:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/web-2302achuit-het-archief.jpg)
De rol van BN’ers bij rampen is niet meer wat die ooit was. Die gedachte bekruipt je als je in het NRC archief stuit op het artikel van Guus Middag van 21 januari 2005 over het lied ‘Als je iets kan doen’. Dat lied werd gezongen door een verzameling BN’ers onder de naam ‘Artiesten voor Azië’ om geld in te zamelen voor slachtoffers van de tsunami op tweede kerstdag in 2004.
Middag is kritisch. „Het is een betoog vol losse zinnen geworden waarin iemand zegt dat hij zich niet dagelijks voor het goede doel inzet, maar van goede wil is, en dus toch ook wel weer een beetje om zich heen kijkt, maar ook weer soms best wel niet te veel, maar dat hij ook wel iets voor een ander wil doen, en dus waarom ook niet?”
Met de aardbevingen in Turkije en Syrië rijst logischerwijs de vraag: waarom nu geen lied? Ik vermoed dat het celebrity liefdadigheidslied zijn beste tijd gehad heeft.
Om te begrijpen hoe dat zo is gekomen, is het cruciaal te achterhalen welke rol het ‘Koningslied’ speelt in onze collectieve herinnering aan zingende BN’ers in groepsverband. Het ‘Koningslied’ is duidelijk schatplichtig aan ‘Artiesten voor Azië’, dat op zijn beurt weer voortborduurt op de esthetiek van ‘We are the world’ en het flagrant racistische ‘Do they know it’s Christmas time?’. Deze songs hebben dezelfde visuele opzet, gefilmd in een opnamestudio. Het ‘Koningslied’ heeft net als ‘Artiesten voor Azië’ een plichtmatig stukje rappers. Maar, het grote verschil: in 2005 bestond Twitter nog niet. Het bleef bij één kritisch stuk van Guus Middag.
En dat was, getuige ook het archief van NRC, in 2013 wel anders. „Iedereen heeft het erover, en bijna iedereen vindt het slecht”, schreef Raymond van den Boogaard. Dat was voor de deelnemende BN’ers vast niet leuk.
En wie in 2023 zowel ‘Het Koningslied’ als ‘Artiesten voor Azië’ terugkijkt, wordt direct een tweede probleem duidelijk. Een substantieel deel van onze BN’ers heeft inmiddels ofwel slaande ruzie (de familie Hazes), is veroordeeld voor openbare geweldpleging (Glennis Grace), heeft gehint op een aanslag op Rutte (Lange Frans) of wordt beschuldigd van aanranding en verkrachting (Marco Borsato en Ali B.). Dat duo heeft overigens ook ‘Wat zou je doen?’ uit 2004 op zijn naam, met zinnen als: „Ey yo hoe erg zou het zijn op de Balkan? De meeste mensen die snappen er geen bal van.” (Het geld ging naar WarChild).
Sowieso lijkt het geduld met weldoende, zingende celebs op te raken. Dit zag je duidelijk met het uitbreken van de coronapandemie, toen Hollywood acteurs onder aanvoering van Wonder Woman Gal Gadot samen ‘Imagine’ (John Lennon) zongen. „Geen enkele crisis verdient dit”, schreef The New York Times.
Misschien hebben ze dat sentiment in Hilversum ook opgepikt. En zo is het een kleine genade dat in het afgronddiepe verdriet dat de aardbevingsslachtoffers in Syrïe en Turkije nu doormaken, hen een white saviour celebrity song bespaard blijft.