Walonreye

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Walonreye », loukîz cial.

Waloneye / Walonreye
Wallonie
Wallonien

(Detays)
divize nåcionåle : Walon todi !
Lingaedje oficir	Francès eyet Almand
Lingaedje coinrece	Gåmès Lussimbordjwès Picård Tchampnwès Walon
Mwaisse-veye	Nameur
Minisse-prezidint	Willy Borsus
Sitindêye  - Totåle  - % aiwe	16.901 km² [1]
Populåcion  - Totåle (2018)  - Dinsité	- 3 624 337 dimorants[2] - ${\displaystyle 3624337\div 16901=214,44}$ dimorants/km²
Imne nåcionå	Li Tchant des Walons

Li Walonreye u Waloneye, c' est l' mitan nonnrece del Beldjike.

Politicmint, elle est rprezintéye pa l' institucion politike k' a stî lomêye oficirmint, on tins^[3], Redjon^[4] walone^[5] po tot çou ki compete di l' economeye, et totes sôres d' ôtès sacwès, apus ki l' acsegnmint eyet l' culteure, ki sont moennés pal Federåcion Walonreye-Brussele (u Kiminålté francesse) pol redjon francès-cåzante eyet l' kiminålté tîxhon-cåzante po les comenes avou l' almand come lingaedje oficir).

Les dmanants del Walonreye sont lomés Walons.

El Beldjike redjonålijheye, li Walonreye respond al Flande eyet l' Redjon Brusselwesse.

L' essegne del Walonreye, c' est l' Cok walon.

L' ime del Waloneye, c' est l' Tchant des Walons.

Li Walonreye a deus lingaedjes oficirs, li francès eyet l' almand, tchake dins s' redjon, såf po çou k' est des institucions, insi metans l' almand est oficir å Pårlumint walon, wice k' i gn a des såles po des ratourneus.

Mins l' politike linwistike prôpmint dit ni compete nén å Govienmint walon, mins åzès govienmints des kiminåltés; çou ki fwait ki les lingaedjes do payis come li walon n' ont pont d' aspoya oficir.

Linwincieuzmint, les lingaedjes cåzés el Walonreye sont les deus lingaedjes oficirs, li francès (sol cåzu tot l' teritwere) eyet l' almand (sol teritwere del Kiminålté tîxhon-cåzante); eyet les shijh lingaedjes do payis, li walon, k' est ki rascovere li pus grand boket (li Walonreye walon-cåzante), li picård, li tchampnwès, l' lorin, li lussimbordjwès eyet l' ripouwaryin.

• Province di Lidje.
• Province di Nameur.
• Province do Roman Payis.
• Province do Hinnot.
• Province do Lussimbork

Li Walonreye est a tchvå sol mîtrin cours di Mouze, et so Sambe (mins ki n' est li vî vî coraedje di Mouze).

E 13inme sieke, li teritwere del Walonreye d' asteure esteut pårti inte li Principåté d' Lidje, li Conteye di Nameur, li Dutcheye del Braibant, li Conteye do Hinnot, li Dutcheye do Lussimbork, li Principåté di Ståvleu-Måmdey, li Dutcheye do Limbork, li Conteye di Dålem.

E 2003, gn aveut 96 åcint des eterprijhes k' avént moens di 50 djins. Ûtante-deus åcint avént moens di 10 djins. Gn aveut k' 680 societés k' eployént dipus d' 200 djins, metowes purade so Lidje et sol Hinnot. Cwarante-nouv djins so 100 estént eployîs (-eyes) dins des eterprijhes, 31 so 100 a l' Estat, et 20 so 100 estént a leu boûsse. Li Flande aveut, li minme anêye, bråmint moens di djins a l' Estat (20 åcint).

Si on louke li porcintaedje des amonteu(se)s d' eterprijhes eneviè li totå des bouteus dins les payis d' l' OCDE, on voet k' el Walonreye avou ses 3,6 djins so 100 k' ont amonté leu prôpe pordjet po wangnî leu crosse, est lon padrî des payis come les Estats-Unis (10,5), l' Irlande (9,1), k' elle est å cou d' Almagne (5,2) et des Bas-Payis (4,6), mins k' ele bate li France (3,2), li Flande (2,6), li Rûsseye (2,5) eyet l' Djapon (1,8).^[6]

Li Walonreye a on pus gros porcintaedje di foû-posse kel Flande, mins elle a moens di tchômeu k' Brussele, dispu 1993.

Li rivnou par djin e 2004 esteut di 12.357 uros (disconte di 14.026 € pol Flande et 11.309 € po Brussele).

So totes li stindêye del Walonreye, sins waitî les lingaedjes do payis, gn a des dujhances ki sont les minmes.

Bråmint des amagnîs et abwessons pår walons, c' est des cofrereyes k' endè fwaiynut li rclame.

• les dicåces.

• Rilomés Walons
• Sitouwåcion linwistike del Walonreye
• Walonreye walon-cåzante

• On hagnon sol Walonreye dins l' eciclopedeye "Knol" (en inglès, pa Stéphane Dohet)
• Li Walonreye so ene waibe des spotchîs peupes d' Urope

I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou Walonreye .

1. ↑ https://www.iweps.be/indicateur-statistique/densite-de-population/
2. ↑ https://www.iweps.be/indicateur-statistique/densite-de-population/
3. ↑ di 1980 a 2010, a ene barbôjhe près. 1980 corespond a li lwè speciåle k' askepeye li pårlumint eyet l' govienmint walons; e 2010, c' est on decidaedje do minisse-prezidint Rudy Demotte come cwè i rfaleut lomer li "Redjon walone" "Walonreye", po simplifyî l' comprindaedje a l' etrindjir.
4. ↑ li mot «redjon» n' egzistêye nén dins les motîs walons do 20inme sieke. Adon, on l' a djusse siervou dizo ene cogne francijheye «réjion», «réjîyon». Li rwalonijhaedje «redjon» a stî fwait esprès po lomer les noveles intités del Beldjike, mins soune må ås «viyès orayes» walones.
5. ↑ Li Redjon walone, c' esteut on lomaedje administratif del Walonreye, ki n' est pus veyou foirt voltî å djoû d' ouy. Ca gn a ene lete toûnrece, ahivêye på minisse-prezidint Rudy Demotte, ki rlome ciste intité la, tot biesmint, "Walonreye". Aprume po ene meyeuse atôtchance et comprindaedje pa les etrindjirs, pol comiece difoûtrin.
6. ↑ Gazete di Brussele «L'Echo», diviè 2005