poye
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]Do latén «pulla», cf. francès poule, castiyan polla, roumin pulă. Li mot latén pulla'’ est l’ femrin di pullus, ki a s’ toû est del Bodje induropeyin * «polH-» (djonne di biesse, pitite biesse); n’ est nén l’ minme ki l’ latén « puer » «roufion, råpén», mot cité dins l’ FEW 9 533b.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /puj/ /poy/ (oyon O.OU)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /poj/ aschoûtez lu
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
poye | poyes |
poye femrin
- frumele do cok.
- N arive k’ ene poye si recresteye on côp; ele tchante; ele fwait l’ cok. — Jean-Jacques Gaziaux (fråze rifondowe).
- Dj’ a ene poye a-z acover Et l’ vexhåd m’ el vout haper'’ (rima d’ efant).
- (oujhea) cisse sôre d’ oujhea la, veyou come ene indje biyolodjike, ki l’ sincieus no, c’ est : Gallus gallus.
- Li poye a stî aclevêye aprume e l’ Azeye.
- C’ est des grandès poyes flamindjes avou des grandès pates et waire di plomes. — Jean-Jacques Gaziaux (fråze rifondowe).
- Les poyes gretèt so l’ ansinî; so c’ tins la, li tchet, ruzé potince, va prinde des oûs didins les nis (O. Lacroix).
- feme k’ èn ome maryî a sol costé.
- A tchaeke escale, dji va vey Totes les ptitès fefeyes; Cwand dji pinse ritrover m’ poye Elle est todi evoye. — Bernard Mirlon (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- stronner l’ poye sins l’ fé braire / stronner l’ poye sins l’ fé criyî / toirtchî l’ poye sins l’ fé criyî
- i n’ fåt nén vinde l’ oû k’ est co e cou del poye
- çou ki vént d’ poye grete
- binåjhe come ene poye k’ a trové on vier
- cwand les poyes åront des dints u: cwand les poyes iront a crossetes u: cwand les poyes ponront so les sås
- aler coûtchî avou les poyes
- mete li moxhet dins les poyes
- nén ddja bon po moenner les poyes pixhî
- c’ est pask’ i gn a des poyes ki les coks s’ ercrestêynut — Motî d’ Nålene (fråze rifondowe).
- des pates di poye : laid scrijhaedje
- Cwand les poyes si metèt a houte c’ est k’ el plouve serè vite houte :
- i ploût a Palijhoû; Les poyes ponèt les coks tchantèt; les viyès femes vont ramasser les oûs : Rime-rame d’ efant
- nosse bele grosse rodje poye cove u: nosse bele grosse rodje poye cove inte li late et li tchviron u: nosse grosse rosse poye cove e cofe u: nosse boune grosse poye cove doze beas gros rosses poyons
Parintaedje
[candjî](minme sourdant etimolodjike)
Mots d’ aplacaedje
[candjî]- popoye
- poye d’ aiwe, poye di brouwire, poye di faizan, , poye di pawon
- poye d’ Inne, poye al coine
- stron d’ poye
- bwès d’ poye / bos d’ poye
- tchå d’ poye
- Poye et Poyons (stoelreye)
Sinonimeye
[candjî]Dizeutrins mots
[candjî]Omofoneye possibe
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]frumele do cok
- Arabe : دجاجة (ar) = دَجَاجَة = dajâja
- Arabe marokin : دجاجة (ary) = دْجاجة = djaja
- Catalan : gallina (ca)
- Almand : Huhn (de)
- Inglès : hen (en)
- Espagnol : gallina (es)
- Francès : poule (fr)
- Itålyin : gallina (it)
- Lussimbordjwès : hong (lb)
- Neyerlandès : hen (nl)
- Picård : glenne (pcd)
- Portuguès : galinha (pt)
- Roumin : găină (ro)
- Kimon amazir marokin : ⵜⴰⴼⵓⵍⵍⵓⵙⵜ (zgh) = tafollost
sôre d’ oujhea Gallus gallus
- Arabe : دجاجة (ar) = dajâja
- Arabe marokin : دجاج (ary) = djaj
- Almand : Haushuhn (de)
- Inglès : chicken (en), poultry (en)
- Espagnol : gallina (es)
- Francès : espèce poule (fr), volaille (fr)
- Itålyin : gallina (it)
- Lussimbordjwès : haushong (lb)
- Neyerlandès : kip (nl)
- Sicilyin : jaddina (scn), puddastra (scn)
Etimolodjeye 2
[candjî]Do viebe « poleur »
Codjowas
[candjî]poye
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « poleur ».
- Ça mi sbare k’ i poye co roter, avou l’ croke k’ il a yeu.
- I fåt ki dj’ poye sicrire del gåtche mwin.
Ratournaedjes
[candjî]codjowas do viebe «poleur» å suddjonctif prezintrece (1ire et 3inme djin do singulî)
Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike poye so Wikipedia
Categoreyes :
- Raspepyîs årtikes do walon
- Mots do walon
- Walon
- Mots walons rmontés disk' å bodje induropeyin
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do latén
- Mots avou l' oyon O/OU
- Mots do walon avou des eredjistrumints odios
- Mots do walon d' on seu pî
- Sustantifs do walon
- Motlî do walon po les nos d' oujhea
- Mots do walon esplikés pa leu no sincieus
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots do walon avou des spots sol tins et les såjhons
- Mots do walon avou des rime-rames d' efant
- Mots do walon avou des toitche-linwe
- Mots ki sont dins l' motî d' Andene
- Mots ki sont dins l' motî do Condroz namurwès
- Mots ki sont dins l' motî Alphonse Massaux
- Mots ki sont dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Mots ki sont dins l' motî del Hesbaye
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motî d' Andene
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motî do Condroz namurwès
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motî Alphonse Massaux
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motlî Lejoly d' Ôvîfa
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motî del Hesbaye
- Codjowas do walon
- Codjowas do cåzant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant do Suddjonctif Prezintrece do walon