieselfde geslag, die vraag of 'n besondere regtelike status aan lewensverhoudings van pare van dieselfde geslag verleen moet word (soos 'n burgerlike verbintenis wat, afhangende van nasionale omstandighede in verskillende jurisdiksies, òf gelyke regte soos dié wat van toepassing op 'n heteroseksuele huwelik sou wees òf beperkte regte kan inhou), of die noodsaaklikheid om tradisionele huwelike as instellings te beskerm en sodoende geen ander regtelike instellings toe te laat nie.

Selfdegeslaghuwelike kan sekere regte en toegang tot gelyke dienslewering deur staatsinstellings aan gay en lesbiese belastingbetalers verleen wat heteroseksuele huweliksgenote al lank geniet. Afhangende van die jurisdiksie is byvoorbeeld erfregte, die reg om kinders aan te neem en die reg om 'n lewensmaat in 'n hospitaal te besoek aan die huwelikstaat gekoppel en word hulle aan nie-getroude lewensmaats geweier.

In tans 36 lande – Andorra (2023), Australië (2017), Argentinië (2010), België (2003), Brasilië (2013), Chili (2022), Colombia (2016), Costa Rica (2020), Denemarke (2012),^[1] Duitsland (2017), Ecuador (2019), Estland (2024), Finland (2017), Frankryk (2013), Griekeland (2024), Ierland (2015), Kanada (2005), Kuba (2022), Luxemburg (2015), Malta (2017), Meksiko (2022), Nederland (2001), Nieu-Seeland (2013), Noorweë (2009), Oostenryk (2019), Portugal (2010), Slowenië (2022), Spanje (2005), Suid-Afrika (2006), Swede (2009), Switserland (2022), Taiwan (2019), Uruguay (2013), die Verenigde Koninkryk (2014), die Verenigde State (2015) en Ysland (2010) – het pare van dieselfde geslag die reg om landswyd in die huwelik te tree. Verder is daar jurisdiksies waarin selfdegeslaghuwelike nie amptelik voltrek word nie, maar sodanige huwelike amptelik erken word nadat hulle elders aangegaan is: Israel, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

 

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: LGBT-regte in Suid-Afrika.

Die African National Congress (ANC) het hom al op 20 Desember 1997 in 'n resolusie oor die gelykheid van gay en lesbiese Suid-Afrikaners ten gunste van die wettiging van selfdegeslaghuwelike uitgespreek.

In Februarie 1998 het die Hooggeregshof van Suid-Afrika 'n poging van die Suid-Afrikaanse Polisiediens se mediese fonds om dekking aan die lewensmaat van 'n polisie-offisier te weier as onwettig verklaar. Een jaar later het die Konstitusionele Hof bevind dat buitelandse lewensmaats van Suid-Afrikaanse gays en lesbiërs dieselfde beskerming geniet soos heteroseksuele pare. Buitelanders, wat met Suid-Afrikaners in 'n langtermynverhouding saamleef, mag dus aansoek om permanente verblyfpermitte doen.

Die Pretoriase Hooggeregshof het in Oktober 2002 'n aansoek om selfdegeslaghuwelike te wettig om formele redes verwerp. In Desember 2004 het die Appèlhof, een van Suid-Afrika se hoogste howe, bevind dat die amptelike definisie van 'n huwelik na verhoudings tussen persone van dieselfde geslag uitgebrei moes word. Hierdie beslissing was afhangende van goedkeuring deur die Konstitusionele Hof wat 'n besluit oor die amptelike wettiging van selfdegeslaghuwelike moes neem.

Die wettiging van selfdegeslaghuwelike is in Desember 2005 deur die Suid-Afrikaanse Regshervormingskommissie voorgestel. Die Kommissie het opgemerk dat hulle die voorkeur aan huweliksregte vir pare van dieselfde geslag sou gee, maar dat erkende en geregistreerde saamwoonverhoudings ook 'n manier sou kan wees om die beoogde doelwitte te bereik. Die publiek is uitgenooi om kommentaar te lewer.

In November 2006 het die Parlement van Suid-Afrika die Wetsontwerp op Burgerlike Verbintenisse 230-41 goedgekeur waardeur die regtelike instrument van 'n "vrywillige verbintenis van twee persone" geskep is wat "deur òf 'n huwelik òf 'n burgerklike verbintenis voltrek en geregistreer word." Die wet spesifiseer nie of die verbintenis of huwelik tussen heteroseksuele of homoseksuele persone aangegaan word nie. Die wetsontwerp is daarna aan die Nasionale Raad van Provinsies voorgelê.^[2]

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: LGBT-regte in Namibië.

In Namibië is lesbiese, gay en transseksuele mense steeds aan diskriminasie deur sowel die owerheid as groot dele van die publiek blootgestel en word selfdegeslaghuwelik amptelik nóg voltrek nóg erken. Die Namibiese grondwet is onduidelik oor wie in 'n huwelik mag tree en hoe 'n gesin, huweliksmaat of liefdesverhouding gedefinieer moet word.^[3]

In die saak van Liz Frank, 'n lesbiese Duitse vrou wat 'n regstryd vir haar permanente verblyf in Namibië gevoer het om met haar Namibiese lewensmaat Elizabeth Khaxas te kan saamleef, het regter Harold Levy van die Namibiese Hooggeregshof in Maart 1999 beslis dat pare van dieselfde geslag in Namibië dieselfde regte geniet soos heteroseksuele pare. Hy het die langtermynverhouding tussen Frank en Khaxas as 'n "universele verbintenis" (universal partnership) beskryf wat deur die wet erken word en opgemerk dat die Namibiese regering sulke lewensverhoudings in ag moet neem. Twee jaar later is Levy se bevindings deur die Hooggeregshof verwerp.^[4]

•   Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Selfdegeslaghuwelik.
• (en) "Same-sex marriage". Encyclopædia Britannica. Besoek op 22 Februarie 2024.