houte
Apparence
Etimolodjeye 1
Tayon-bodje latén « ŭltra » (pus lon) ; etroclaedje del cossoune H (riprezintant H, Y ou W) metowe å cmince po ristoper l’ ahiket (dji so-h/y/w-oute) ; cisse consoune la ni s’ wåde nén sovint dins les mots d’ aplacaedje (totoute, Outruwåtche, Outwårtchene, Doutrupont).
Prononçaedje
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /hut/ /ut/ aschoûtez lu /uːt/ aschoûtez lu /jyt/ aschoûtez lu /jœt/ /wut/ (fås H prumrece)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /hut/
- Ricepeures : nén rcepåve
Adviebe
houte (nén candjåve)
- (dins l’ espåce) arivé pus lon ki l’ coron.
- Nos estans houte : waitîz : li bwès est padrî nozôtes.
- Cwand on dit « il est houte », ça vout dite ki l’ feme s’ a-st acoûtchî. — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- Cwand deus grossès eures pus tård, li messe fourit tolminme houte … — Paul-Henri Thomsin, ratournant "Li vî bleu" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 2011 (fråze rifondowe).
- (dins l’ espåce) åd triviè.
- Nosse pitit payis est trop stroet ; on pixhreut houte e pixhant droet. — Julien Colson (fråze rifondowe).
- (dins l’ tins) fini, passé.
- On n’ boutéve les veas å tchamps ki cwand les foirt tinrès fôrêyes estént houte. — JJGbv, p. 82 (fråze rifondowe).
- I fåt les Croes houte po-z awè do bon tins. — Motî Alphonse Massaux (fråze rifondowe).
- Et nosse Jilbert s’ aveut metou a teter… teter, … teter, goirdjî. Si foirt et si bén ki l’ ivier esteut houte, et k’ il esteut todi la, po l’ plaijhi d’ ses parints. — Jacques Desmet, On Sånî a pårt.
- (dins l’ tins) (pus stroetmint) presse a mori.
- Dji so houte, (mes djins ; vos m’ vénroz bénrade eterer). — Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
- (dins l’ tins) (pus stroetmint) distindou tot cåzant d’ on feu.
- Li feu est houte. — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
Piceures di croejhete
Pout esse riwaitî come sipitron, cwand i s’ aplake a on viebe avou ene idêye d’ alaedje pus lon l’ i n’ åreu falou ou passaedje åd triviè. Passer houte, bouxhî houte, bouter houte. — Motî Haust (fråze rifondowe).
Ratourneures
- si tene k’ on voet houte
- çou k’ est houte est houte
- i n’ si fåt nén vanter d’ ene bele djournêye s’ ele n’ est nén co houte
Mots d’ aplacaedje
- houte di [divancetire] pus lon ki.
- houte ki
- passer houte, bouxhî houte, bouter houte, vey houte
- totoute, foûzehoute (foû-z et houte)
- (sins H): Outrupont, Doutrupont, Outruwåtche, Outwårtchene, Outlouxhe
Sinonimeye
- (arivé pus lon ki l’ coron) : djudla, ådla, åd triviè, foû
- (passé) : foû, passé, fini
- (presse a mori) : fotou, codåné
- (distindou, pol feu) : evoye, endalé
Ortografeyes
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- houte : R13
Ratournaedjes
arivé pus lon ki l’ coron
Divancete
houte | out- | outru- |
houte
- houte di (åd triviè di).
- potchî houte li bî — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- passer houte li bwès — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- On-z aveut plou fé passer e tere, houte li rote, ene buze ki prindeut l’ aiwe ås arinnes di nos deus måjhons — Louis Remacle, Proses wallonnes, p. 141 (fråze rifondowe).
Ratourneures
Sipårdaedje do mot
Ratournaedjes
houte di Loukîz a : houte di
Etimolodjeye 2
Tayon-bodje tîxhon « hütte » (minme sinse) (k’ a dné eto l’ francès « hutte », li neyerlandès « hut », l’ almand « Hütte », li daenwès « hytte »).
Prononçaedje
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /hut/ /hyt/ /yt/ (H prumrece)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /hut/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
singulî | pluriyal |
---|---|
houte | houtes |
houte femrin
- pitit bastixhaedje di coxhes po s’ î rmete cwand i fwait mwais, ou î lodjî.
- Il ont fwait ene houte po s’ lodjî — Motî Forir (fråze rifondowe).
Parintaedje
- houtea, houtrê, houton
- ahouter, ahoutaedje, ahoute
- cahoute, cahoutreye, cahoutea
- s’ ecahouter, si recahouter
(minme sourdant etimolodjike)
Mots d’ aplacaedje
Sinonimeye
Mots vijhéns
cabane, barake, cåze, åvrûle, wåmire, cotche
Ortografeyes
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
Categoreyes :
- Raspepyîs årtikes do walon
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots do walon avou des eredjistrumints odios
- Mots avou on fås H prumrece
- Mots do walon d' on seu pî
- Adviebes do walon
- Mots nén candjåves do walon
- Divancetes do walon
- Mots del Hôte Årdene
- Mots do walon d' etimolodjeye tîxhone
- Mots avou on H prumrece
- Sustantifs do walon