apicî

Walon (Rifondou)

Do viebe « picî » avou l’ betchete « a- » d’ aprepiaedje des viebes. Oubén racuzinåve avou l’ burton pegañ et l’ roumin apuca, minme sinse.

AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.pi.ˈsiː/ /a.pi.ˈsi/ /a.pœ.ˈsi/ /a.pi.ˈsɛ/ /a.pi.ˈse/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.pi.ˈsiː/
Ricepeures : api·cî

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	apice
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	apicîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	apiçans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	apiçnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	apiçrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	apicive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	apice
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	apicî
Ôtes codjowaedjes	come picî

prinde avou ses mwins, avou ses grawes, et bén tni.
- (Les ptits gaméns so les tchvås-godets) Dj’ a-st avindou l’ flotchêye, mins dju n’ l’ a seu apicî. — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece, a « avinde » (fråze rifondowe).
- Li pus hinke di nos deus coperes
  Vis apice l’ ôte pal plin gozî
  Et d’ on côp d’ tiesse el bouxhe conte tere. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Les randahes», p.118 (fråze rifondowe).
- Por on manant, dji vos l’ garanti,
  Apicî on pwin, i volerè è prîjon.
  Mins lès pourcias qu’ont l’ brès long
  Il âront todi raîson. — Jacques Desmet.
- I pierdèt l' tiesse, volèt-st ås måjhires, disk' a tant k' ele end åye apicî onk. Ele li poite evoye; on l' etind s' alonti tot crêcsant — MFab, "Li hatche di bronze" (1937), p. 70 (fråze rifondowe).
(djustice) prinde po mete el prijhon.
- Il ont-st apicî les voleus — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
(imådjreçmint) etinde, comprinde.

et ki l’ diåle t’ apice (response måloniesse a « ki l’ Bon Diu vs benixhe », aprume dit e francès

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

prinde avou ses mwins et serer

prinde po mete el prijhon

apicî omrin

k' a stî apicî.
- Si taye fene, aloyante, plinne di gråce et d’ beaté,
  Merveye ki l’ mwaisse esteut seu capåbe d’ edvinter
  Si grêye k’ inte ses deus mwins on l’ ténreut apiceye
  Si ploye tot come on djonc k’ on doûs vint balance— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "L’crèyåcion d’Eve", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe).

apicî