Adam Kryński

Adam Antoni Kryński
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	19 maja 1844 ; Łuków
Data i miejsce śmierci	10 grudnia 1932 ; Warszawa
	Specjalność: językoznawca
Uczelnia	Uniwersytet Lwowski; Uniwersytet Warszawski
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Słownik języka polskiego
pod red. Adama Kryńskiego

Adam Antoni Kryński (ur. 19 maja 1844 w Łukowie, zm. 10 grudnia 1932 w Warszawie) – polski językoznawca, profesor Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1915–1919 i Lwowskiego w latach 1908–1914.

Życiorys

Kryński kształcił się w Warszawie w gimnazjum; od 1862 studiował w Szkole Głównej na wydziale matematyczno-fizycznym, potem na filologiczno-historycznym. Tytuł magistra uzyskał w 1869, po napisaniu rozprawy O dźwiękach nosowych w językach słowiańskich (druk. w 1870). W 1874 wyjechał do Lipska, gdzie kształcił się u G. Curtiusa i Leskiena. Z owego czasu pochodzą jego Listy z Niemiec, drukowane w Opiekunie domowym (1874–1875). W 1875 został członkiem komisji językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, a w 1889 – członkiem korespondentem Akademii. Należał do Towarzystwa Przyjaciół Ossolineum^[1]. Od 1871 do 1891 był nauczycielem języków starożytnych i obcych w gimnazjum II w Warszawie. Wykładowca języka polskiego na Uniwersytecie Latającym^[2]. W latach 1906–1907 wykładowca językoznawstwa Wydziału Humanistycznego Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie na którym był także dziekanem w 1907^[3]. W 1907 został profesorem na uniwersytecie lwowskim.

3 maja 1928 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[4]^[5]^[6].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 66-6-20/21)^[7].

Grób Adama Kryńskiego na Starych Powązkach

Prace

Kwestyja językowa. O bezzasadnym odróżnianiu rodzaju nijakiego od męskiego w deklinacyi przymiotników (Warszawa, 1872)^[8]
Z dziejów języka polskiego. Objaśnienia do rozprawy W.W. Makuszewa pt. „Ślady wpływu ruskiego na piśmiennictwo staropolskie” (Warszawa, 1873)^[9]
Rozbiór gramatyki historyczno-porównawczej Małeckiego (1880)
O języku Wojciecha Oczki na podstawie jego dzieł „Przymiot” i „Cieplice” (Warszawa, 1881)
O pisowni polskiej wraz z objaśnieniem niektórych form językowych (Warszawa, 1882)^[10]
Gwara zakopiańska. Studyjum dyjalektologiczne (Kraków, 1883)^[11]
Psałterz Dawidów przekładania Jana Kochanowskiego, przedruk z wyd. I-go 1579 r. (w wydaniu jubileuszowym) (Warszawa, 1883)
Stanisława Skrodzkiego Porządek prawa bartnego dla starostwa łomżyńskiego z r. 1616 (Kraków, 1885)
Słownik wyrazów godnych uwagi, użytych w „Porządku prawa bartnego” dla starostwa łomżyńskiego z r. 1616 (Kraków, 1886)^[12]
Gramatyka języka polskiego (Warszawa, 1897)
Pisownia polska. Prawidła i ich uzasadnienie (Warszawa,1897)
Języki słowiańskie, ich rozwój i stosunki wzajemne. Wykład wstępny w Uniwersytecie Lwowskim dnia 7-go maja 1908 r. (Lwów, 1908) [dostępne w zasobach ŚBC
Prawidła pisowni polskiej. (Lwów, 1910) [dostępne w zasobach ŚBC
O języku urzędowym doby dzisiejszej, zwłaszcza w sądownictwie. (Odczyt publiczny, wygłoszony 6 marca 1925 r, w auli Uniwersytetu Warszawskiego). (Warszawa, 1925) [dostępny w zasobach ŚBC
Jan Karłowicz (1836–1903). Zarys życia i prac. (Warszawa, 1923) [dostępny w zasobach ŚBC
W 1874 zaczął wydawać w Warszawie „Prace Filologiczne” wespół z Baudouinem de Courtenay, Janem Karłowiczem i L. Malinowskim. W okresie tym opublikował
- Powieść o papieżu Urbanie z 1514
- Przegląd bibljograficzny prac naukowych o jęz. polskim (z K. Appelem) [dostępna w zasobach ŚBC
- O aoryście w jęz. polskim
- Postaci osobliwe przysłówków
- Głosy w dziele B. Opecia z 1522 pt. Żywot Pana Jezu Krysta
- Żywot św. Eupraksji z 1524
- Wyjaśnienie kilku pytań z zakresu pisowni
- Z historji wyrazów
O deklinacji polskiej (w Przeglądzie pedagogicznym) (1887/1888)
Język polski (1899 w Poradniku dla samouków)
szereg artykułów z działu językoznawstwa w Wielkiej Encyklopedji Ilustrowanej

Kryński był również jednym z redaktorów Słownika języka polskiego i autorem licznych życiorysów językoznawców.

Przypisy

↑ Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 80 z 6 kwietnia 1935.
↑ Józef Miąso, Tajne nauczanie w Królestwie Polskim w świetle dokumentów władz rosyjskich, „Rozprawy z dziejów oświaty” t. 33, 1990, s. 66 wersja elektroniczna
↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 129 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
↑ M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi na polu naukowem w dziedzinie językoznawstwa polskiego i nieustanne czuwanie nad czystością języka ojczystego we wszystkich dziedzinach życia”.
↑ Odznaczenia orderem Polonia Restituta. „Kurier Warszawski”. Nr 134, s. 16, 15 maja 1928.
↑ Kronika. Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 238 z 16 października 1928.
↑ Cmentarz Stare Powązki: JADWIGA KRYŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2018-06-11] .
↑ Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., Kwestyja językowa. O bezzasadnym odróżnianiu rodzaju nijakiego od męskiego w deklinacyi przymiotników, Warszawa 1873 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-21] .
↑ Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., Z dziejów języka polskiego : objaśnienia do rozprawy W. W. Makuszewa p.t. „Ślady wpływu ruskiego na piśmiennictwo staropolskie” [...], Warszawa 1873 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-21] .
↑ Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., O pisowni polskiej wraz z objaśnieniem niektórych form językowych, Warszawa 1882 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-21] .
↑ Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., Gwara zakopańska. Studyjum dyjalektologiczne, Kraków 1883 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-25] .
↑ Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., Słownik wyrazów godnych uwagi, użytych w „Porządku prawa bartnego” dla starostwa łomżyńskiego z r. 1616, Kraków 1885 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-25] .

Linki zewnętrzne

Stanisław Szober, Adam Antoni Kryński. Życie i prace, Warszawa 1934, Kopia cyfrowa w serwisie Polona.pl
Prace Adama Antoniego Kryńskiego w serwisie Polona.pl

[1] Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 80 z 6 kwietnia 1935.

[2] Józef Miąso, Tajne nauczanie w Królestwie Polskim w świetle dokumentów władz rosyjskich, „Rozprawy z dziejów oświaty” t. 33, 1990, s. 66 wersja elektroniczna

[3] Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 129 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna

[4] M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi na polu naukowem w dziedzinie językoznawstwa polskiego i nieustanne czuwanie nad czystością języka ojczystego we wszystkich dziedzinach życia”.

[5] Odznaczenia orderem Polonia Restituta. „Kurier Warszawski”. Nr 134, s. 16, 15 maja 1928.

[6] Kronika. Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 238 z 16 października 1928.

[7] Cmentarz Stare Powązki: JADWIGA KRYŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2018-06-11] .

[8] Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., Kwestyja językowa. O bezzasadnym odróżnianiu rodzaju nijakiego od męskiego w deklinacyi przymiotników, Warszawa 1873 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-21] .

[9] Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., Z dziejów języka polskiego : objaśnienia do rozprawy W. W. Makuszewa p.t. „Ślady wpływu ruskiego na piśmiennictwo staropolskie” [...], Warszawa 1873 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-21] .

[10] Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., O pisowni polskiej wraz z objaśnieniem niektórych form językowych, Warszawa 1882 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-21] .

[11] Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., Gwara zakopańska. Studyjum dyjalektologiczne, Kraków 1883 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-25] .

[12] Adam AntoniA.A. Kryński Adam AntoniA.A., Słownik wyrazów godnych uwagi, użytych w „Porządku prawa bartnego” dla starostwa łomżyńskiego z r. 1616, Kraków 1885 [online], polona.pl [dostęp 2018-07-25] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]