Instaanbediener

In rekenaarnetwerke is 'n instaanbediener 'n bediener ('n rekenaarstelsel of 'n program) wat die versoeke van sy kliënte verwerk deur die versoeke na ander bedieners aan te stuur. 'n Kliënt bewerkstellig 'n verbinding met 'n instaanbediener en versoek 'n diens soos 'n lêer, verbinding, webblad of ander hulpbron wat op 'n ander rekenaar beskikbaar is. Die instaanbediener verskaf dan die hulpbron deur met die verlangde bediener te verbind en stuur dan 'n versoek namens sy kliënt. 'n Instaanbediener kan ook die kliënt se versoek of die bediener se reaksie wysig en kan selfs die diens lewer sonder om aan die spesifieke bediener te verbind. In hierdie geval sal dit die eerste versoek aan die ander bediener in 'n kasgeheue stoor en dit dan met daaropvolgende versoeke vinnig beskikbaar stel. 'n Instaanbediener wat alle versoeke en reaksies onveranderd aanstuur word gewoonlik 'n deurgangspoort (gateway) of tonnelbediener genoem.

'n Instaanbediener kan op die gebruiker se rekenaar of op 'n spesifieke sleutelpunt tussen die gebruiker en die bestemde bedieners op die Internet geplaas word.

Soorte en funksies

Instaanbedieners kan een of meer van die volgende funksies vervul:

Kasbediener

'n Instaanbediener kan reageer op diensversoeke sonder om die gespesifiseerde bediener te kontak deur die inhoud van 'n vorige versoek deur die kliënt of selfs 'n ander kliënt wat gestoor is te herwin. Dit word kasberging genoem. Kasbedieners hou plaaslike kopieë van gereelde versoeke en stel groot organisasies in staat om die gebruik en koste van bandwydte beduidend te verminder en terselfdertyd die werkverrigting van die stelsels te verhoog. Daar bestaan gewoonlik goed gedefinieerde reëls vir kasberging. In die verlede het sommige instaankasbedieners verskeie probleme gehad (soos onder andere die onvermoë om gebruikersidentifikasie te doen). Sommige van hierdie probleme word in RFC 3143 beskryf.

Webinstaanbediener

'n Instaanbediener wat hoofsaaklik op WWW verkeer gefokus is word 'n webinstaanbediener genoem. Die algemeenste gebruik van webinstaanbedieners is om webkasberging te doen. Die meeste instaanbedieners (bv. Squid) verskaf die vermoë om toegang tot sekere URL'e te weier deur van 'n swartlys gebruik te maak en stel die administrateur in staat om inhoud te filter. Dit word gewoonlik gedoen in 'n korporatiewe omgewing maar word ook toenemend in huise en kleiner ondernemings gebruik. Sommige webinstaanbedieners pas die formaat van die webblaaie aan vir 'n spesifieke doel of gehoor (byvoorbeeld selfone en handrekenaars).

'n Webinstaanbediener kan ook inhoud filter en sodoende administratiewe beheer oor die inhoud bewerkstellig wat deur die instaanbediener aangestuur word. Hierdie soort sagteware word dikwels in kommersiële en nie-kommersiële organisasies (veral skole) om te verseker dat die gebruik van die Internet voldoen aan die organisasie se aanvaarbare gebruiksbeleid.

Algemene metodes wat gebruik word om inhoud te filter sluit in: URL Swartlyste of DNS Swartlyste, MIME-filters of sleutelwoord filters op die inhoud. 'n Inhoudsfilter sal ook dikwels gebruikeridentifikasie ondersteun om web toegang te beheer. So 'n instaanbediener skep ook dikwels 'n log wat besonderhede kan verskaf oor URL'e wat deur spesifieke gebruikers besoek word of om die gebruik van bandwydte te monitor. Somtyds kommunikeer sulke instaanbedieners ook met daemon programme en/of ICAP gebaseerde antivirus sagteware om beskerming te verleen teen virusse en ander kwaadwillige sagteware deur die inkomende inhoud na te gaan alvorens dit die netwerk ingestuur word.

Webinstaanbedieners kan ook gebruik word om die identiteit van die internetgebruiker vir privaatheidsdoeleindes te beskerm.

Onderskeppende instaanbedieners

Instaanbedieners kan ook gebruik word om internet verkeer te onderskep. Dit kan gebruik word deur mense om die datavloei tussen die kliënt en die web af te luister. Alle bladsye wat besoek word asook vorms wat ingevul word kan so onderskep en ondersoek word. Hierdie instaanbedieners staan ook bekend as deursigtige instaanbedieners. Verbindings wat deur die kliënt webblaaiers gemaak word, word in die geval aangestuur sonder dat enige verstellings op die kliënt se kant gedoen word en ook dikwels sonder die gebruiker se medewete.

Dit is dikwels moontlik om die teenwoordigheid van 'n onderskeppende instaanbediener te bespeur deur die eksterne IP-adres te vergelyk met die adres wat deur 'n eksterne webbediener waargeneem word of deur die HTTP-hoofde aan die bediener kant te vergelyk.

Sagteware vir instaanbedieners

AlchemyPoint is 'n gebruikersprogrameerbare bediener wat gebruik kan word om webblaaie, e-posse, kitsboodskappe en ander soorte netwerkboodskappe te herskryf.
Die Apache HTTP Bediener kan opgestel word om as 'n instaanbediener te funksioneer.
EZproxy is 'n instaanbediener wat URL'e herskryf en is hoofsaaklik daarop gemik om toegang van buite tot werwe te verleen deur gebruikers se IP-adresse na te gaan.
Microsoft ISA Server – Is 'n Microsoft produk wat deur gebruikers verstel kan word en kan dien as 'n instaanbediener en brandmuur.
Privoxy is 'n vrye oopbron webinstaanbediener met kenmerke wat dit in staat stel om advertensies te filter.
SafeSquid is 'n Linux gebaseerde inhoudsfilterende instaanbediener wat dit moontlik maak om internet toegang volgens gebruikersprofiele toe te laat.
SSH Secure Shell kan opgestel word om as 'n instaanbediener op te tree deur 'n SOCKS instaanbediener op die kliënt op te stel en dan die verkeer deur 'n SSH-verbinding te tonnel.
Sun Java System Web Proxy Server is 'n kasbediner wat op Solaris, Linux en Windows bedieners kan loop.
Squid is 'n gewilde HTTP instaanbediener in die UNIX/Linux wêreld.

Eksterne skakels

Oorsig van hoe instaanbedieners werk