Orania Verteenwoordigende Raad

Toe Orania deur die Afrikaner Vryheidstigting gekoop is in 1991, het die dorp die status van (private) plaasdorp van die regering van die Kaapprovinsie gekry.^[3] Na apartheid het die inwoners van alle dorpe in Suid-Afrika, insluitend private dorpe soos plaas- en myndorpe, 'n verteenwoordigende oorgangsraad gekry. So het Orania ook sy eie verteenwoordigende oorgangsraad in 1995 gekry.

In 2000 het die Suid-Afrikaanse regering 'n nuwe vorm van die plaaslike regering met 'n munisipale stelsel ingestel. In die algemeen is hierdie munisipaliteite 'n samesmelting van verskeie stede en dorpe. In die proses van die samesmelting, het die Suid-Afrikaanse provinsiale regerings die plaaslike verteenwoordigende oorgangsrade oor die beoogde samesmelting ingelig en het 'n beraadslagingsproses plaasgevind, waarna 'n finale besluit is gemaak. Hierdie besluite – met die beoogde afskaffing van die verteenwoordigende oorgangsrade – is gepubliseer in die provinsiale regeringskoerante.

 

In die geval van Orania het die provinsiale regering van die Noord-Kaap nie die beoogde afskaffing van die Orania Verteenwoordigende Oorgangsraad gepubliseer nie, wat 'n wetlike verpligting vir 'n samesmelting met Hopetown en Strydenburg in een enkele munisipaliteit was.^[4] Nadat die Noord-Kaapse regering hierdie fout ontdek het, het hulle 'n kennisgewing gepubliseer in die provinsiale regeringskoerant om sy voorneme om die Orania Verteenwoordigende Oorgangsraad af te skaf. Daar was tot 30 November 2000 'n moontlikheid om hierdie aankondiging teen te staan. Een dag voor die sluiting van die termyn het die Orania-gemeenskap beswaar aangeteken. Toe die Noord-Kaapse regering nie betyds kon reageer nie, het die Orania Verteenwoordigende Oorgangsraad hof toe gegaan. Hierdie dringende hofsaak is deur die Noord-Kaapse Hooggeregshof op 4 Desember 2000 hanteer, een dag voor die landwye plaaslike verkiesings.^[4] In die lig van die Ooreenkoms op Afrikaner-selfbeskikking uit 1994 en die fout van die Suid-Afrikaanse regering om nie hul voorneme om die Orania Verteenwoordigende Oorgangsraad af te skaf, te publiseer nie, is dit baie waarskynlik dat Orania die hofsaak sou wen, met die gevolg dat die Hooggeregshof die verkiesings geskeduleer vir die volgende dag sou kanselleer.

Op 4 Desember 2000 is die hofsaak tussen Orania en verskeie Suid-Afrikaanse owerhede geskik. Hierdie ooreenkoms is dieselfde dag bevestig deur die Noord-Kaapse Hooggeregshof. Die partye het ooreengekom dat:^[5][6]

1. Die Orania Verteenwoordigde Oorgangsraad sal vir onbepaalde tyd in plek bly^[7] en sal nie ontbind word deur die Suid-Afrikaanse regering met die implementering van die Munisipale Strukture (Wet 117 van 1998) nie;
2. Die Orania Verteenwoordigende Raad sal in plek bly met al sy magte totdat daar 'n ooreenkoms tussen die Suid-Afrikaanse regering en die inwoners van Orania is oor die status van Orania.;
3. Orania sal binne die geografiese grense van die Thembelihle Plaaslike Munisipaliteit lê, maar die Thembelihle Plaaslike Munisipaliteit sal nie enige regte hê binne die gebied wat gereguleer deur die Orania Verteenwoordigende Raad nie. Die Thembelihle Plaaslike Munisipaliteit sal geen dienste in Orania lewer nie.

Die spesiale status van Orania bestaan net op die plaaslike vlak. Op distriks-, provinsiale en nasionale vlakke is Orania deel van die Suid-Afrikaanse politieke stelsel.

In April 2001 is 'n kommissie geïnstalleer deur die Kabinet van Suid-Afrika om die vraagstuk van Orania se munisipale status te ondersoek.^[8] In 2002 het die kommissie ooreenkoms bereik en het 'n voorlegging aan die Kabinet van Suid-Afrika gedoen, waarin Orania met Vanderkloof saamsmelt om een munisipaliteit te vorm.^[9] Niks is met die voorstel gedoen nie.

In 2007 het die Orania Verteenwoordigende Raad en die Noord-Kaapse regering ooreengekom dat die (munisipale) status van Orania bespreek moet word op alle regeringsvlakke.^[10]

Ook in 2017 is die onderhandelinge oor die status van Orania nog nie gefinaliseer nie.

Inwoners van Orania stem vir hul verteenwoordigende raad op dieselfde dag as die landwye plaaslike verkiesings.^[5] In 1995 is die eerste verkiesings vir die Orania Verteenwoordigende Oorgangsraad gehou. In 2000, 2006, 2011 en 2016 het inwoners van Orania gestem vir die Orania Verteenwoordigende Raad sowel as die raad van die Pixley ka Seme Distriksmunisipaliteit, maar nie vir die raad van die Thembelihle Plaaslike Munisipaliteit.

Die verkiesings van 1995–96 was die eerste plaaslike verkiesings waarin burgers van alle rasse is toegelaat om deel te neem.

 

Een dag na die skikking van die hofsaak tussen Orania en verskeie Suid-Afrikaanse owerhede op 4 Desember 2000, het Orania sy eie verkiesings vir die Orania Verteenwoordigende Raad tydens die munisipale verkiesing van 2000 gehou. By die stemlokaal van die Onafhanklike Verkiesingskommissie in Orania, waar mense kan stem vir die nuwe (Oranje-Karoo) Thembelihle Plaaslike Munisipaliteit, het niemand gestem nie,^[12] terwyl die opkoms by die stemlokaal vir die Orania Verteenwoordigende Raad bo 90% was.^[13]

In 2006, 2011 en 2016 het burgers van Orania ook gestem vir hul eie verteenwoordigende raad. Verkiesings is gehou op dieselfde dag as die munisipale verkiesings in die res van Suid-Afrika. Tussen 2011 en 2016 die raad bestaan uit agt lede.^[14] In 2016 inwoners het twaalf lede vir die raad verkies.^[15]

• 2000–2006: Carel Boshoff
• 2006–2011: Prinsloo Potgieter
• 2011–2016: John Strydom
• 2016—nou: Carel Boshoff IV