Ed Harris

Ed Harris
Harris in 2010 by die Toronto-rolprentfees.
Geboortenaam	Edward Allen Harris
Geboorte	28 November 1950 (1950-11-28) (73 jaar oud)
Aktiewe jare	1976-tans

Edward Allen "Ed" Harris (gebeore op 28 November 1950) is ’n Amerikaanse akteur, regisseur, vervaardiger en draaiboekskrywer. Hy is veral bekend vir rolprente soos The Right Stuff (1983), The Abyss (1989), Nixon (1995), The Rock (1996), Enemy at the Gates (2001), A History of Violence (2005) en Gravity (2013).

Hy is drie keer benoem vir ’n Oscar vir beste manlike byspeler, in Apollo 13 (1995), The Truman Show (1998) en The Hours (2002). Hy is ook vir ’n Oscar vir beste akteur benoem in sy regisseursdebuut, Pollock (2000). Hy het al ’n Golden Globe gewen en in 2015 ’n ster op die Hollywood Walk of Fame gekry.

Harris het sy akteursloopbaan op die verhoog begin. In sy eerste rolprent het hy ’n klein rol gespeel in die 1978-spanningsdrama Coma. Twee jaar later het hy sy eerste groot rol gekry in Borderline (1980) en die volgende jaar het hy die hoofrol in Knightriders vertolk. In 1983 het Harris meer bekend geword danksy sy rol as die ruimtevaarder John Glenn in The Right Stuff.^[1]

In 1986 het hy ’n Tony-benoeming gekry vir sy spel in die toneelstuk Precious Sons. Hy het ook twee ander pryse daarvoor gewen.^[2] In 1989 het sy spel in Jacknife hom sy eerste Golden Globe-benoeming besorg, vir beste manlike byspeler.^[3] In dieselfde jaar was hy in die wetenskapsfiksieprent The Abyss.

Harris het in 1992 in die drama Glengarry Glen Ross gespeel en die Valladolid-prys daarvoor gewen. Sy volgende flieks was The Firm (1993), Needful Things (1993) en die neo-noir-prent China Moon (1994). In 1995 was hy E. Howard Hunt in Oliver Stone se prent Nixon, en daarna het hy sy eerste Oscar-benoeming vir beste manlike byspeler gekry vir sy rol as die Nasa-vlugdirekteur Gene Kranz in Apollo 13.^[1] Die volgende jaar was hy in die televisieweergawe van Riders of the Purple Sage, wat hy ook vervaardig het, en in die Broadway-toneelstuk Taking Sides.^[4] In 1998 het hy ’n Golden Globe en sy tweede Oscar-benoeming vir beste manlike byspeler gekry vir The Truman Show.^[5][6]

Hy het sy regisseursdebuut gemaak met die 2000-prent Pollock, waarin hy ook die rol van die kunstenaar Jackson Pollock vertolk het. Hy is daarvoor vir ’n Oscar vir beste akteur benoem.^[7] Twee jaar later het Harris sy vierde Oscar-benoeming gekry vir sy rol as Richard Brown in die Brits-Amerikaanse drama The Hours.^[8] Tussendeur was hy in die biografiese prent A Beautiful Mind (2001) en die oorlogsriller Enemy at the Gates (2001).

Vir sy hoofrol as Miles Roby in die 2005-minireeks Empire Falls is Harris benoem vir ’n Emmy en Golden Globe vir beste akteur.^[9] Daarna was hy in A History of Violence (2005), Beethoven in Copying Beethoven, die neo-noir-raaiselfliek Gone Baby Gone (2007) en National Treasure: Book of Secrets (2007).

In 2010 was hy in die oorlewingsdrama The Way Back en het groot lof ontvang; resensente het gemeen hy het ’n Oscar-benoeming verdien.^[10] In 2012 was hy in die riller Man on a Ledge en in 2012 het hy die Golden Globe en ’n Emmy-benoeming vir beste manlike byspeler gekry vir sy rol as senator John McCain in die drama Game Change, wat vir TV gemaak is. In 2013 was hy in Sweetwater, The Face of Love en Gravity. In 2015 het hy die titelrol gespeel in die misdaadtragedie Cymbeline.