Sjebeen
'n Sjebeen (Iers: síbín) was oorspronklik 'n onwettige kroeg of klub waar alkoholiese drank sonder die nodige dranklisensie verkoop is. Die term het versprei van sy oorsprong in Ierland, na Skotland, Kanada, die Verenigde State, Engeland, Zimbabwe, die Engelssprekende Karibiese Eilande,[1] Namibië, Malawi[2] en Suid-Afrika. In die moderne Suid-Afrika is baie "sjebeens" nou heeltemal wettig.[3][4] Die woord is afgelei van die Ierse síbín, wat "onwettige whisky" beteken.[5][6]
Suid-Afrika
[wysig | wysig bron]In Suid-Afrika en Zimbabwe is sjebeens meestal in townships geleë as 'n alternatief vir kroeë, waar inheemse Afrikane onder apartheid en die Rhodesiese era verbied was om kroeë te besoek wat gereserveer was vir diegene van wit Europese afkoms.
Oorspronklik is sjebeens onwettig bedryf deur vroue wat Shebeen Queens genoem word en wat self 'n herlewing van die Afrika-tradisie was, wat die rol van alkoholbrou aan vroue toegeken het.[7] Die Shebeen Queens verkoop tuisgemaakte en tuis gedistilleerde alkohol en bied aan klante 'n plek om oor sosiale en politieke kwessies te ontmoet. Kliënte en eienaars word dikwels deur die polisie in hegtenis geneem, hoewel die sjebeens gereeld geheropen is vanweë die belangrikheid daarvan om die gemeenskap te verenig en 'n veilige plek vir sosiale interaksie te bied.[8] Tydens die apartheidstydperk het sjebeens 'n belangrike ontmoetingsplek vir aktiviste en musikante geword.[9] Sjebeens het ook musiek en dans toegelaat, wat klante die geleentheid bied om hulself kultureel uit te druk, wat daartoe bygedra het om die musikale genre kwaito te ondersteun.[10]
Sjebeens is tans wettig in Suid-Afrika en het 'n integrale deel van die Suid-Afrikaanse stedelike kultuur geword, wat kommersiële biere bedien, sowel as umqombothi, 'n tradisionele Afrikabier wat onder andere van mielies en sorghum gebrou word Shebeens vorm steeds 'n belangrike deel van die sosiale toneel van vandag. In die hedendaagse Suid-Afrika dien hulle 'n funksie soortgelyk aan die Juke joints van die Afro-Amerikaners in die landelike diep suide van die VSA. Hulle verteenwoordig 'n gevoel van gemeenskap, identiteit en behoort.
Vandag fokus hulle op die Suid-Afrikaanse se jeug, en word meestal deur middeljarige mans besit. Shebeens bons terug terwyl Suid-Afrikaners van hul kulturele erfenis probeer bewaar.[11]
Verenigde State
[wysig | wysig bron]In die Verenigde State was die woord shebeen in algemene gebruik deur Ierse immigrante wat in die antrasiet-myne van Pennsilvanië gewerk het.
Newfoundland
[wysig | wysig bron]Soos baie tradisionele Ierse woorde, het die woord ook in Newfoundland voortbestaan. The Dictionary of Newfoundland English definieer shebeen, ook sheebeen en sheveen, as 'n "ongelisensieerde plek waar verbode drank verkoop word." In die 1880's was die verspreiding van sjebeens 'n belangrike besprekings onderwerp, tussen diegene wat daarteen was teenoor voorstanders van sjebeens, wat dit as skadeloos vermaak beskou het.
Op 5 Januarie 1888 berig die Twillingate Sun dat: "'n Polisieman het 'n sjebeen binnegegaan en 'n aantal persone gevind wat gedrink het. 'n Paniek het ontstaan en daar was 'n algemene stormloop. Die oortreder van die wet het toe hy voor ‘n landdros verskyn, gepleit dat hy bloot 'n paar vriende onthaal het. Die landdros het opgemerk dat hy dit as vreemd beskou word om vriende te vermaak, maar toe die genoemde vriende 'n konstabel waarneem, hulself en hul drinkgoed probeer versteek het.”
In April 1898 het die kaptein van die S.S. Bruce woedend gereageer op 'n storie van die St. John's Evening Telegram wat vra of sy skip 'n 'drywende sjebeen' was.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Sansone, Livio. The Making of Suriland, in Caribbean migration to Western Europe and the United States: essays on incorporation, identity, and citizenship, Temple University Press, 2009, ISBN 978-1-59213-954-5, bl.177
- ↑ Mzungu, Watiposo. "Can Malawi succeed in regulating sanitation in shebeens?". The Nation. Nation Publications Limited. Besoek op 27 Januarie 2019.
- ↑ "Archived copy". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 April 2009. Besoek op 8 April 2009.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ [1]
- ↑ Dictionary.com
- ↑ Ó Dónaill, Niall and Pádraig Ua Maoileoin, eds. An Foclóir Beag. An Gúm, 2000. ISBN 978-1-85791-364-4 bl. 368
- ↑ Athol Fugard (5 Augustus 1993). The Township Plays: No-Good Friday; Nongogo; The Coat; Sizwe Bansi is Dead; The Island. Oxford University Press. pp. 229–. ISBN 978-0-19-282925-2. Besoek op 9 September 2013.
- ↑ Stanley-Niaah, Sonjah (2007). Katherine McKittnick and Clyde Woods (red.). "Mapping of Black Atlantic Performance Geographies: From Slave Ship to Ghetto" Black Geographies and the Politics of Place. Cambridge: South End Press.
- ↑ Vusi Mona. "Shebeens". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Augustus 2007. Besoek op 26 Februarie 2008.
- ↑ Richard Poplak. "Words Are Weapons". CBC News. Besoek op 26 Februarie 2008.
- ↑ Stanley-Niaah, Sonjah. "Mapping of Black Atlantic Performance Geographies: From Slave Ship to Ghetto." In Black Geographies and the Politics of Place, ed. by Katherine McKittrick and Clyde Woods, 193–217. Cambridge, MA: South End Press, 2007
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Sjebeen.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
