Gabrielle Bernard
Gabrielle Bernard a vnou-st å monde li 26 di måss 1893 a Moustî-so-Sambe, wice k' ele mora eto e moes d' djanvî 1963.
| Skepiaedje | 26 di måss 1893, Moustî-so-Sambe |
|---|---|
| Moirt | djanvî 1963, Moustî-so-Sambe |
| Nåcionålité | Bedje |
| Activités | powete, scrijheuse |
| Ôtes nos | F.-José Maugis |
Ci fourit ene powetresse e walon ey e francès.
Elle est rprinjhe dins l' antolodjeye da Piron et dins l' antolodjeye des powetes namurwès.
Vicåreye
candjîEle pierda s' monkeur tins del prumire guere daegnrece eyet «fjha di s' solitude li trame d' ene divintrinne vicåreye ki s' ritchesse dins puzieurès ramexhnêyes d' arimés francès» (inte di zels «En attendant la caravelle», 1936).
Ele fourit inflouwincêye pa F.-José Maugis ki «lyi fjha vey voltî l' monde mitan campagne mitan industriyel la k' ele î vikéve»[1], et compôzer cwate ramexhnêyes e walon ki cåznut do payis d' houyires dins l' payis d' Sambe.
Jean Guillaume tot come Jean Louvet (di Moustî lu avou) ont dit bén do bén di l' ouve da Gabrielle.
Si scrijhaedje
candjîEne revinteuse
candjîFeye d' onk k' a stî å bougnou del fosse, ele si revinte conte les poennes des ptitès djins, come ene vraiye schoirceye evike (E. Gilliard). Ele rishonne la a Franz Dewandelaer, k' elle a cnoxhou, et lyi scrire.
Li motlî est foirt ritche.
Corwaitaedje d' on boket
candjîDins «L' eboulmint» (L’èboul'mint), ele louke, onk après l' ôte deus mondes ki n' si rescontrèt nén : les campagnes eyet les bouteus dins les houyires.
Ele discrît on ralaedje-plin dins ene houyire. Tot veyant ene taeye må stançnêye, li porion dene l' abranle, mins trop tård:
- li vôsseure a schuré sol moncea ki s' comele;
- tote li voenne si recraze et stofer les hoûlmints
Al surface, å minme moumint, c' est l' påjhûlisté, li coeyisté. Gn a on tchertî ki cmande a si tchvå, des efants ki disflortèt des magriyetes.
- et l' grand solea d' djulete fwait meuri les frumints...
Ouves
candjî- «C' esteut ayir» (C'èsteuve ayîr) (1931, ene ouve primêye pa l' SLLW, recråxheye ey eplaideye e 1943, ripubliyeye deus côps dins les Cayés walons)
- «En attendant la caravelle» (e francès) (1936)
- «Do vete, do noer» (Do vèt', do nwâr) (1941)
- “Boles di savon” (1942)
- «Flora dal Hoûlote» (Flora d'à l'Oulotte) (1949), drame e 4 akes, sicrît en arimés.
Onk di ses bokets
candjîFilés d' l' Aviedje
Cwand octôbe erunit les bwès
On les voet tinkyî les exhets
Come ene blanke soye, d' ene håye a l' ôte…
Les matinêyes ni sont waire tchôdes,
Il a relé dins les paxhis…
Filés d' l' Aviedje å boird do ri
Ou çki l' rozêye efile ses pieles…
L' ivier s' anonce, li bijhe shofele.
Filés d' l' Aviedje patocosté,
Est ç' li blanc doû do clair esté,
Texhî pa les doets des macrales
So les rouwåds, so les rouwales?
Filés d' l' Aviedje avå les tchmins;
On sondje a des froeds leddimwins;
Les cinses ont rintré leus dinrêyes…
Filés d' l' Aviedje so les hourêyes.
Filés d' l' Aviedje so les bouxhons,
Blanc doû frumjhiant del bele såjhon
Tronnant so les foyes dedja cûtes…
Filés d' l' Aviedje a mes timplis…
A cwè bon les gurnîs rimplis
Cwand on sint s' cour et ses bresses vudes?
Alére
candjî(fr) (wa) Hommage à Gabrielle Bernard, SLLW, 2018; ISBN 978-2-930505-26-8
Difoûtrinnès hårdêyes
candjî- Ene pådje avou des scrijhaedjes da Gabrielle Bernard (so l' Aberteke)
- Ene ôte pådje da sinne (sol waibe "Li walon d' emon nozôtes")
Powinme "Filés d' l' Aviedje" (boket del plake fwaite so l' grosse antolodjeye Piron)
Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Gabrielle Bernard po-z enimådjî des mots k' i gn a.
Pî-notes
candjî- ↑ Grosse antolodjeye Piron p. 470.