Jamie Uys

Jacobus Johannes Uys is op 30 Mei 1921 in Boksburg gebore. Voor hy met rolprente begin het, was hy 'n wiskundeonderwyser op sy tuisdorp. Hier trou hy met Hettie, ook 'n wiskundeonderwyser. Die egpaar begin boer en open handelsposte langs die Palalarivier (Lephalalarivier). Hy is later as die plaaslike landdros en vrederegter aangestel.

Uys maak sy debuut as rolprentregisseur in 1951 met die Afrikaanse rolprent "Daar Doer in die Bosveld".

Sy twee "Beautiful People"-rolprente handel oor die plant- en dierelewe in Suid-Afrika, Namibië, Botswana en Zimbabwe, en veral oor die woestynlewe. 'n Hoogtepunt was waar olifante, vlakvarke, ape en ander diere dronk rondslinger nadat hulle gefermenteerde maroelas geëet het.

Jamie Uys se grootste en bekendste rolprent was "The Gods Must Be Crazy". In dié komedie gebruik hy 'n Boesman genaamd N!xau in die hoofrol. 'n Cokebottel word oor die Kalahariwoestyn uit 'n vliegtuig gegooi waarna 'n groep Boesmans dit optel en besluit dat die vreemde voorwerp nie by hulle hoort nie, en aan die gode terugbesorg moet word. N!xau, die hoofkarakter, word aangewys om die taak te verrig.

Die fliek veroorsaak soveel opslae in Amerika, Japan, Europa, en ander plekke dat 'n tweede, minder suksesvolle weergawe, "The Gods Must Be Crazy II", gemaak word.

Uys se ander welbekende rolprent was "Funny People" wat uitgereik is in 1978, 'n komedie in dieselfde trant as "Candid Camera" in die VSA, waar niksvermoedende mense in verleenthede geplaas word. Arnold Vosloo wat sedertdien roem in Hollywood verwerf het, speel in die opvolgprent daarvan, "Funny People II" wat in 1983 vrygestel is.

Uys was baie lief vir die natuur en het dikwels van die geroesemoes van Johannesburg (waar hy gewerk het) weggekom, deur na sy nederige vakansiehuis (Heidelaan 262) in Paradysstrand, vyf kilometer wes van Jeffreysbaai, te gaan. Dit was ongeveer 300 meter van die strand af en het geen elektrisiteit gehad nie - aan die begin net paraffienlampe en later gaslampe. Hy was 'n ywerige amateurbotanis en het dikwels daar plantmonsters versamel, deur met sy fiets in die veld na belowende plekkies rond te ry. Hy het dit ook geniet om modelvliegtuie te bou op vakansie. Later in die sewentiger- en vroeë tagtigerjare het hy 'n meer luukse strandhuis op die strand laat bou, maar net 'n paar honderd meter weg van sy vorige plekkie.

Uys is in 1996 op die ouderdom van 74 aan 'n hartaanval oorlede.

Uys ontvang die 1981 "Grand Prix" by die "Festival International du Film de Comedie Vevey" vir "The Gods Must Be Crazy", en in 1974 ontvang hy die "Hollywood Foreign Press Association for best documentary"-toekenning vir "Beautiful People".

As regisseur:

• "Daar Doer in die Bosveld", (1951)
• "Vyftig-vyftig", (1952)
• "Daar Doer in die Stad" (1954)
• "Geld Soos Bossies" (1955)
• "Die Bosvelder" (1958)
• "Rip van Wyk" (1960)
• "Lord Oom Piet" (1962)
• "Dingaka" (1965)
• "After You, Comrade" (1967)
• "Die Professor en die Prikkelpop" (1967)
• "Lost in the Desert" (Afrikaanse weergawe as "Dirkie": 1969; Engelse weergawe as "Dirkie Lost in the Desert" / "Lost in the Desert": 1969/1970)
• "Animals Are Beautiful People" (1974)
• "Funny People" (1978)
• "The Gods Must Be Crazy" (1979)
• "Funny People II" (1983)
• "The Gods Must Be Crazy II" (1989)

Stemmet, J.-A. 2015. Sangoma of the silver screen: Jamie Uys as film maker 1950–1964, Ensovoort [1] Geargiveer 24 Maart 2016 op Wayback Machine

Senekal, B.A. en Stemmet, J.-A. 2014. The gods must be connected: An investigation of Jamie Uys’ connections in the Afrikaans film industry using social network analysis, Communicatio 40(1), 1-19 [2]

• Jamie Uys in die Internet-rolprentdatabasis