Pierre-Joseph Dosimont

Pierre-Joseph Dosimont, ki sinéve voltî "Pire-Djôzef" (Pirre Djônsef), a skepyî li 28 di måss 1868 a Årveye. S' î a-t i morou li 10 di måss 1954.

Di s' mestî, il esteut tonlî. Avou ses frés, il a metou so pås so fotches li societé "Tomeca" ki fjheut des bûteas d' bwès, et ki vike co ouy dins les batweres di plastike.

Il a cmincî a scrire e walon k' il aveut passé swessante ans. Des tchansons k' i fjheut so des cnoxhowès airs.

Cwand i cminça a scrire e walon, i n' kinoxheut nén Djôzef Calozet, portant do viyaedje astok (Nåwinne). Cwand i l' a yeu rescontré, i s' a sintou ecoraedjî, aprume k' i l' aveut metou e rlåcion avou Jean Haust et bouter avou lu so ses rcweraedjes.

Adon, il a scrît des cints et des cints d' tecses, arimés, teyåte, prôze. Tos les papîscrîts da Pire-Djôzef Dosimont estént wårdés ås Vîs Papîs a Sint-Houbert, mins l' institucion a bagué a Årlon dins les anêyes 2010.

Les «egurniyaedjes Dozîmont», c' est tot so des cayés di scole. End a 2 metes hôt. Ene pårteye a stî fotocopieye; les papîs sont wårdés pal Rantoele.

Portant gn a eto di ses papîscrîts ki trinnént avå l' payis, come les troes cayés ritrovés a Vresse et rcopyîs pa Louis Baijot e 2009.

Gn a yeu deus schôtlêyes di tecses k' ont stî eplaideyes : L' Årdene foyowe (1944), shuvou di di L' Årdene ås côpons.

Gn a eto èn ôte livret, sins date (dandjreus e 1947), lomé Cwir et rcwir.

Les troes lives, et co des ôtes pitits livrets, ont stî imprimés pa Arthur Duchêne ås Libins.

Ses ouves sont co bén replaideyes dins les gazetes e walon "Coutcouloudjoû" eyet Singuliers.

Sol fén di s' veye, il a volou fé on motî walon (mins sovint sins l' francès). Mins gn a sacwants papîscrîts ki n' ont måy sitî rassonrés.

Come fijheu d' arimés, il a l' dår di fé moussî ene pekêye di beas mots dins ses ouves.

Li målåjhmince, c' est k' i n' respectêye waire l' avançmint del fråze walone, et fé bråmint des "rmetaedjes divant" a môde del powezeye francesse. Padecô, ça rind l' comprindaedje målåjhey. Metans

Lu lessai bout o pacawe / Quand gn’ è des compons qu’ i vaye / Et qu’ les bréches lurtièt bin roit / 'S’l’air dol choflatte qui mousse foû.

(Li laecea boût e pacawe Cwand gn a des côpons k' i våye Et k' les braijhes lurtièt bin roed S' l' air qui mousse foû del shoflete.

I cmince pa mete tos les mots k' il eploye tos les djoûs, mins gn a toplin des calcaedjes di francès avou.

Li dierin rassonraedje avize aveur sitî fwait e 1948, so on calpin ås letes. Il est evoyî a Mr R. Ruttienr (?) a Biarin.

I rescontréve sovint Djôzef Calozet. I lyi a fwait èn arimé eplaidî dins les Cayés walons.

I fourit temoen da Jean Haust dins ses inketes di l' ALW.

I vneut eto voltî a Rdû, amon l' sicretaire Delaite. Si fi, Châles Delaite, onk des aidants do Rasgotaedje des bassårdinreces si sovént bén d' lu.

Ostant po rescontrer Haust e Sårtea (inte Nåwinne et Årvaye), ki po vni a Rdû, i passéve pa les bwès, tot rotant droet come èn î, «come s' il åreut yeu ene bardaxhe plantêye dins l' dos».^[1]

Adrovaedje da Djôzef Calozet dins onk di ses lives

• Sacwants d' ses scrijhaedjes rimetous e rfondou walon (so l' Aberteke).
• Des ôtes tecses (sol waibe “Li walon d’ emon nozôtes”).

==

1. ↑ Temognaedje da Châle Delaite a Lucyin Mahin, tins des inketes pol Rasgotaedje (1995-1997).