Klere

Dit is bykans onmoontlik om te bepaal hoe lank mense al klere dra. Die bestudering van luise dui daarop dat die luise wat in klere leef ongeveer 107 000 jaar gelede van kopluise ontstaan het.^[1][2][3] Klere moes dus daai tyd reeds in gebruik gewees het. 'n Ander teorie is dat die moderne mense die enigste oorlewendes van verskeie spesies van primate is wat klere kon gedra het ^[4] en dat klere so lank as 650 duisend jaar gelede reeds in gebruik was. Ander luis-gebaseerde beramings stel die tydperk op ongeveer 42,000-72,000 v.C.^[5] In die kleredraggeskiedenis word die ontwikkeling van kleredrag onder verskillende volke en groepe bestudeer, met die klem op Wes Europa. Oor die algemeen het die basiese klere-ontwerpe eeue lank dieselfde gebly, behalwe in Wes-Europa, waar die modes sedert die Middeleeue vinnig verander het. By talle volke kan uit iemand se klare afgelei word war sy status in die samelewing is; so byvoorbeeld dui 'n lang gewaad wat beweging aan bande lê, altyd op hoë status. Kleredraggeskiedenis is 'n belangrike hulpwetenskap vir die etnologie (volkekunde), kultuurgeskiedenis en kunsgeskiedenis.

Ou kledingstukke wat bewaar gebly het, vorm maar 'n klein deel van die kennis oor die geskiedenis van klere: klere is gewoonlik nie gebêre nie, maar gedra totdat dit verslete was. Tekstiel is buitendien baie verganklik. Veral uit die tyd voor die 16e eeu het min oorspronklike kledingstukke bewaar gebly. ʼn Mens is dus sterk aangewys op tekste waarin klere beskryf word en op die beeldende kuns.

Sedert die 18e eeu is mode-tydskrifte ʼn belangrike bron van inligting. In die vroeë geskrifte en in die beeldende kuns word egter hoofsaaklik die klere van die hof en die welvarende burgers uitgebeeld en word daar maar min aandag gegee aan die klere van die groot massa mense van die laer sosiale klasse. Hulle klere was eenvoudiger en het ook uit minder onderdele bestaan.

Hulle het die rykes se kleredrag egter sover moontlik probeer navolg en daarom kan die verskillende modestyle in tot die eenvoudigste kledingstukke herken word. Kleredrag was eeue lank aan voorskrifte onderworpe. Vir elke stand was daar voorskrifte oor die soort materiaal, die aantal kledingstukke en die bykomstighede soos juwele, handskoene, handtasse, sjaals en skoene wat gedra moes word.

Mense se sosiale status was dus duidelik herkenbaar aan hul kleredrag. Onpraktiese en duur klere het aangedui dat die persoon nie tot die werkersklas behoort het nie. Mense met 'n lae sosiale status kon dit nie bekostig nie en is ook nie toegelaat om duur en deftig aan te trek nie. Alle duur klere is deur snyers en kleremakers volgens hul klante se mate gemaak. Die gebruik het met die opkoms van voorafvervaardigde klere teen die einde van die 18de eeu (eers in Frankryk) geleidelik tot 'n einde begin kom. Meer mense kon toe meer en beter klere teen 'n billiker prys koop. Die onderskeid tussen ryk en minder welvarende mense se klere het veral na die Tweede Wêreldoorlog minder opvallend geword.

Die mens bedek sy liggaam in die eerste plek om dit teen koue en hitte te beskerm. Behalwe die klimaat het godsdiens ook ʼn invloed op kleredrag uitgeoefen, wat by die primitiewe mens dikwels tot uiting gekom het in tekeninge en tatoeëermerke op die liggaam. Estetiese oorwegings het deur die loop van eeue 'n al hoe groter rol begin speel, en hieruit het die verskynsel "mode" ontwikkel, naamlik klere wat in die eerste plek nie op grond van funksionele of godsdienstige oorwegings gekies is nie, maar wat gekies is om die liggaam te vlei of te tooi.

Klere het nou 'n luukse of versiering geword, hoewel nog hoofsaaklik vir hooggeplaastes. Mode as sodanig het vir die eerste keer in die Ou Egiptiese Ryk na vore getree. In Wes-Europa was daar in die tyd van die Germane, die Franke en die Karolingers nog nie eintlik sprake van mode nie: klere het geen spesiale snit gehad nie en het hoofsaaklik uit die tradisionele wye tuniek met aangesnyde moue en mantels bestaan. Van die 12e eeu af het klere in Wes-Europa modieus begin word, gedeeltelik onder invloed van die nuwighede wat deur middel van die Kruistogte uit die Ooste na die Weste gebring is. Die liggaam is hier en daar beklemtoon en die materiaal is volgens die lyne van die liggaam gesny en aanmekaargestik.

Tydens die Romaanse en Gotiese tydperk was die mode internasionaal; in die 15e eeu het Boer-gondië die toon aangegee en in omstreeks 1500 Duitsland. Die Italiaanse kleredrag het in die 15e tot 16e eeu 'n eiesoortige karakter gehad en was een van die min kulturele aspekte van die Renaissance wat nie in die hele Europa nagevolg is nie. In die tweede helfte van die 16e eeu het Spanje die modetoon in Europa aangegee en van die 17e eeu af Parys. Dit het so gebly, hoewel die invloed van Londen aan die einde van die 18e eeu al hoe groter geword het.

Deesdae is Parys, Rome, Londen en New York die belangrikste modesentra. Vroeër het die koninklike hof die modetoon aangegee: deesdae doen ontwerpers dit, terwyl die rolprent en vermaaklikheidswêreld 'n rol speel in die ontstaan van nuwe modestyle. Die eerste belangrike modeontwerper, dit wil sê skepper van 'n nuwe styl, was Charles Frederic Worth (1825-1895), wat sy modehuis omstreeks 1860 in Parys geopen het.

Van die eeuwisseling tot 1924 was Paul Poiret ʼn beroemde ontwerper, terwyl Christian Dior na die Tweede Wêreldoorlog met sy "New Look" die toon aangegee het. In die jare vyftig en sestig was Coco Chanel, André Courrèges en Nina Ricci belangrike modeontwerpers. Die mode in Wes-Europa en in die lande onder Europese invloed het die meeste en ingrypendste stylwisselings ondergaan. Die klere van die Asiatiese volke berus sterk op tradisie en het eeue lank feitlik dieselfde gebly.

Dieselfde geld vir die klere in die uiters warm of uiters koue gebiede, waar die mense tradisionele klere dra wat by die klimaatstoestande aangepas is. Van omstreeks die 16e eeu af het daar verskille ontstaan tussen die kleredrag van die stadsmens en die meer tradisionele kleredrag van die plattelander. Die kenmerkendste style van die meeste hedendaagse klere dateer nie verder terug as die 18e eeu nie. Die plattelanders het net enkele aspekte van die "stedelike fratse" oorgeneem.

Ook in militêre kleredrag is talle tradisioneel-geskiedkundige aspekte gehandhaaf, soos byvoorbeeld die epoulette, wat voorheen 'n funksionele onderdeel van die uniform was (dit moes voorkom dat koorde waaraan daar byvoorbeeld beuels vasgemaak is, afval), maar wat nou net as onderskeidingsteken dien.

Klere is aanvanklik uit natuurlike stowwe, sowel dierlik (velle, wol, sy) as plantaardig (vlas, katoen, hennep en jute wat tot garing verwerk is) vervaardig. Tande, skulpe en horings is onder meer as versiering gebruik. Die plantaardige materiale kon weer deur verskillende bewerkingsprosesse in nuwe stowwe soos batis, brokaat, seildoek, crêpe, damas, fluweel, moeselien, satyn, vilt en talle ander omgeskep word. Metale soos yster en brons is vir verstewiging, versiering en vashegting in klere gebruik. Sedert die 20e eeu is sintetiese stowwe, byvoorbeeld nylon, dacron en orlon, wat duursamer is as byvoorbeeld wol of sy, vervaardig.

Uit die talle afbeeldings wat bewaar gebly het, kan 'n goeie beeld gevorm word van die klere wat die Ou Egiptenare van 4000 tot 1000 v.C. gedra het. Hulle het hoofsaaklik linne gebruik; wol is net in enkele gevalle gebruik. Die mans het 'n lendedoek, die schenti, 'n tuniek, die kalasiris, en ʼn sjaal, die sindon, gedra. Die slawe het net die schenti gedra, terwyl die welgestelde Egiptenare die sindon oor hul lendedoeke gedra het. Die sindon het van die heup of van die oksels af tot by die onderbeen gestrek.

Die kalasiris was 'n lang, geplooide gewaad wat om die liggaam gedrapeer is. Van omstreeks die 16e eeu v.C. af het alle welgestelde Egiptenare 'n breë, los kraag gedra wat tot oor die skouers geval het. Die klaft, 'n linne-hoofbedekking, is dikwels deur mans gedra. Dit het bestaan uit 'n doek wat in 'n punt op die rug gehang en oor die ore 2 breë flappe gevorm het wat tot op die skouers gereik het. Die hooftooisel het dikwels 'n simboliese betekenis gehad.

Die verskillende Egiptiese gode kan byvoorbeeld aan hul hoofbedekkings herken word: die Farao se kroon is byvoorbeeld saamgestel uit 2 vroeëre krone wat onderskeidelik die Benede- en die Opper-ryk voorgestel het. Die saamgestelde kroon het simbolies daarop gedui dat die Farao oor albei ryke geheers het. Die Egiptiese vrou het, net soos haar man, die ryklik geplooide katasiris gedra, asook 'n lang, regaf kleed wat van die oksels af gestrek het en deur een of twee skouerbande bo gehou is. Die vroue het ryklik van grimering gebruik gemaak: die oë en wenkbroue is met swart beklemtoon, die lippe is rooi gemaak en die naels is geverf. Ryk vroue het dikwels 'n pruik van menshare of skaapwol gedra. Mans en vroue het sandale van gevlegte riet of leer gedra.

Die welgestelde Babiloniër van omstreeks 1700 v.C. het 'n lang kleed met kort moue gedra, terwyl die vroue lang moue gedra het. Bo-oor is 'n lang stuk materiaal gedra wat oor die skouer na agter gegooi is sodat dit 'n soort mantel gevorm het. By plegtighede is die kanaukes gedra, 'n lang wolrok wat tot by die enkels gereik het. Die gewone man, veral by die Mede, die Hetiete en die Semiete, het net 'n lendedoek gedra. Die Assiriërs (omstreeks die 9e eeu v.C.) het 'n moulose tuniek gedra met 'n mantel wat op dieselfde manier as die Babiloniërs s'n gevou was.

Die klede is dikwels met borduurwerk van blomme, diere of geometriese patrone versier. Onderaan die soom was daar ʼn swaar fraiing. Die Perse (omstreeks 500v.C.) het bonkige wolklere by lang, nousluitende broeke en hoë hoede met wangflappe gedra. Die kandes was 'n lang, wye hofkleed met sogenaamde vals moue, dit wil sê geplooide skouerstukke, terwyl die rok uit gedrapeerde plooie bestaan het. Al die Mesopotamiërs het hulle hare en baarde goed versorg. Hulle het ook sandale van gevlegte riet of leer gedra.

Die Minoïes-Kretensiese klere (omstreeks 1500 v.C.) het van die ander klere van die Oudheid verskil omdat geen gedrapeerde kledingstukke voorgekom het nie. 'n Kenmerk van die klere was dat die slanke middellyf beklemtoon is. Die man het 'n linne-lendedoek met 'n stywe seintuur gedra, terwyl die vrou 'n lang, klokvormige rok met 'n klein ronde voorskootjie gedra het. Die halslyn was laag gesny sodat die borste volkome sigbaar was. Die mans sowel as die vroue het hul hare lank en loshangend gedra.

Die Doriese vrou het die lang wol-peplos gedra, 'n eenvoudige kledingstuk wat bestaan het uit 'n vierkantige stuk materiaal wat op albei skouers vasgespeld was en in plooie tot op die enkels gehang het. Die peplos het aan die regterkant oopgevou, terwyl ʼn gordel die kledingstuk bymekaargehou het. Die Ioniese vrou (6e eeu v.C.) het die ryklik geplooide chiton van linne gedra. Omdat die kledingstuk baie wyd was, was dit moontlik om vals moue daaraan vas te steek.

Die chiton het ook tot by die enkels gehang, maar die mans se chitons was gewoonlik kort. Gegoede mans en vroue het die himation gedra, 'n groot stuk wolmateriaal wat oor die linkerskouer geslaan is.

Die Griekse vrou het ook die tholia gedra, 'n hoed met 'n puntvormige bol en 'n breë, plat rand wat die son uit haar oë gehou het. Wanneer die mans op reis was, het hulle 'n kort reismanteltjie, die clamys, gedra, met 'n kort chiton of heeltemal niks daaronder nie. Die petasos, 'n sonhoed met 'n ronde bol en 'n wye, plat rand, was ook deel van die reisuitrusting. Die Grieke het sandale gedra.

Die sjaal of mantel van die Etruskers (omstreeks die 7e tot die 4e eeu v.C.) was die tabenna, 'n taamlik kort mantel wat oor een of albei skouers geslaan is en waarvan die rande versier was. Sowel mans as vroue het 'n lang chiton met 'n halsopening en mousgate gedra; die vrou s'n was effens langer as die van die man. Die vroue het sjaals gedra wat die kop, skouers en boarms bedek het, terwyl die mans die tabenna gedra het. Jong mans het dikwels sjaals gedra wat tot laag in die rug gehang het. Hulle het ook die tutulus, 'n hoë, puntvormige mus, gedra. Behalwe sandale het die Etruskers ook 'n enkelhoë, digte skoen gedra wat soms 'n lang punt gehad het. Onder invloed van die Romeinse kleredrag het die Etruskiese drag naderhand sy eie karakter verloor.

Die Romeine (omstreeks 5e eeu v.C . tot in die eerste eeue van die Christelike jaartelling) het wol-, linne- en syklere gedra. Oor hul lendedoeke het hulle 'n onder- en 'n botuniek gedra. Laasgenoemde, die tunica exterior, het gekleurde sierbande en aangesnyde moue gehad. Die oudste en tiperendste kledingstuk van die vrye Romein was die toga. Die Romeine het hulself met trots die "gens togata", die togadraende volk, genoem in teenstelling met die ander volke, wat in hul oë minder beskaaf was.

Die toga was 'n mantel wat op 'n spesiale manier omgehang is en talle plooie gevorm het. Nie enigeen kon die toga gedra het nie: aan die gekleurde rand van die kledingstuk kon afgelei word wat die rang van die draer was (byvoorbeeld die toga praetexta, met 'n purper rand, is deur senatore gedra). Die pallium was 'n mantel wat op 'n eenvoudige manier gedra is. Die Romeine se reënjas was die cuculIus, 'n mantel met 'n puntkap om die kop te beskerm.

Die Romeinse vrou van aansien het oor haar onderklere ('n lendedoek en 'n onderhemp) 'n geplooide tunika, met 'n stola bo-oor, gedra. Die stola was 'n lang, geplooide kleed met moue. Buitenshuis het sy die palla, 'n groot omslagkleed, bo-oor gedra. Die Romeinse vroue het ingewikkelde kapsels met baie krulle gehad, terwyl die mans hul hare kort gedra en van die kroontjie af vorentoe gekam het. Behalwe sandale het hulle (veral die militêre) ook stewels gedra.

Onder invloed van die Romeinse kleredrag is die tunika van die 1ste tot die 4de eeu in die noordelike streke van Europa gedra. Bo-oor het die penula, 'n bokleed wat aan die kante toe was, gekom. Die tunikas uit die eerste eeue, veral die dalmatiek van die vroeë Christene, is met vertikale bande, die sogenaamde limbi en clavi, versier. Die dalmatiek was 'n bokleed met wye moue wat van die 4de eeu af as liturgiese oorkleed gebruik is en baie soos die tunika gelyk het.

Die Bisantyne van aansien het vol of halflengte tunikas met lang moue gedra. Dit is van duur materiale soos goudbrokaat of damas gemaak en met borduurwerk en edelstene versier. Bo-oor is 'n los, moulose mantel, die pallium, gedra wat op die regterskouer vasgesteek is. Die vroue het 'n lang, ryk versierde kledingstuk met moue gedra. In die tyd van die Merowingers (5de tot 7de eeu) het die man 'n kort kniebroek, die bracae, gedra en 'n hemp, met kort of lang moue, wat tot op die dybeen gestrek het.

Om die middel het hy 'n gordel gedra en bo-oor 'n mantel, die sagum. Die eerste kouse dateer uit die tyd. Kamasbande is gewoonlik bo-oor die kouse gedra. Die vrou het 'n onder- en 'n botuniek asook 'n mantel gedra. In die tyd van die Karolingers (omstreeks die 8e eeu) het die klere grootliks dieselfde gebly, maar die tunieke het langer geword. In die 10e eeu het daar 'n effense variasie gekom toe die Frankiese vroue 'n horingkort, moulose botuniek oor die lang ondertuniek gedra het. In die 11de eeu het die 2 belangrikste kledingstukke van die Romeinse vrou hieruit ontstaan: die chainse, 'n lang ondertuniek van linne, wol of sy, met lang, nousluitende moue, en die bliaud, die korter, nousluitende tuniek met moue wat na die polse wyer geword het en wat oor die lang ondertuniek gedra is.

Hierby het sy 'n skouermantel en 'n sluier gedra wat die kop, hals en skouers bedek het. Vroueklere het in die volgende 3 eeue grotendeels dieselfde gebly; die vorm en snit het egter eleganter geword. Die gipon, 'n lang, nousluitende lyfie wat agter die rug of aan die kant met veters vasgemaak is en die heupe beklemtoon het, was iets nuuts. Die neiging tot verfyning in kleredrag het in die 13de eeu voortgeduur: die mans het toe die cotte, 'n lang kleed met 'n ronde nek en lang, verwisselbare moue gedra. Bo-oor is die surcot of oorkleed, wat soms moue gehad het en soms nie, en 'n gordel gedra. In die 14de eeu het die surcot in die oop oorkleed of surcot ouvert ontwikkel: die armopeninge het van die kant van die skouer af tot by die heupe gestrek.

Deur die openinge was 'n groot deel van die cotte sigbaar. Die Romeinse adellike man het 'n ridderuitrusting gedra. Die gewone burger se klere het uit dieselfde dele as die van die 11de-eeuse vrou bestaan: die bliaud, die chainse en 'n omslagmantel, die sagum. Die man het ook kouse (chausses) gedra wat met 'n broeksband aan sy onderbroek (braies) vasgemaak is. Die skoeisel van die 8de tot die 13de eeu het uit 'n soepel, enkelhoë skoen met 'n plat sool en 'n puntneus bestaan.

In die 13de eeu was die hoofbedekking van die man die kaproen, 'n slap mus met 'n baie lang buis, die lamfer, en 'n skouerstuk. Die kaproen het net die gesig oopgelaat. Die vrou het die couvre-chef, 'n wye sluierdoek gekombineerd met die barbette, die kendoek, gedra. In die 13de en 14de eeu het die man een of twee hemde gedra (die tweede is die doeblet genoem en was 'n noupassende kledingstuk met of sonder moue). Bo-oor het hy die cote (in plaas van die chainse) gedra, en daaroor die surcot.

Die gewone burger se surcot was kort, die burger van aansien s'n lank. Omstreeks 1350 het daar naas die mode 'n nuwe mode, die kort wambuis vir jong mense, ontstaan. Onder die wambuis is lang kouse in verskillende kleure gedra en oor die wambuis 'n nou lyfie, die jaque. Die kledingstuk het kort moue en 'n gekartelde soom gehad en 'n gordel is laag op die heupe gedra. Omstreeks 1380 het die houppelande in die mode gekom. Dit was 'n kledingstuk wat tot op die knie gereik of op die grond gesleep het; dit is deur sowel mans as vroue gedra. Die vrou se houppelande was hoog vasgegord en die man s'n normaal of laag, waardeur die breë skouers van die man beklemtoon is.

Die soom en die wye rande van die moue was met kartels versier. Van omstreeks 1420 af het die houppelande steeds korter geword en is dit met permanente, vertikale plooie gemaak. Omstreeks 1460 het die mans se moue baie wyd geword en is die skouergedeelte opgestop. Die kledingstuk was in die tyd so kort dat die kouse heeltemal sigbaar was. Hierby is die sogenaamde poulaines of sagte skoene met lang, skerp punte gedra. Omdat die punte so besonder lank was, kon daar nie vinnig met die skoene geloop word nie. Omdat die skoene nie van baie sterk materiaal gemaak was nie, is houtsole met 'n band oor die voorste gedeelte van die voet aan die sagte skoen vasgemaak.

Na 1450 het die houppelande van die vrou lang, nou moue gekry wat tot op die hand gestrek het. Die lyfie was kort en 'n breë seintuur is daarby gedra. Die neklyn was laag uitgesny en V-vormig. Die wye romp, wat op die grond gesleep het, is voor met die hand opgelig en dit is as 'n modieuse gebaar beskou. Haar hoed, die hennin, was hoog en keëlvormig met 'n spits punt en het 'n sluier gehad wat agter afgehang het. Die tweepuntige hennin is ook soms gedra; die hare is dan na agter gesteek om die voorkop hoër te laat lyk.

Terwyl alle ander aspekte van die Italiaanse kultuur in die Renaissance oor Europa versprei het, het die kleremode egter tot Italië beperk gebly. Die Italiaanse vrou het nie so dikwels soos die Noord-Europese vrou hoed gedra nie, maar het linte en edelstene in haar hare gedra. Vir die man was daar egter talle hoofbedekkings in die vreemdste vorme. Sy wambuis (‘n soort onderbaadjie) was baie kort en het gesplete moue gehad. Die bene was geheel en al sigbaar.

Aan die begin van die 16e eeu is die gesplete mou dikwels in mans- en vroueklere in Duitsland gebruik. Die kleurryke onderklere is deur die splete na buite getrek. In die eerste helfte van die 16e eeu het breë lyne in Noordwes-Europa mode geword. Die moue van mansklere is dik opgestop. Die man het die chamarre, 'n kort, wye mantel met 'n bont voering, by 'n plat baret en 'n skoen met 'n breë punt gedra. In die tweede helfte van die 16e eeu is die buikgedeelte van die wambuis na die Spaanse en Franse voorbeeld opgestop. 'n Klein hempskragie het by die halslyn uitgesteek, 'n mode wat veral na 1570 toegeneem het. Van 1550 af het die Spaanse mode die toon aangegee.

Die man het oor sy wambuis nog 'n buis met skouerkappe en 'n kort mantel gedra, en sy kort broek was opgestop. Die Spanjaarde het ook in vroueklere die toon aangegee: die fardegalyn of hoepelrok (Spaans: verdugado) was 'n stywe romp wat weg van die liggaam gestaan het omdat die onderrok hoepels gehad het. Dit is saam met 'n stywe, plat lyfie met kappe op die skouers gedra. Om die hoë halslyn was daar 'n groot, ronde kraag. Die Engelse (Elisabethaanse) en Franse tabberds het 'n heupkussing gehad: van bo gesien het die rok rond gelyk, en van die heupkussing af het die rok regaf ondertoe gehang. am die lae, oop neklyn was 'n hoë, waaiervormige kraag. In Nederland het die burgery, in teenstelling met in die buurlande, die modetoon aangegee. In die begin van die 17e eeu het die Nederlandse man die sober swart regentekostuum gedra: die hoofbedekking, kraag en mansjette het die enigste ligte aksente gevorm.

Die vrou het die sogenaamde Hollandse vlieër gedra. Dit was 'n mantelagtige kledingstuk met kappe op die skouers. Die voorkant was oop sodat 'n versierde strook sigbaar was. 'n Meulsteenkraag, diadeemmus en mansjette (wat met kant afgewerk is) het die uitrusting afgerond. Meulsteenkraag is die moderne term vir die groot, styf-geplooide kraag wat omstreeks 1620 aan die orde van die dag was. In die tweede helfte van die 17de eeu het ligter vorme en kleure onder invloed van die Franse mode gewild geword. Die lyfies van die tabberds het langer geword en in 'n punt geëindig. Kant het by die breë mansjette van die driekwartmoue uitgesteek en die breë kraag het oor die skouers geval en die nek heeltemal oop gelaat.

Die rompgedeelte is verkieslik van 'n materiaal met 'n hoë glans gemaak en het 'n breë baan in die middel gehad. In die laaste kwart van die 17de eeu is die voorkant van die rok al hoe wyer oopgelaat sodat die mooi versierde onderrok sigbaar was. Die hare is gekam in die fontange-kapsel, 'n hoë stapel krulle met 'n haarrol aan die agterkant. 'n Waaier en lang handskoene het die uitrusting afgerond. Die mansdrag van die begin van die 17de eeu het effens slanker lyne as die klere uit die voorafgaande periode gehad, maar het uit dieselfde onderdele bestaan: 'n nousluitende wambuis, 'n taamlik lang en loshangende broek en 'n breë, ronde kraag. Sy stewels het 'n breë omslagrand gehad. In die loop van die eeu het mans hulle hare langer begin dra.

Die hoed was rond en het 'n breë rand gehad. Die middel van sy wambuis, wat hy oor 'n linnehemp met lang moue gedra het, het opgeskuif en 'n plat, skuinslopende kraag het van die nek tot op die bo-arm gestrek. Die beengedeelte van sy stewels het al hoe wyer geword. Van 1645 af het die broek so wyd geword dat dit na 'n rok gelyk het. Die broek is die rhin-grave genoem. Buitenshuis het die 17de-eeuse man 'n halflengtemantel, leerhandskoene en 'n rapier (lang dolk) aan sy sy gedra. Linte, rosette en strikke is aan die skouers, aan die broekspype en op die skoene gedra. In die laaste kwart van die 17e eeu het daar in Frankryk 'n nuwe mode ontstaan wat as die begin van die hedendaagse mansmodes beskou kan word: 'n nousluitende, knielengtejas sonder kraag en met breë mou-omslae (die justaucorps). Hierby het die man 'n lang en nou-sluitende onderhemp, die kamisool, en 'n kniebroek, die culotte, gedra.

Die geplooide stroke van die wit hemp het by die mansjette van die jas en by die kraag uitgesteek. Laasgenoemde het later ontwikkel tot die jabot, 'n geplooide strook aan die oorhemp. Na die dood van die Franse koning Lodewyk XIV in 1715 het die ligter Rococo-mode ontwikkel. Die lang hare van die man is in 'n stertjie agter sy kop vasgemaak. Sy jaspante het wyd weggestaan en het effens langer geword. Die moue het korter geword, sodat die hempsmoue duideliker sigbaar was. In die tweede helfte van die 18de eeu het die klere nog nouer geword: die jaspante is van voor af skuins weggesny en was agter langer. Teen die nek was daar 'n opstaankragie, terwyl die moue lank en nousluitend was. Die onderbaadjie het korter geword en het nie meer moue gehad nie. 'n Blommetjiesborduursel langs die soom van die jas, die onderbaadjie en die broek was in die mode. Die vrou het tot 1730 'n wye, koepelronde rok en 'n lae kapsel gedra. Na 1730 is die klem met behulp van rokhoepels na die heupe verskuif. Die hoepels het die rok agter en aan die kante wyd laat uitstaan, terwyl dit voor plat gebly het. Voor was die rok oop en die voorpante het ondertoe wyd uiteenkleur geloop, sodat 'n groot deel van die lyfie, wat met strikke versier was, en die onderrok sigbaar was. Aan die agterkant was daar 'n sogenaamde Watteau-plooi, 'n groot, gedrapeerde plooi wat van die neklyn af ondertoe geval en die rok 'n pragtige lang ruglyn gegee het. Na die tweede helfte van die eeu het die rompgedeelte ronder en korter geword, sodat die enkels sigbaar was, byvoorbeeld die robe à la polonaise.

Die kapsel het hoër en ingewikkelder geword. Die hare is om 'n basis van perdehare opgestapel, terwyl die haarkapper alles wat vir die vrou dierbaar was, in die pouf au sentiment moes inwerk: portretjies, haarlokke van geliefdes ensovoorts. Soms is 'n hoed wat op sigself 'n bouwerk was, nog bo-op die kapsel gedra. In teenstelling met die onpraktiese klere was die robe en chemise (omstreeks 1785) die begin van klere wat meer bewegingsvryheid toegelaat het. Dit was 'n lang, soepel kledingstuk met 'n wye, ronde kraag. Na die Franse Rewolusie (1789) is die aristokratiese mode deur 'n ander mode vervang: die vrou het haarself nou volgens die Griekse styl in 'n dun, soepel stof geklee.

Die halslyn was baie laag en 'n seintuur is direk onder die borste gedra. Oor haar kaal arms het sy 'n Kasjmirsjaal van sy gedra. Haar kapsel het uit kort krulle bestaan. Die man het 'n manel gedra, 'n jas met lang pante wat net soos die hemp en die onderbaadjie 'n opstaande kraag gehad het. Om die krae het hy 'n wit das gedra. Hoewel 'n kniebroek en kniekouse met plat skoene nog steeds gedra is, het die lang broek of pantalon na 1815 steeds meer in die mode gekom en na 1840 was dit die enigste tipe broek. AI die jaspante was ewe lank en het net bo die knie gehang. Omstreeks 1850 het die krae van die onderbaadjie en die manel baie kleiner geword, hoewel dasse steeds om die hoë boordjie geknoop is.

Wye oorjasse met een of meer skouermantels en die hoë silinderhoed is algemeen gedra. Die kleure was taamlik sober en gedistingeerd. Uit die ietwat vormlose vrouetabberds wat by die eeuwisseling gedra is, het 'n stywer weergawe met versierde some. pofmoutjies en 'n kort bolyfie ontwikkel. Omstreeks 1825 het die vrou meestal 'n lang mantel oor die rok gedra. Tot 1830 het die middellyn geleidelik gesak en omstreeks 1840 was die lyfie laag en gepunt en die rok koepelrond omdat dit oor 'n krinolien of hoepelrok gedra is. Die hoepels in die krinolien het van bo na onder geleidelik groter geword. Die hare is in krullebolle aan weerskante van die voorkop gedra.

Omstreeks 1860 het die krinolienmode sy hoogtepunt bereik. Die rokke het nousluitende moue gekry. Die kapsel van lang krulle wat in die veertigerjare van die vorige eeu aan die orde van die dag was, is opgevolg deur 'n kort kapsel met 'n haarrol in die nek. 'n Klein hoedjie is voor op die kop gedra. Omstreeks 1870 is die krinolien aan die voorkant afgeplat en is die materiaal van die rompgedeelte na agter opgeneem. Die styl het die queue, die queue de Paris of die tournure geheet. Na 1876 het die lyne slanker geword en het die romp in 'n sleep geëindig.

Die gladde, heuplengtelyfie is voor met 'n ry knope toegeknoop. By die nek en mansjette het versierde randjies uitgesteek. Om die middel so dun moontlik te laat lyk, het die vrou van 1880 af 'n stywe korset gedra wat met veters ingetrek is. In reaksie op die ongesonde gewoonte het enkele vroue die sogenaamde hervormingskleredrag gedra. Dit was 'n ongefatsoeneerde rok wat sonder 'n korset gedra is. Die modieuse vroue het hierop gereageer deur 'n nog eleganter maar selfs ongesonder en onmoontliker styl, die droit-devant, te dra.

Die styl (omstreeks 1900) het haar 'n S-vormige profiel gegee. Die sogenaamde strompel romp van 1910 het die vrou uiters slank laat lyk, maar soos die naam aandui, het die romp, wat tot op die voete gehang het, die vrou se beenbeweging aan bande gelê. Dit was veral moeilik om op 'n rytuig te klim. Tydens die Eerste Wêreldoorlog het die vrou die sogenaamde oorlogskrinolien gedra. Dit was 'n wye romp wat tot onder die knie gereik het en waarby elegante stewels gedra is. 'n Hoed is skeef op die kop gedra. In teenstelling met die dekoratiewe vrouemodes was die mansklere van die tweede helfte van die 19de eeu eenvoudig en het dit min veranderinge ondergaan.

Die man het 'n baadjie met 'n plat kraag, 'n borshemp, 'n onderbaadjie en 'n lang broek met effens wye pype gedra. Die pype het tussen 1920 en 1960 al hoe wyer geword en daarna weer nouer. Die breë boordjie van die borshemp is met 'n strikdas of plastron afgerond. Na die Eerste Wêreldoorlog het die boordjie styf om die nek gepas en is 'n lang, dekoratiewe das daarby gedra. Na die Eerste Wêreldoorlog het die vrou se klere haar lank en plat laat lyk. 'n Seintuur wat om die heupe gedra is, het die bolyf reghoekig laat lyk. Hierby het die vrou lang stringe bont krale gedra, terwyl tossels, goudborduurwerk, vere en so meer ook baie gewild was. Uitgestrek tussen kussings het die modieuse vrou met reguit vingers haar sigaret in 'n lang sigaretkoker gehanteer.

Omstreeks 1925 het die mode à la garconne ontstaan. Die hare is baie kort geknip en die klere was regaf, sodat die vrou soos 'n langwerpige reghoek gelyk het. No 1930 het die middellyn tot effens bo die natuurlike middel opgeskuif en het die vrou met die slanke kuitlengte rok vrouliker daar uitgesien. Na 1938 het 'n "manlike" element ingesluip deurdat die skouers vierkantig opgestop is. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het die vrou 'n knielengte rok met hoë skoene gedra. Die skouerstukke is ekstrahoog en breed opgestop en die hare is gekrul.

Christian Dior (1905-1957) het in 1947 met 'n heel nuwe voorkoms, die sogenaamde New Look, na vore gekom. Ondanks die skaarste aan stowwe was die rompgedeelte baie wyd en het dit 'n entjie bo die enkels gehang. Die styfpassende lyfie met ronde skouers het die borste beklemtoon. Die mode het tot teen die einde van die vyftigerjare oorheers. Daarna het die rokke korter en nouer geword, totdat Mary Quant (geb. 1934) die minirok in 1967 ontwerp het. Van 1970 af het die roklengte byna elke seisoen verander: minirok, maxirok en midirok, 'n soort kompromie tussen die 2 uiterstes.

Die hedendaagse manspak het uit die medium lang jas van 1860 tot 1870 ontwikkel. Die kort onderbaadjie het reeds omstreeks 1900 'n eenvoudige snit en kleur gehad. Na die Tweede Wêreldoorlog het dit byna geheel en al verdwyn, hoewel dit steeds na amptelike en deftige geleenthede gedra is. Sedert die sestigerjare het naas die konserwatiewer pak ook 'n informeler pak in die mode gekom, veral onder die jong mense. Dit bestaan uit 'n noupassende broek en 'n kort, bypassende baadjie en is dikwels van denim of seilmateriaal gemaak.

In Suid-Afrika het die safaripak ook gewild geword. Truie het ook al hoe gewilder geword onder mans. Rompe, bloeses en truie het in die laaste paar dekades baie gewild geword onder vroue, terwyl baadjiepakke ook algemeen gedra word. Vroue het ook al hoe meer begin broek dra. Broeke van denim en koordferweel is onder veral jong mense gewild. Net soos die mans dra vroue dit met hempbloese, truie of T-hemde.

Die eerste militêre uniforms het in die meeste Europese lande min of meer dieselfde tyd ontstaan, naamlik na 1650, toe staande leërs tot stand gebring is. Die standaardisasie van krygsdrag is egter 'n veel ouer praktyk; dit was noodsaaklik om vriend van vyand te onderskei en buitendien was dit ekonomies om groot hoeveelhede eenvormige krygsdrag te vervaardig. Infanteriesoldate het aanvanklik met hul alledaagse klere geveg. Die Egiptiese voetsoldaat het homself beskerm met 'n dik pruik of nousluitende kap, 'n skild en 'n bors- en rugharnas (kuras) van linne wat met leerstroke versterk was.

Die edellui het hulle bene met geskubde beenpantsers beskerm. Die Farao het 'n blou oorlogshelm, wat in die vorm van ʼn tiara was en ysterringe gehad het, as onderskeidingsteken gedra. Die Assiriërs het die bes toegeruste en bes georganiseerde leërs van die Oudheid gehad. Die soldate het gepunte helms met oorflappe, kort tunieks en stewelagtige voetbeskerming gehad. Die koning en die soldate het geen beskerming aan hul arms of bene gedra nie, hoewel die koning ʼn kop-en nekbeskermstuk van leer gedra het. Die Persiese soldaat het ʼn lang broek en ronde mus van leer of vilt gedra; net die bevelvoerders het hul koppe met ʼn ekstra sterk materiaal beskerm.

Die Griekse infanterie het van die 7de eeu af uit swaar en lig gewapende soldate bestaan. Die hopliete, die swaargewapendes, het 'n helm gedra met 'n pluim, nek- en neusplaat en wangskutte, 'n bronskuras en beenstukke wat tot oor die knie gereik het. Die pelaste of liggewapendes het die pelta, 'n klein, ronde skild, en 'n ligter leerhelm gedra. Die Romeinse legioensoldaat het 'n woltuniek met 'n lorica bo-oor gedra. Die lorica was 'n leerlyfie met bande waarop ysterplaatjies aangebring was.

Die soldaat het ook ʼn helm met wangskutte en nek-beskerming, skeenplate, sandale met spykers in die sole en 'n groot skild gedra. Die offisiere het in plaas van die lorica 'n yster-borskuras gedra. Die Galliërs se krygsdrag het bestaan uit 'n helm met 2 horings, ʼn mantel en 'n broek of beenskerms wat met kousbande in posisie gehou is. Die Merowingers het ʼn keëlvormige helm van vergulde brons met wangplate en 'n nekstuk van malies (pantserringe) gedra. Beenbande is tot in die 10e eeu gedra, onder meer deur die Wikings. Die Frankiese soldaat het sy liggaam met 'n opgestopte oorkleed beskerm. Stewiger materiale is geleidelik as liggaamsbeskerming gebruik, byvoorbeeld leer met plaatjies wat daarop vasgewerk was.

Die 11e-eeuse broigne was 'n stap verder; dit was 'n soort oorpak met 'n kap waarop daar metaalringe vasgewerk was. Hierby het die soldaat 'n puntige metaalhelm met 'n lang neusstuk gedra. Kort daarna het die haubert ontwikkel. Dit was 'n selfstandige kledingstuk wat geheel en al uit malies (metaalringe) bestaan het en oor die ander klere gedra is. Geleidelik is die hande, arms en bene ook met malies bedek; omstreeks 1250 was die Romeinse maliekolder volledig. Kort daarna is die elmboë en knieë met metaalplate beskerm, ʼn ontwikkeling wat noodsaaklik geword het met die opkoms van die vuurwapen. Oor die maliekolder is 'n pantserkleed met die kleur en heraldiese embleme van die ridder gedra.

Op sy kop het hy 'n heaume gedra, 'n potvormige helm met 'n smal spleet vir die oë en gaatjies vir asemhaling. Omstreeks 1350 is die heaume vervang deur die basinet, 'n ligter, keëlvormige helm met ʼn beweeglike halsstuk en 'n kykgleuf wat in 'n punt vorentoe uitgestaan het en tydens die geveg ondertoe geklap is. Die harnas was omstreeks 1450 volledig en het die heersende modelyne gevolg; tydens die Gotiek was dit spits, omstreeks 1500 breed en omstreeks 1600 het dit uit 'n kort lyf met lang beenstukke bestaan. Hoewel die ridder tot in die 17de eeu die harnas tydens toernooie en in kavalleriegevegte gedra het, het dit vir voetsoldate in onbruik geraak en is dit later net vir parades gebruik.

Die kurassiers (kavalleriste met helms en kurasse) het die borskuras nog tot in die 19e eeu gedra. Die borskuras was 'n plaat wat aangegespe is om die bors te beskerm. Na omstreeks 1650, toe daar in talle Europese lande 'n staande leer tot stand gebring is, het elke regiment sy eie kleur gekry. Kort daarna het die leer as geheel een kleur gekry en uiteindelik, in die laaste kwart van die 18e eeu, eenderse klere. Verskillende kleure lapelle, krae, knope, serpe en galonne het die verskeie onderafdelings van die leër aangedui. Die militêre kleredrag het in sekere opsigte van die burgerlike klere afgewyk, soos byvoorbeeld die hoë hoed wat die Engelse grenadiers van 1688 af gedra het en wat in die 18e eeu baie gewild geword het.

Die jaspante is aan die kante saamgehaak; dit het in die 17de en 18de eeu 'n tipies militêre kenmerk gebly, net soos die omgekeerde jaslapelle (vanaf die begin van die 18e eeu). Die beenbedekking het uit kort kamaste bestaan. Omstreeks 1680 het die soldate hulle hare in ʼn stertjie gebind. In die laaste kwart van die 18de eeu het die meeste lande 'n spesiale militêre uniform gekry. Die Russiese leër het 'n baadjie gekry wat effens korter as die normale baadjie was (omstreeks 1786). In 1796 het die Britse uniform 'n hoë kraag gekry, die lapelle het verdwyn en die voorpante van die jas het oormekaargevou. Die sjako, 'n hoë, silindriese hoed met 'n regop pluim, is as hoofbedekking gedra. Die sjako is vir 'n lang tyd algemeen gedra.

Epoulette is van 1788 gedra om rang aan te dui. Eers na die Napoleontiese oorloë het alle leërs en hul onderafdelings uniforms begin dra. Die burgerlike mode van die tyd het sy stempel op die militêre uniforms afgedruk. Na 1830 is die kniebroek deur 'n lang broek vervang. Die pype van die broek was slank, maar nie nou nie. Die mediumlang baadjies het wei nag rugslippe gehad, maar na 1842 het die slip begin verdwyn. In 1842 het die Pruisiese leër 'n baadjie gekry wat net oor die heupe gehang en 'n dubbele ry knope en 'n seintuur gehad het. Daarby is 'n helm met 'n skerp punt gedra. Die soldate het tot in die tyd helder kleure gedra, want die kruitdampe het veroorsaak dat hulle nie so goed sigbaar was nie en het dus as kamoeflering gedien.

Met die koms van die moderne handvuurwapens het dit belangrik geword om die soldaat so onsigbaar moontlik te maak. Kakiegroen het die beste kleur geblyk te wees. In Engeland is die eerste kakieklere al in 1886 voorgeskryf (vir aktiewe buitelandse krygsdiens). Omstreeks 1900 het die kleur (die sogenaamde leër-groen) algemeen die kleur van die leër geword. Alle militêre klere, selfs die onderklere, het die kleur gehad. In 1939 het die Engelse 'n belangrike nuwe leerkledingstuk ingevoer: die vegtenue. Dit was 'n pak wat uit een stuk bestaan het, talle sakke gehad het en maksimale bewegingsvryheid toegelaat het. Die soldaat is verder deur 'n helm en 'n koeëlvaste onderhemp beskerm.

Tot omstreeks 1912 het die Chinese kleredrag min veranderinge ondergaan. Die kleredrag het met die wisselende dinastieë saamgehang of het invloede van buite weerspieël, byvoorbeeld die Persiese en Turkse invloed in die Tang-tyd. Die basiese drag van die man het uit 'n half wye lang broek van sy of wol (koe), 'n hemp en 'n baadjie (san) bestaan. Hieroor het hy 'n lang onderbaadjie gedra wat tot op die voete gehang het, asook 'n mantel (pau) wat aan die regterkant met strikkies of knope vasgemaak is.

Die moue was wyd bo en het styf om die polse gesluit. Die mantel is in die hele Asië gedra. In reënweer is 'n jas van tafsy gedra wat met vet waterdig gemaak is. Die lang haarvlegsel (penese) is in 1644 deur die regerende Mantsjoes verpligtend gemaak vir alle mans, behalwe monnike. Dit is na kwaai weerstand algemeen aanvaar. Die man het verskillende tipes hoofbedekkings gedra: die kalotjie, 'n klein pet wat soms 'n knoop in die middel gehad het, is die algemeenste gedra. Die Mandaryne of hoë staatsamptenare het 'n piramiedvormige hoed gedra waarop hul range met verskillende kleure knope aangedui is. Behalwe dat die mandaryne se klere baie mooier en duurder as die gewone man s'n was, het hulle ook 'n soort ekstra skouermantel gedra.

Die Chinese vrou het 'n sybroek gedra wat nou om die enkels gesluit het, 'n lang rok met sysplete en met moue wat tot oor die hande geval het, en 'n korter jas met wye moue wat aan die kant vasgemaak is. Die vrou het baie aandag aan haar kapsel gegee: dit het uit vlegseltjies of haarlusse bestaan en is met haarnaalde, blomme en hangertjies versier. Sy het geen hoofbedekking gedra nie. As teken van goeie afkoms is meisies se voete in hul kinderjare styf toegedraai, waardeur groei belemmer is en die voete klein gebly het. As gevolg hiervan kon die vrou net strompelend en met behulp van stokke voortbeweeg.

Die Japannese man se onderklere het bestaan uit die foendosji, 'n soort kortbroek, en 'n kort kimono met oop moue wat langer as die moue van die bokleed was. Die bokleed, die kimono, het tot by die enkels gehang en was van sy, katoen of hennep gemaak. Dit was reghoekig en het voor oopgehang Dit is met die obi, 'n band wat net onder die middel gedra is, bymekaargehou. Die breë, wye moue van die kimono kon as sakke gebruik word. Soms is die haori oor die kimono gedra. Dit was 'n mantel wat oopgehang en tot op die dye gereik het.

Die kappa was 'n reënjas. Die Japanners se kouse het 'n aparte toongedeelte gehad vir die toonbandjies van die sandale. Die zori was 'n houtsandaal met 'n plat sool, terwyl die gèta twee hoë voetstukke gehad het. Die hare is geskeer en ʼn bamboeshoed is gedra. Die Japanner van lae stand het 'n hemp, 'n broek, 'n oop, blou onderbaadjie, 'n gordel en sandale gedra. Die hofklere, die sokoetai, was 'n besonder ingewikkelde uitrusting wat uit allerlei splete, onder: en boklede en 'n pronkkleed, die ho, bestaan het.

Daarby is die kammoeri gedra. Dit was 'n kalotjie met 'n sleep wat met bandjies onder die ken vasgemaak is. Die vors se leenmanne het binnenshuis 'n wye oorkleed gedra wat tot op die voete gehang het. Die militêre drag het bestaan uit 'n lyfie met vier rompstukke, opgebou uit versierde plaatjies, en die skouers is deur verstelbare skouerplate beskerm. Sedert die 12e eeu het soldate helms met horings en ystermaskers gedra. Die maskers was met familiewapens versier. Die Japanse vrou se onderklere was 'n lendedoek wat tot op die kuite gehang het en 'n lang onderrok. Bo-oor het sy 'n sykimono gedra wat op die grond gesleep het of in die kruis opgenaai was. Die moue en kraag was wyer as die van die man.

Die obi is in 'n strik op die rug gebind. Haar kapsel was ingewikkeld en versier met strikke, vals haarstukke en haarnaalde. Sy het nie 'n hoed gedra nie, maar het in die winter 'n sluier om haar kop gedra. Sedert die 10de eeu was die hofdrag die joenihitoe, 'n seremoniële uitrusting wat uit 12 dele bestaan het. Die uitrusting het uit onderklede, 'n romp, kimono's en 'n oorjas, die mo, bestaan. Sokkies van wit sy en papierskoene was deel van die drag. Deesdae word nuwe kunsvesels en nuwe motiewe al hoe gewilder en trek die vrou, net soos die man, haar al hoe meer volgens die Westerse mode aan.

Die klassieke drag van die Indiese man het uit 3 kledingstukke bestaan: die dothi, ʼn broekagtige lendedoek, die chadar, 'n mantel, en die ushnisa, ‘n stuk materiaal wat as tulband gedra is. Sedert die eerste eeu het daar onder invloed van die Hunne en die Turke 'n lang broek bygekom. Sedert die 16e eeu het die Mongoolse heersers en die radjas 'n wye, gedrapeerde broek, die puyama, gedra. By die puyama is 'n onderbaadjie met nousluitende moue, 'n nekdoek, ʼn kledingstuk van Iigte moeselien met 'n fyngeplooide romp wat wyd oor die wye puyama uitgestaan het, en 'n seintuur gedra. 'n Tulband is om die geskeerde kop gedra. Pantoffels sonder hakke en met 'n opstaande punt het as skoene gedien.

Die moderne Indiërman dra 'n nousluitende wit broek, 'n knielengte tuniek wat voor toeknoop en 'n wit hoofbedekking. Wes-Europese klere word egter al hoe meer gedra. Die belangrikste kledingstuk van die vrou was en is vandag nog die wol- of sysari, 'n groot doek wat om die lyf gedraai word; die punt word oor die skouer gedrapeer. Die sari word in verskillende streke op verskillende maniere gedrapeer. Bo-oor 'n onderrok en onder die sari word die choli, 'n soort bloes, gedra. Haar hare word in 'n bolla gedra. Die Indonesiërs se belangrikste kledingstuk is die sarong, 'n heupdoek wat tot op die voete hang. In die geval van die vrou is die sarong soms ook 'n doek wat dwars oor die bolyf gevou word.

Die materiaal word kleurryk versier met behulp van batik- en ikattegnieke. Oor die sarong kan 'n wit bloese, meestal met 'n hoë nek, gedra word. Die tradisionele kleredrag van die Turkse man is 'n baadjie, 'n onderbaadjie met baie knopies, 'n pofbroek van gekleurde materiaal wat tot oor die knie hang, en 'n fes ('n silindriese hoed van rooi vilt, met 'n blou tossel). Die vrou dra min of meer dieselfde klere, behalwe dat sy 'n ander soort hoed in plaas van die fes dra. In Persië het die man en die vrou van die 14de eeu af 'n lang kledingstuk met lang moue en 'n los oorkleed gedra. Die oorkleed was voor in die middel oop en het ook lang moue gehad. 'n Gepunte pantoffel of stewel is daarby gedra. Die vrou het 'n sluier, die hyader, om haar kop gedra wat voor vasgemaak is en oor haar skouers gehang het. Oor haar gesig het sy 'n doek of sluier, die rubend, gedra wat net haar oë laat uitsteek het.

Die mees tipiese drag in Noord-Afrika is die haik, 'n lang bokleed wat deur sowel die man as die vrou gedra kan word. Net soos 'n sluier kan ook die haik die kop bedek. In die kuslande van Noord-Afrika word ook die djebba gedra. Dit is 'n sakagtige hemp met aangesnyde moue, 'n skuins omslag en sakke aan die voorkant. Onder die djebba is 'n wye broek gedra. In Marokko en Algerië word die boernoes, 'n mantel met 'n kap, ook algemeen gedra.

Die farasia, wat in Marokko gedra word, is 'n kleed met sierstroke en word met knope voor in die nek toegeknoop. In Egipte word 'n soort hemp met 'n spleet aan die voorkant en aangesnyde moue gedra. Die welgestelde Egiptenare dra 'n kort, gestreepte, moulose onderbaadjie en 'n kaftan met 'n vertikale streeppatroon, reguit moue en 'n skuins opening aan die voorkant. 'n Ronde, styfpassende mus met 'n lang tossel word op die kop gedra. Die Toearegs se klere bestaan uit lang, donkerblou doeke en die lisam, 'n doek wat om die kop gedraai word.

In sommige gebiede rondom die Middellandse See, veral in Islamitiese lande, dra die mans die fes. In Sentraal-Afrika word, behalwe die doeke wat om die liggaam gedraai word, eerder tooisels as klere in die ware sin van die woord gedra. Veral in die binneland word 'n heupdoek en verder net versierings van skulp, vere, koorde, houtsoorte en metaal gedra. Glas en blik, wat deur die Wes-Europeërs bekend gestel is, word ook gebruik. Die versierings het dieselfde doel as klere: dit bedek die liggaam en die draer se status kan daaruit afgelei word. Ook in Afrika word Westerse klere al hoe meer gedra; kleurryke, geblomde stowwe is veral gewild onder Swart vroue. Die tradisionele kleredrag van die Swart volke van Suid-Afrika word onder die onderskeie volke bespreek.

Amerika se historiese, inheemse volke, die Majas, die Asteke en die Inka, het ’n heupdoek van wol, katoen of garingboomvesel gedra. Die priesters en konings het lang gewade gedra, terwyl bloeseagtige klere en moulose mantels ook voorgekom het. Die Mayas het 'n kenmerkende hooftooisel agter op die kop gedra wat uit strikke, vere en linte bestaan het. Die Asteke het hulle met vere, juwele en ander versierings getooi. Die wolmateriale van die Inkas was kleurryk en het dekoratiewe ontwerpe gehad.

Die Rooihuide van Noord-Amerika het 'n leergordel met 'n lang, afhangende pant gedra. Hulle het ook los broekspype van bisonvel en 'n spesiale oorlogsonderbaadjie gehad, alles met fraiings langs die kante. Die Rooihuid het sy vel vermiljoen geverf (vandaar die naam Rooihuid) en 'n band met een of meer arendsvere daarin om sy kop gedra. Hul skoene, die mokassins, was van leer en met borduurwerk versier. Die Rooihuidvrou het 'n broek of 'n lang leerromp en 'n kort bloese met lang moue gedra.

Haar broek was nie so wyd en versierd 5005 die van die man nie. Die pelsjagters in Alaska het leerklere met fraiings, mokassins en ’n pelsmus gedra. Die stert van die dier waarvan die pels vir die hoed gebruik is, is dikwels as versiering agter aan die hoed vasgewerk en het teen die rug afgehang. In Suid-Amerika, veral in die warm Mexiko, word die poncho vandag nog gedra. Dit is 'n reg hoekige of vierkantige stuk materiaal met 'n opening in die middel vir die kop.

Dit word soos 'n mantel gedra en is van Spaanse oorsprong. Hierby word die sombrero, ’n sonhoed met 'n baie wye rand, gedra. Die Eskimo's klee hulle in robvel, rendiervel of ysbeerpels wat met robderm aanmekaargewerk word. Baie van die klere wat hierbo beskryf is, is besig om algaande te verdwyn en plek te maak vir klere wat aan die Wes-Europese styl ontleen is.

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409567 band

•   Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Klere.
•   Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir klere.