Ounderdjoarigen ôorlog

Den Ounderdjoarigen ôorlog e ne stryd tusschen de Iengelsche en de Fransche, en 't e vo ‘t grotste gedêelte uutevochtn gewist in Vrankryk. Officiel et 't moa gedeurd van 1337 tot 1453, moa eigentlik was 't ol vele vroeger ambras.

‘t Es ollemoale begunn ton dat den ertog van Normandië, Willem den Veroveroare, Iengeland et kunnen verovern achter de Slag by Hastings. Z’en ton achterof Normandië en Iengeland moetn verdêeln tusschn de twêe erfgenoamn, moa de keunienk van Iengeland wo ni content. J'ad geirn ook Normandië d'r by g'ed. Mo ton et den Iengelse keunienk de Slag by Bouvines verloorn en most ie Normandië weregeevn an de Fransche.

Oundertusschn wos Eleonora van Aquitanië getrouwd met den Iengelschn keunienk Edward II en alzo addn d'Iengelsche al bykanst een grôtere party van 't land of de Fransche keunienk zelve. Up e bepoald moment stervn de drie zeuns van de Fransche keunienk. De trone passirt noar een neve van em, moar Edward III, de keunienk van Iengeland, die getrouwd es met de dochter van den vorigen keunienk, peist dat 'n em keunienk van Vrankryk moeste zyn. Os de Fransche keunienk den titel van ertog van Guyenne ofpakt van den Iengelschn keunienk is de moate vol: Iengeland verkloart den ôorlog en pretendeert de Fransche krone.

De keunienk van Vrankryk es nie vrêe schuw omdat 'n peist dat 'n toch den sterkstn es. Moar op da moment verliezn de Fransche slag achter slag. Ze zyn nie angepast an de boogschutters van d'Iengelsche, en under peirdelegers sneuveln by oopn. 't Ziet er bykanst nog slechter uut os ook de Bourgondische Ertoogn under nog ne kêer goan moein. Op et toppunt van de stryd en de Fransche bykanst alles verloorn. Parys es ounder belegerienge van de Bourgondische ertog Jan zounder Vrees, die up e cruciaal moment vermôord wordt.

Up e bepoald moment komt er e boeredochter, Jeanne d'Arc, na voorn die peist da ze angesprookn es deur God vo Vrankryk te bevryen. Z'attakeert d'Iengelsche en zorgt er voorn dat er een nieuwe keunienk wordt gekroond in Reims. Op da moment start er ook een guerillastryd in Bretagne. De doagn van d'Iengelsche zyn geteld, en ook de Bourgondischn Ertog Filips den Goein sluut vrede met de keunienk van Vrankryk. Oewel Jeanne d'Arc gearresteerd en verbrand wordt in Rouen, kunn de Fransche d'Iengelsche definitief verdryvn in 1453.