Endemie (ekologie)
- Hierdie artikel behandel die ekologiese betekenis van "endemies". Sien endemies vir ander betekenisse.
Endemies in biologie en ekologie beteken eksklusief inheems aan 'n plek of biota. Dit is in kontras met 'n aantal ander terme wat "nie inheems" beteken (soos eksoties, indringer, ingevoer, genaturaliseer, nie-inheems). Let daarop dat dit ook onderskei word van inheems: 'n Endemiese spesie is uniek aan daardie plek of omgewing, en word nie natuurlik gevind op enige ander plek ter wêreld nie, terwyl 'n inheemse spesie nie uniek is nie, omdat dit ook inheems aan ander liggings is.
Gewoonlik word die term aan 'n diskrete geografiese eenheid toegeken, mees algemeen 'n eiland of eilandgroep, maar soms aan 'n land of ander gedefinieerde area.
Eilande is veral geneig om endemiese lewensvorms te ontwikkel juis as gevolg van hul geografiese isolasie; afgeleë eilandgroepe, soos Hawaii en die Galapagos het groot getalle endemiese spesies. Die afgesonderde area en kwesbaarheid aan die invloed van mense en ingevoerde spesies beteken dat endemiese spesies al té maklik kan uitsterf.
Endemiese spesies kan ook ontwikkel in ander biologies geïsoleerde areas, soos die hoëvelde van Ethiopië, of groot waterliggame soos die Baikalmeer.
Volgens die Wêreldnatuurlewefonds besit die volgende ekostreke die grootste persentasie endemiese plante:
- Madagaskar laeveldwoude en droë bladwisselende woude (Madagaskar)
- Nieu-Kaledonië reënwoude en droë woude (Nieu-Kaledonië)
- Hawaii tropiese klamwoude en droë woude (Verenigde State)
- Sierra Madre de Oaxaca denne-eikwoude en Sierra Madre del Sur denne-eikwoude (Mexiko, Guatemala)
- Fynbos (Suid-Afrika)
- Kwongan heidevelde (Australië)