Maladeye des blankès tchås
Li maladeye des blankès tchås (roedeur inzotike, miyopateye des agneas et des veas, sindrome miyopateye-tanfla), c' est ene maladeye ki s' voet, ezès sacwantès coines, so bråmint des agneas d' ene samwinne a 3 moes, et ki rvént tos ls ans.
On voet l' minme cayet ås gadots.[1]
Cåzu l' minme maladeye si rescontere, dins les minmes payis, so les åmeas et les åmayes (lomêye adon «roedeur-tanfla»).
Cåze del maladeye
candjîOn-z a trové diviè l' mitan do 20inme sieke kel maladeye esteut cåzêye pa en mancance di seleniom dins les teréns ki les meres î waidiént.
Eto, si on médeye les berbis avou do selenite di sôde estant plinnes, on-z espaitche li maladeye di rascråwer les agneas.
Senes del maladeye ås agneas
candjîLi rascråwé agnea ni sait pus tni so ses pates. I dvént tot årtchou do dos, pu toumer djus. Cwand il est coûtchî, i n' a pus l' air malåde.
Come i n' si sait pus lever po teter; i va malårder sacwants djoûs, pu crever. Si on l' poite disk' å pé del berbis, i tete di bon cour.
-
cas nén si griyeus
-
dos årvolou tipike do må
-
griyeus cas, avou motoit do tanfla (schome e l' boke)
-
agnea s' adjnolant divant di s' coûtchî
-
agnea ki vént di s' coûtchî sins awè mwaistri ses pates
Roedeur-tanfla des djonnès biesses (åmeas et åmayes)
candjîÅs rodjès biesses, li minme må si voet purade dins les åmeas et les åmayes d' onk a deus ans. Aprume cwand on lzès mete ezès waides pol prumî côp. Adon, ele corèt pattavå les tchamps come des ewaerêyes. C' est l' cåze disclitchante del maladeye.
Li må si mete purade dins les musses do dos. Si cawe est rlevêye sol cawî. Adon, li biesse si mete a tronner. Pu s' coûtchî. Cwand elle est djus, ele shonne normåle, et s' magne-t ele normåldimint.
Dins sacwants cas, ki c' est l' diyafrague k' est acsût, li djonne biesse tanfele. Did la li lomaedje «roedeur-tanfla».
-
roede åmaye
-
Sourdant
candjî- ↑ Racsegne da Mohammed Ourik, pol' payis d'Amezmiz, å Marok, sol pîmont do Grand Atlasse